نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي مترجمان: ويراستار: آزمايشگاه مرجع سالمت مهناز صارمي) BS ( دكتر مرجان رهنماي فرزامي )M.D.AP,CP(

Transcript

1

2 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي مترجمان: مهري علياصغرپور) ASCP )MS. مهناز صارمي) BS ( ويراستار: دكتر مرجان رهنماي فرزامي )M.D.AP,CP( آزمايشگاه مرجع سالمت

3 مهري علياصغرپور سرشناسه: جهاني. بهداشت سازمان ]براي[ علياصغرپور مهري / آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي پديدآور: نام و عنوان صدا نشر مركز تهران: نشر: مشخصات جدول)رنگي( ص.: 180 ظاهري: مشخصات شابك: فيپا فهرستنويسي: وضعيت Maintenance Manual for Laboratory Equipment يادداشت: تعمير و نگهداري وسايل و ابزار پزشكي موضوع: جهاني بهداشت سازمان افزوده: شناسه World Health Organization افزوده: شناسه /5R /ع 8 ر 2 كنگره: ردهبندي 681/ ديويي: ردهبندي ملي: كتابشناسي شماره دوم) 2008 ( ويرايش جهاني بهداشت سازمان انتشارات کتابخانة در طبقهبنديشده تهيهکرد زير آدرس از ميتوان سازمان مطبوعات بخش از را جهاني بهداشت سازمان انتشارات است. محفوظ چاپ حق.e.mail: bookorders@who.int فاکس: تلفن: 20 Avenue Appia 1211 Geneva 27, Switzerland WHO انتشارات به غيرتجاري توزيع براي يا فروش براي چه جهاني) WHO ( بهداشت سازمان انتشارات ترجمه يا دوباره چاپ براي درخواستها منعكسشود. بايد ) permission@who.int )فاکس: كشور هر قانوني حوزه تعيين در بهداشت جهاني سازمان دخالت بيانگر آنها از نحوي هيچ به راهنما اين در مطرحشده مطالب تمامي و اصول ار مرزها نسبي حدود نقشهها روي نقطهچين خطوط نميباشد. مرزها و حدود تعيين يا آن مسئول مقامات اختيارات حدود يا منطقه يا شهر سرزمين نگرفتهباشد. صورت آنها درمورد كاملي توافق هنوز ممكناست كه نشانميدهد موارد بر آنها برتري و جهاني بهداشت سازمان توسط آنها توصيه يا تأييد بر داللت معين سازندگان محصوالت يا خاص شركتهاي به اشاره شدهاست. مشخص بزرگ حروف با انحصاري محصوالت اسامي قلمافتادگيها از و اشتباهات استثناي به ندارد. نشدهاست ذكري آنها از كه مشابه راهنما اين ولي شدهاست گرفته بهكار جهاني بهداشت سازمان توسط راهنما كتاب اين در مندرج مطالب صحت تأييد براي الزم احتياطهاي تمام خسارت براي شرايطي هيچ در است. خواننده عهده به مطالب اين از استفاده يا و تفسير مسئوليت ميشود. توزيع ضمني( يا تعهدي)صريح هيچ بدون نخواهدبود. پاسخگو جهاني بهداشت سازمان مطالب اين از نادرست استفاده از ناشي آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي Maintenance Manual for Laboratory Equipment امريكا فدرال بهداشت سازمان تنظیم: و تهیه )MS. باليني) ASCP بيوشيمي ليسانس فوق علياصغرپور مهري مترجمان: پزشكي. آموزش و درمان بهداشت وزارت سالمت مرجع آزمايشگاه تحقيقات مرکز علمي هيأت عضو ميكروبيولوژي) BS ( ليسانس صارمي مهناز پزشكي. آموزش و درمان بهداشت وزارت سالمت مرجع آزمايشگاه كارشناس )M.D.AP, پاتولوژيست) CP فرزامي رهنماي مرجان دكتر ويراستار: پزشكي. آموزش و درمان بهداشت وزارت سالمت مرجع آزمايشگاه تحقيقات مرکز علمي هيأت عضو صدا نشر مركز نشر: و چاپ طراحي خدمات اول) 1391 ( چاپ: نوبت نسخه 3000 شمارگان: ISBN: شابک: 24 شمارة منصور خيابان وليعصر و مطهري خيابان تقاطع تهران صدا: نشر مركز ) دورنگار: (

4 iii viii ix xi xiii xv فهرست تصاوير سپاسگزاري مقدمه پيشگفتار مقدمة مترجمان فصل 1. دستگاه خوانشگر ميكروپليت تصوير سيستم خوانشگر ميكروپليت موارد استفاده از خوانشگر ميكروپليت اصول عملكرد الزامات نصب و راهاندازي نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 2. دستگاه شستشودهندة ميكروپليت تصوير سيستم شستشودهندة ميكروپليت موارد استفاده از سيستم شستشودهنده ميكروپليت اصول عملكرد الزامات نصب و راهاندازي نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 3. ph متر موارد استفاده از ph متر تصوير و اجزاي ph متر اصول عملكرد اجزاي ph متر جريان الكتريكي معمول الزامات نصب و راهاندازي مراحل كلي كاليبراسيون نگهداري عمومي ph متر نگهداري پاية الكترودها جدول مشكليابي تعاريف پايه پيوست: تئوري ph فصل 4. ترازوها تصوير ترازوها موارد استفاده از ترازو اصول عملكرد الزامات نصب و راهاندازي نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه

5 فصل 5. حمام آب نماي يک حمام آب اصول عملكرد كنترلهاي حمام آب عملكرد حمام آب جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 6. هود بيولوژي ايمني تصوير يک هود بيولوژي ايمني موارد استفاده از سيستم اصول عملكرد ايمني زيستي الزامات نصب و راهاندازي استفاده از هود ايمني نگهداري معمول ارزيابي عملكرد)جايگزين( جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 7. سانتريفوژ تصوير سانتريفوژ موارد استفاده از سانتريفوژ اصول عملكرد اجزاي سانتريفوژ الزامات نصب و راهاندازي نگهداري معمول مديريت مناسب و توصيههاي نگهداري جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 8. دستگاه تقطير آب نماي کلي از يك دستگاه تقطير موارد استفاده از دستگاه تقطير اصول عملكرد الزامات نصب و راهاندازي نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 9. رقيقكننده نماي يك رقيقكننده موارد استفاده از رقيقكننده اصول عملكرد الزامات نصب و راهاندازي نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه iv

6 v فصل 10. توزيعگر تصوير و نماي يك توزيعگر موارد استفاده از توزيعگر اصول عملكرد الزامات عملکرد نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 11. اسپكتروفتومتر تصوير اسپكتروفتومتر موارد استفاده از دستگاه اصول عملكرد اجزاي اسپكتروفتومتر الزامات نصب و راهاندازي نگهداري اسپكتروفتومتر روش استفادة مناسب از اسپكتروفتومتر جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 12. اتوكالو تصوير اتوكالو موارد استفاده از اتوكالو اصول عملكرد كاربري اتوكالو الزامات نصب و راهاندازي نگهداري معمول نگهداري اجزاي تخصصي جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 13. فور تصوير يک فور موارد استفاده از فور اصول عملكرد الزامات نصب و راهاندازي كاربري فور كنترلهاي فور كنترل كيفي نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 14. انكوباتور تصوير انكوباتور اصول عملكرد كنترلهاي انكوباتور الزامات نصب و راهاندازي

7 نگهداري معمول و استفاده از انكوباتور نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 15. ميكروسكوپ تصوير ميكروسكوپ موارد استفاده از ميکروسکوپ اصول عملكرد الزامات نصب و راهاندازي شرح مشكالت بالقوه ميكروسكوپها نگهداري عمومي ميكروسكوپ جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 16. پيپتها تصوير پيپتها موارد استفاده از پيپت اصول عملکرد الزامات استفاده استفاده از پيپت نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 17. صفحة همزن حرارتي تصوير يک صفحة همزن حرارتي اصول عملكرد پيچهاي کنترل در صفحة همزن حرارتي الزامات نصب و راهاندازي کاربري صفحة همزن حرارتي نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 18. يخچالها و فريزرها يخچالها و فريزرها تصوير يك واحد يخچال موارد استفاده از واحد يخچال اصول عملكرد الزامات نصب و راهاندازي مدار كنترل يخچال عملکرد يخچال نگهداري معمول يخچال جدول مشكليابي عملكرد فريزرهاي دماي فوق پايين روشنكردن دستگاه vi

8 نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 19. تجزيهگرهاي شيمي باليني تصاوير تجزيهگرهاي شيمي موارد استفاده از تجزيهگرهاي شيمي اصول عملكرد اجزاي دستگاه الزامات نصب و راهاندازي روش کار با تجزيهگر شيمي خشک روش کار با تجزيهگر شيمي مرطوب نگهداري معمول دستگاههاي تجزيهگر شيمي نگهداري خارج از برنامة معمول و خطايابي جدول مشكليابي تعاريف پايه فصل 20. رنگسنجها تصوير رنگسنج موارد استفاده از رنگسنج اصول عملكرد اجزاي دستگاه الزامات نصب و راهاندازي روش کار با رنگسنج روش کار با دستگاه هموگلوبينومتر نگهداري معمول جدول مشكليابي تعاريف پايه منابع vii

9 87 شكل 1 تجهيزات مورد نياز براي آزمايش االيزا 2 شكل 33 الزامات فضاي اطراف اتوکالو 87 شكل 2 شستشوي ميكروپليت 8 شكل 34 اتصاالت هواي فشرده شكل 3 انواع چاهكها شكل 4 نماي يك ph متر شكل 5 انواع الکترودها شكل 6 مثالي از سيستم كنترل جريان در ph متر شكل 7 ترازوي فنري شكل 8 ترازو با وزنة لغزشي شكل 9 ترازوي آناليتيك شكل 10 ترازو با كنترل موازي شكل 11 ترازوي يككفهاي شكل 12 اجزاي ترازوي الكترونيكي شكل 13 اساس نيروي اعمالشده شكل 14 طبقهبندي ترازوها براساس دقت شكل 15 سيستم كنترل ترازوي آناليتك شكل 16 حمام آب شكل 17 مقاومهاي متغير و بيروني شكل 18 كنترلهاي حمام آب شكل 19 هود بيولوژي ايمني شكل 20 مفهوم نيروي سانتريفوژ شكل 21 دستگاه تقطير شكل 22 نماي يك رقيقكننده شكل 23 كنترلهاي رقيقكننده شكل 24 سرنگ و توزيعگر شكل 25 توزيعگر شكل 26 توزيعگر و ابزارهاي جانبي شكل 27 برخورد نور با ماده شكل 28 پديدة جذب شكل 29 اجزاي اسپكتروفتومتر شكل 30 شكست نور شكل 31 شبكه انکسار شكل 32 سيستم بخار يک اتوکالو شكل 35 اتصاالت بخار شكل 36 ژنراتور بخار شكل 37 كنترل الكترونيكي فور شكل 38 مدار الكترونيكي فور شكل 39 سيستم انتقال گرما در انكوباتورها شكل 40 كنترلهاي انكوباتور شكل 41 لنزهاي مثبت)همگرا( شكل 42 سيستمهاي نوري عدسيهاي مثبت يا همگرا شكل 43 نماي يك ميكروسكوپ شكل 44 برش عرضي يك ميكروسكوپ شكل 45 سر دوچشمي شكل 46 سيستم نوري شكل 47 سطح صفحه يا صفحة مكانيكي شكل 48 گيرة چرخان عدسي شكل 49 بدنه ميكروسكوپ شكل 50 نماي يك پيپت شكل 51 انواع پيپتها شكل 52 مراحل استفاده از پيپت شكل 53 مراحل بازکردن اجزاي يک پيپت شكل 54 كنترلهاي صفحة همزن حرارتي شكل 55 موتور القا شكل 56 مدار سردسازي شكل 57 مدار کنترل يخچال شكل 58 كنترلهاي يخچال بانك خون شكل 59 كنترل فريزر دماي فوق پايين شكل 60 نور بازتابشده از يک نوار آزمايش شكل 61 گوي جمعکننده شكل 62 اجزاي اساسي يك فتومتر شكل 63 كنترلهاي يك رنگسنج قابل حمل viii

10 كتاب راهنماي حاضر ترجمه و بازبيني اسپانيايي به انگليسي كتاب Manual de mantenimiento para equipo de laboratorio است. تجديدنظرها در جهت افزودن فصلهاي تكميلي درمورد وسايل آزمايشگاهي است كه بهطور معمول در برخي از آزمايشگاهها كاربرد دارند و استفاده از اين كتاب راهنما در سطح جهاني را موجب شدهاست. نسخه تجديدنظرشده زير نظر دكتر گري وركاترين 1 سازمان بهداشت جهاني ژنو سويس و با همكاري دكتر جين مارك گاباستو 2 سازمان بهداشت فدرال امريكا / 3 سازمان بهداشت جهاني واشنگتن ديسي امريكا: ترجمه توسط كريستين فيليپس 4 مرور توسط خانم مرسيدس پرز گانزالس 5 مطابقت تجديد نظر و ويرايش توسط خانم ايزابل پرودوهوم 6 ميباشد. سازمان بهداشت جهاني از تمام افرادي كه در سطوح مختلف در تهيه اين كتاب راهنما همكاري داشتند تشكر مينمايد. سازمان بهداشت جهاني از دكتر جورج انريك ويالملي 7 كه تأليف اول اين راهنما را در سال 2005 و دكتر جين مارك گاباستو و آقاي آنتونيو هرناندز 8 بازبينيكنندگان در داروهاي اصلي واكسنها و تكنولوژي سالمت 9 در سازمان بهداشت فدرال امريكا تشكر مينمايد. سازمان بهداشت جهاني همچنين از سازندگان به خاطر اجازه استفاده از تصاوير آنها در گردآوري اين راهنما تشكر مينمايد. 1. Dr Gary Vercauteren 2. Dr Jean Marc Gabastou 3. Pan American Health Organization 4. Ms Christine Philips 5. Ms Mercedes Perez Gonzalez 6. Mrs Isabelle Prudhomme 7. Dr Jorge Enrique Villamil 8. Mr Antonio Hernandez 9. Essential Medicines Vaccines and Health Technologies ix

11

12 كتاب راهنماي حاضر در حمايت از پرسنل آزمايشگاههاي سالمت تهيه شدهاست. هدف آن ارائة درك بهتر از الزامات تكنيكي در زمينه نصب و راه اندازي استفاده و نگهداري انواع مختلف ابزارها و وسايل كه نقش مهمي در انجام آزمايشهاي تشخيصي ايفا ميكنند است. همچنين در اين راهنما براي حمايت از پرسنل مديريت فني و اجراي مديريت كيفيت و نگهداري تالش شدهاست. با توجه به گوناگوني منابع و مدلهاي مختلف اين راهنما شامل توصيههاي عمومي است. جزئيات و مشخصات خاص هر وسيله در دفترچه راهنماي نگهداري و الزامات نصب سازنده توضيح دادهميشود كه از طريق خريد از شركتها پرسنل فني مسئول و يا مستقيما از سازندگان قابل استعالم ميباشند. كتاب راهنماي حاضر در اصل بهوسيلة سازمان بهداشت فدرال امريكا براي پشتيباني از پيشرفت برنامههاي كيفيت كه توسط اين سازمان در آزمايشگاههاي منطقه توسعه دادهميشود تهيهشد. نسخة انگليسي بهوسيلة سازمان بهداشت جهاني براي ادامه پيشرفت هرچه بيشتر برنامههاي كيفيت در مناطق ديگر تهيهگرديد. نسخه تجديدنظرشدة حاضر شامل مجموعه 20 دستگاه انتخابي كه در آزمايشگاههاي دنيا با حجم كار كم تا متوسط كاربرد دارند است. با توجه به گوناگوني و پيچيدگي اصول تكنيكي نوع و مدلهاي موجود هر فصل با اصول پاية وسيله طراحي شدهاست و درصورت لزوم تكنولوژي جديد ضميمه ميباشد. اطالعات ذيل در هر فصل گنجانده شدهاست: دستهبندي وسايل مرتبشده براساس اسامي عام. اسامي فرعي در هر فصل نيز ذكر شدهاست. تصوير يا نما يا تركيبي از هر دو براي شناسايي نوع وسيله مورد نظر يك توضيح مختصر از موارد استفاده اصلي يا كاربرد وسيله در آزمايشگاه يك توضيح پاية اصول عملكرد با ذکر قوانين فيزيكي و/ يا شيميايي كه خوانندة عالقمند بتواند كامل مطالعه نمايد. الزامات نصب و راهاندازي با تأكيد روي جنبههاي الكتريكي و الزامات براي راهاندازي ايمن و عملكرد شامل استانداردهاي الكتريكي جهاني. نگهداري معمول طبقهبنديشده براساس تواتر الزم)روزانه هفتگي ماهانه 3 ماه ساالنه و يا منقطع(. مراحل براساس ترتيبي که بايد انجامشوند شمارهگذاري شدهاند)مدل مراحل خاص در دفترچه راهنماي سازنده موجود است(. ارائة جدول مشكليابي با مشكالت متداول هر وسيله علت محتمل و راه حل كه ممكناست سبب حل مشكل شود. يك ليست تعاريف پايه از اصطالحهاي خاص استفادهشده. براي برخي وسايل ليست بخشهاي مربوط به كاليبراسيون كنترل كيفي و طراحي)با كنترلهاي عملكردي(. اين اطالعات همراه با استفاده و نگهداري بهينه در نگهداري وسايل در شرايط مطلوب ياريمينمايد. xi

13

14 ارائه كيفيت در بهبود روبه روند شاهد كشور آزمايشگاهي جامعه همت به اخير سالهاي در بيشتر شتاب با و گذشته دهه چند طي و تعدد است. آزمايشگاهي نتايج كيفيت تضمينكننده اركان از يكي آزمايشگاهي تجهيزات بودهايم. پزشكي آزمايشگاههاي خدمات علمي مديريت سيستم يك ايجاد ضرورت سببشده آزمايشگاهي تخصصي تجهيزات و نوين تشخيصي روشهاي روزافزون تنوع شود. احساس پيش از بيش آزمايشگاهي تجهيزات زمينه در كارآمد و آن مطالعه و توضيحميدهد تفصيل و تفكيك به را آزمايشگاه مختلف تجهيزات و پايه ابزار عملكردي و فني اصول كتاب اين آورد. بهوجود آزمايشگاه كاركنان در را تجهيزات مديريت به سيستماتيك ديدگاه فني دانش ارتقاء عالوهبر ميتواند تمام به را ارزشمند مجموعه اين مطالعه و كرده قدرداني و تشكر كتاب اين تهيه كاران دستاندر كليه از كه دارد آن جاي توصيهنمايم. آزمايشگاه كاركنان صفادل نوشآفرين دكتر سالمت مرجع آزمايشگاه كيفيت تضمين مديريت اداره رئيس 1391 ماه دي xiii

15

16 بلكه انجامميگيرد ديگر زبان با منابعي از علمي مفاهيم دريافت نسبي دشواريهاي از كاستن هدف با تنها نه علمي متون ترجمة دسترسي كه است عالقمنداني و دانشپژوهان از عظيمي قشر دسترس در آن قراردادن و علمي اطالعات سريع نشر براي وسيلهاي نيست. امكانپذير سادگي به آنان براي خارجي منابع به تضمين مديريت اداره سفارش به فارسي زبان به -2008( دوم آزمايشگاهي)چاپ تجهيزات نگهداشت كتابراهنماي ترجمة آزمايشگاه پرسنل بهخصوص عالقمندان اختيار در امسال منان خداوند عنايت با و شروعشد سالمت مرجع آزمايشگاه كيفيت تجهيزات و وسايل از صحيح استفادة و نگهداري نحوة با آزمايشگاه پرسنل كامل آشنايي كتاب اين ترجمه اصلي هدف قرارميگيرد. كارشناسان براي را نصب الكتريكي الزامات و تجهيزات راهاندازي نصب فني اطالعات مجموعه اين همچنين است. آزمايشگاهي يخرب براي مناسب واژههاي انتخاب در و باشد برخوردار شيوايي حداكثر از ترجمهشده متن كه سعيكردهاند مترجمان مينمايد. فراهم نقادانه ديد با كه ارجمندي خوانندگان ارزشمند نظرات دريافت از را خود حال اين با داشتهاند معمول را الزم دقت علمي كلمات واقعشود. مفيد عالقمندان استفادة براي مجموعه اين است اميد نميدانند. بينياز ميكنند مطالعه را علمي برگردان اين عالمانه و علياصغرپور( مهري مترجم)خانم بين GAP/TRA/HQ/03/01 شمارة تفاهمنامة کتاب اين ترجمة براي که است ذکر قابل همچنين منيژه خانم سرکار و حاجيا مسعود دکتر آقاي جناب از ميدانند الزم مترجمان شدهاست. امضا جهاني بهداشت سازمان و ايشان پيشنهادهاي از مناسب واژههاي برخي انتخاب در که سالمت( مرجع آزمايشگاه تحقيقات مرکز محترم وظيفهدوست)همکاران نمايند. سپاسگزاري گرفتهشد فراوان بهرههاي را كتاب اين صفحهبندي و ويرايش تايپ شكيبايي و مهارت با كه زحمتكش كاركنان و صدا نشر مرکز مديريت از پايان در مينماييم. قدرداني انجامدادند مترجمان: و فصلها علياصغرپور مهري 1-11: فصلهاي علياصغرپور مهري 16-17: فصلهاي علياصغرپور مهري 19: 20- فصلهاي صارمي مهناز 18: فصل و فصلهاي xv

17

18 1 فصل میکروپلیت خوانشگر دستگاه يا میکروپلیت خوانشگر»فتومتر که میکروپلیت خوانشگر دستگاه اسپکتروفتومتر یک ناميدهميشود نيز 1 االيزا) ELISA ( خوانشگر شدهاست. طراحي االيزا آزمایش نتایج خواندن براي و است اختصاصي اي و مستقيم بهطور نمونه در را آنتيژن يا آنتيبادي حضور روش اين تعيينميكند جامد سطح روي در ثانويه نشاندار آنتيبادي بهوسيلة اسپكتروفتومتر با ايجادشده واکنش محصول جذب درنهايت و را ميكروپليت خوانشگر دستگاه از استفاده فصل اين خواندهميشود. دربارة بيشتر اطالعات براي توضيحميدهد. االيزا آزمايشهاي براي درمورد كه مراجعهنماييد 11 فصل به نگهداري و دستگاه كار اساس ميباشد. اسپكتروفتومتر ميكروپليت خوانشگر از استفاده موارد االيزا آزمايشهاي نتيجه خواندن براي ميكروپليت خوانشگر كاربرد سرولوژي و ايمونولوژي در روش اين استفادهميشود. آنتيژن يا آنتيبادي حضور تأييد ديگر كاربردهاي از دارد. مستقيم آنتيباديهاي همچنين و زنده موجود يك در عفوني عامل يك مثل بيماريهايي در 2 اتوآنتيباديها يا و واكسيناسيون از حاصل ميباشد. رماتيسم عملكرد اصول برخالف است. اختصاصي اسپكتروفتومتر يك ميكروپليت خوانشگر طول از وسيعي محدوده در قرائت كه معمولي فتومترهاي اسپكترو شبكههاي فيلترهايا ميكروپليت خوانشگرهاي ميكند آسانتر را موجها 750 تا 400 بين را االيزا در استفادهشده موج طول كه دارند انكسار محدودة در را آزمايش ميكروپليتها از بعضي. ميسازد محدود نانومتر در انجامميدهند. نانومتر 700 تا 340 موج طول بين و بنفش ماوراء نمونه حاوی چاهکهای به را نور که 3 نوری فیبرهای از اپتیکی سیستم نمونه از که نور شعاع استفادهمیشود. هدايتمیکند میکروپلیت در آشكارساز سيستم يك است. ميليمتر 3 تا 1 پهناي داراي ميگذرد سيگنال تقويت با و ساخته نمايان ساطعمیشود نمونه از که را نوری آن خوانشگر سیستم یک سپس تعیینمیکند. را نمونه در جذب ميزان ممكنميسازد. را آزمایش نتایج تفسیر که تبدیلمیکند اطالعاتی به را دارند. 4 دوشعاعي نوری سیستم خوانشگرها از بعضی چاهک مشخص تعداد با خاص پلیتهای درون در نمونهها پلیتهاي انجاممیگیرد. آنها در آزمایش که دادهمیشوند قرار چاهک 96 مجموع در و ردیف 12 ستون 8 دارای معمولی وجوددارد. نیز بیشتر چاهکهای تعداد با پلیتهايي ولی هستند چاهکها تعداد افزایش معمول روش اختصاصی کاربردهای براي استفاده مورد محلولهاي و نمونه مصرف مقدار که است 384 به حسگرهای قرارگرفتن محل ميکند. بیشتر را كارايي و کمتر را باالی در ممكناست و است متفاوت خوانشگرها روي نوری نصبشوند. پلیت در زيرچاهکها یا پلیت ميكروپروسسور بهوسيلة میکروپلیت خوانشگرهاي امروزه برنامههاي اطالعاتي سيستمهاي با كامپيوتر ارتباط کنترلمیشوند. كامال آزمايشها سببميشود كار فرآيند مراحل و كيفيت كنترل انجامشوند. خودكار 3. Optic Fiber 4. Double Beam GMDN كد ECRI كد نامگذاري ميكروپليت خوانشگر فتومتري ميكروپليت خوانشگر سيستم تصوير 1. Ehzyme Linked Immunosorbent Assay 2. Auto Antibady 1

19 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي االيزا آزمایشهاي برای نياز مورد تجهیزات هستند: نياز مورد زير تجهیزات االيزا آزمایشهاي انجام براي میکروپلیت. خوانشگر 1. 2(. ميكروپليت)فصل شستشودهندة 2. نيز چندکاناله پیپتهای )از 1 محلول توزیعکنندة سیستم 3. نمود(. استفاده ميتوان پلیتها. انكوبهکردن برای انکوباتور 4. نشانميدهد. را دستگاه اين ارتباط چگونگي 1 شکل االیزا روش مکانیکی مرحلة دستگاه از استفاده است: زیر شرح به معموال االيزا کامل آزمایش یک مراحل ميكروپليت. شستشودهنده از استفاده با پلیت اولیة شستشوي 1. سيستم از استفاده با محلول و نمونه از چاهكها پركردن 2. توزيعکنندهياپيپتهايچندكاناله. شروع براي انکوباتور كنترلشدة دماي در پليت قراردادن 3. واکنشها. بار چند آزمایش نوع به بسته میتوان را 3 و 2 1 مراحل تكميلشود. اضافهشده معرفهاي واکنش تا تکرارنمود به پلیت تکمیلشد انکوباسیون مراحل تمام که زمانی درنهایت است. استنتاج قابل تشخیص و خواندهشده نتايج و منتقل خوانشگر االيزا آزمايش براي نياز مورد تجهيزات 1. شكل 2 االيزا روش بیوشیمیایی مراحل بیوشیمیایی: نقطهنظر از االیزا روش انجام پوشیدهشدهاند. آنتیژن یا و آنتیبادی با پلیت چاهکهای 1. و افزودهشده چاهکها به استانداردها و کنترلها نمونهها 2. اتاق دمای بین حرارت درجه در آزمایش ویژگیهای با متناسب طول در انکوبهمیشوند. مشخص زمان مدت برای 37 C و روي آنتيبادي به نمونه در موجود آنتيژن انكوباسيون مرحله اي آنتيژن مقدار به اتصال متصلميشود. بالعكس پليتهايا بستگيدارد. نمونه در آنتيبادي دستگاه بهوسيلة آزاد آنتیبادی یا آنتیژن انکوباسیون از بعد 3. شستهمیشوند. مناسب بافر با شستشودهنده اين اضافهميشود. دارد نام كونژوگه كه 3 دوم آنتيبادي سپس 4. در سوبسترا يک با واکنش با که توليدميکند آنزيمي آنتيبادي ميشود. رنگ تغيير سبب بعد مراحل کونژوگه آن در که آغازمیشود انکوباسیون دوم مرحلة ادامة در 5. متصلمیشود. چاهکها در آنتیبادی آنتیژن کمپلکس به كونژوگه تا آغازميشود شستشو جديد چرخة انكوباسيون از بعد 6. خارجشود. چاهك از آزاد تغییر سبب و ترکيب سوبسترا با آنزیم اضافهمیشود. سوبسترا 7. کمپلکس میزان نمایانگر رنگ تغییر این میشود. محلول رنگ است. آزمایش آخر مرحلة در آنتیبادی آنتیژن ات افزودهمیشود معرف یک کاملشد انکوباسیون که زمانی 8. در بيشتري تغییر و متوقفشده سوبسترا و آنزيم بين واکنش است. رقیق اسید یک معموال معرف این نیاید. بهوجود رنگ آمده بهدست نتایج و خواندهمیشود خوانشگر با پلیت درنهایت 9. است. نمونه در آن مقدار و آنتیبادی یا آنتیژن حضور نمایانگر و استاندارد نمونههای برای چاهکها از بعضی نکته: حد نقاط غلظت استانداردها با استفادهمیشوند. کنترل مقادير کنترلها و استانداردها تعیینمیکنند. را 4 مرز از ميتوان آنها اندازهگيري با كه هستند مشخصي كرد. حاصل اطمينان آزمايش بودن مطلوب معمول مراحل دادهشد توضیح باال در که مراحلی با االيزا ديگر روشهاي ولي است االيزا روشهای در وجوددارند. نيز آزمايش هر براي خاص فاکتورهاي 3. Secondary Antibody 4. Cut-off 1. Liquid Dispensing System انکوباتور خوانشگر ميکروپليت شستشودهندة ميکروپليت توزيع سيستم کامپيوتر شود. جستجو بايد تخصصي مقاالت در بيشتر جزئيات توضيح 2. 2

20 فصل 1 دستگاه خوانشگر میکروپلیت الزامات نصب و راهاندازي برایاینکهدستگاهخوانشگرمیکروپلیتعملكردصحیحداشتهباشد رعايت نکتههاي زیر الزامي است: 1. وجود يك محیط تمیز و عاری از گرد و خاک. 2. وجود یک میز کار ثابت دور از تجهيزاتي كه ایجاد ارتعاش میکنند مانند سانتریفوژ و دستگاه همزن. اين ميز باید اندازة مناسب داشتهباشد تا فضای کار كافي در کنار دستگاه خوانشگر باقیبماند. وسایل جانبی الزم عبارتاست از: شستشودهنده انکوباتور توزیعگر و كامپيوتر با ضمائم جانبی. 3. وجود يك منبع تغذیة الكتريكي که با استانداردهای کشور هماهنگ باشد)برای امریکا 110V با فركانس 60Hz و برای کشورهای دیگر V تا با فركانس.)50-60Hz کالیبراسیون دستگاه خوانشگر میکروپلیت کالیبراسیون دستگاه خوانشگر میکروپلیت یک فرآیند تخصصی است و باید توسط يك تكنيسين و یا مهندس آموزشدیده و با رعایت دستورالعملهای سازنده انجامشود. براي كاليبراسيون يك سري فیلترهای خاکستری روي يك پليت نصب شدهاند. اين پليت با پليتهاي مورد استفاده در آزمايش ابعاد هندسي يكسان دارد. سازندگان پليتهاي كاليبراسيون را براي هر طول موج مورد استفاده در دستگاه فراهم ميكنند که معموال حداقل سه ميزان جذب نوري کم متوسط و زیاد را در محدودة اندازهگیری دارند. برای انجام کالیبراسیون مراحل زير را انجامدهيد: 1. پلیت کالیبراسیون را روی دستگاه قراردهید. 2. با استفاده از پليت كاليبراسيون مرحله قرائت را كامل كنيد. اگر خواندهها از یک چاهک به چاهک بعدی تفاوت دارد آنها را مشخصنماييد. در این صورت پلیت را 180 بچرخانید و قرائت را تکرارکنید تا اگر تفاوت مربوط به پلیت است حذفشود. بهطور کلی اگر نتایج پلیت در دو طول موج معادل مقادیر مورد انتظار است دستگاه احتیاجی به کالیبراسیون بيشتر ندارد. 3. چنانچه دستگاه به کالیبراسیون احتیاج داشتهباشد آن را با روش پیشنهادي سازنده کالیبرکنید و مطمئنشوید توانايي خطیبودن دستگاه تا حد ممكن حفظ شدهاست. 4. اگر دستگاه پليت كاليبراسيون ندارد يك محلول رنگي در چاهكهاي پليت بريزيد و بالفاصله بهطور کامل قرائت كنيد. سپس پلیت را 180 بچرخانید و دوباره خواندهها را قرائت كنيد. اگر هر دو سری خوانده مشابه باشند دستگاه کالیبر است. 5. اطمينان حاصل كنيد دستگاه ستون به ستون كاليبر است براي اين كار با استفاده از يك پليت خالي و تميز يك سري خوانده بهدست آوريد. اگر تفاوتي بين ميانگين خواندههاي ستون اول تا آخر وجودندارد ميتوان فرضكرد كه دستگاه خوانشگر كاليبر است. نگهداري معمول نگهداری زیر منحصرا برای دستگاه خوانشگر ميكروپليت است. نگهداري دستگاه شستشودهندة ميكروپليت در فصل 2 توضيحداده شدهاست. نگهداري پايه تواتر: روزانه 1. از تمیزبودن حسگرهای چشمی هر کانال مطمئنشوید. اگر کثیف بودند آنها را با يك برس كوچك تميز كنيد. 2. از تمیزبودن سیستم نوری مطمئنشوید. 3. از کالیبربودن دستگاه مطمئنشوید. در آغاز كار روزانه دستگاه را روشن كنيد و بگذاريد بهمدت 30 دقيقه گرمشود سپس نمونة بالنك را بخوانيد و بعد قرائت پليت سوبسترا را شروعكنيد. خواندهها بايد مشابه هم باشند. در غير اينصورت پليت را بچرخانيد و قرائت را تكراركنيد تا مشخصشود كه علت اختالف مربوط به پليت يا خوانشگر است. 4. سیستم لغزشی کشوی خودكار را بازرسيكنيد كه بايد ثابت هموار و یکنواخت باشد. نگهداری پیشگیرانه تواتر: هر 4 ماه 1. از محكمبودن المپ اطمینان حاصلکنید. با پلیت کالیبراسیون یکسان هر 30 دقيقه یک سری خوانده از دستگاه بهدست آوريد. سري خواندهها باید با هم مطابقت داشتهباشند. 2. سیستم نوری آشکارساز و منبع نور را تمیزکنید. 3. کشوی پلیت را تمیزکنید. 4. از تراز بودن هر چاهک با نور ساطعشده و سيستم آشكاركننده اطمینان حاصلنمایید. 3

21 4 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي مشکل جذبهاي قرائتشده دستگاه غيرمنطقي است. جذبهاي قرائتشده دستگاه رديف به رديف متفاوت است. خوانشگر جذب باال را نشانميدهد. خوانشگر جذب پايين را نشانميدهد. خوانشگر پراكندگي غيرقابل انتظار در ميزان جذب دارد. علت محتمل المپ لومينسانس سرويس نشدهاست. حسگرهاي نوري كثيف هستند. لنز يا قسمتي از سيستم نوري كثيف است. يك يا چند كانال كاليبر نيست. تاريخ استفاده از محلولها به پايان رسيدهاست و يا صحيح تهيه نشدند. آلودگي با نمونههاي ديگر وجوددارد. فيلتر طول موج صحيح نيست. پليت به اندازة كافي و مؤثر شستشه نشدهاست. مدت زمان انكوباسيون خيلي طوالني يا درجه حرارت خيلي باال است. نمونه صحيح رقيق نشدهاست. بعضي محلولها استفادهنشدند. مدت زمان انكوباسيون خيلي كوتاه و درجه حرارت خيلي پايين است. محلولها در دماي اتاق نگهداشتهنشدند. پليت بيش از حد نياز شستشو شدهاست. فيلتر طول موج صحيح نيست. تاريخ استفاده از محلولها به پايان رسيدهاست و يا صحيح تهيه نشدند. يك محلول استفاده نشدهاست. چاهكهاي پليت در قسمت تحتاني خراش دارند. پليت صحيح انتخابنشده و يا كثيف است. چاهكهاي پليت خشك شدند. پليت صحيح روي دستگاه قراردادهنشده و يا كج روي دستگاه گذاشته شدهاست. رطوبت و يا اثر انگشت در سطح بيروني قسمت تحتاني پليت وجوددارد. مقداري بافر پيش از افزودن سوبسترا در چاهكها باقي ماندهاست. قرصهاي سوبسترا كامل حلنشدند. راه حل المپ را با المپي ديگر با مشخصات المپ اول جايگزين نماييد. حسگرها را تميز نماييد. لنزهاي سيستم نوري را تميز کنيد. از كاليبربودن كانالها اطمينان حاصلنماييد. بيرنگ بودن TMB و روش تهية محلولها را كنترلكنيد. آزمايش را تكرار و نحوة برچسبگذاري كار شستشودهنده و روش استفاده از پيپت را كنترلكنيد. از انتخاب صحيح طول موج براي آزمايش مطمئن شويد و درصورت درست نبودن آن را تصحيحنماييد. از روش شستشوي پليتها اطمينان حاصلنماييد. از آزمايشهاي كنترل كيفيت استفادهكنيد. مدت زمان انكوباسيون و درجه حرارت را كنترلكنيد. مراحل رقيقكردن نمونه را كنترلنماييد. از انجام مراحل آزمايش مطابق دستورالعمل اطمينان حاصلنماييد. مدت زمان انكوباسيون و درجه حرارت را كنترلكنيد. پايداري محلولها را در دماي اتاق كنترلنماييد. سيستم شستشودهنده را با توجه به توصيههاي سازنده تنظيمكنيد. از انتخاب صحيح طول موج توصيهشده براي آزمايش اطمينان حاصلنماييد. محلولهاي استفادهشده را كنترلكنيد. نحوه رقيقسازي را كنترلكنيد. از رعايت دستورالعمل مراحل آزمايش اطمينان حاصلنماييد. پليت نو تهيه و آزمايش را تكرارنماييد. از نوع پليت استفادهشده اطمينان حاصلنماييد. پليت نو تهيه و آزمايش را تكرارنماييد. روش شستشوي پليت را تغيير دهيد. نحوه قرارگرفتن پليت را روي دستگاه كنترلكنيد. قرائت پليت را تكراركنيد. از تميزبودن سطوح بيروني قسمت تحتاني پليت اطمينان حاصلنماييد. از خارجشدن بافر شستشو از چاهكها اطمينان حاصلنماييد. از حلشدن كامل قرصهاي سوبسترا اطمينان حاصلنماييد. قرصهاي سوبسترا نمدار هستند يا گيرههاي سالمبودن قرصهاي سوبسترا و روش استفاده از آنها را كنترلنماييد. فلزي شکسته شدهاند. محل چاهك نمونة بالنك ممكناست تغييركند و از تنظيم چاهکهاي پليت اطمينان حاصلنماييد. مقدارجذبيکهازهرخوانده كمميشود صحيحنباشد. المپ دستگاه ثابت نيست. خوانشگر ستونبهستون افزايش و يا كاليبراسيون موتور محرك پليت نامناسب است. كاهشتدريجيدرخواندههانشانميدهد. اعداد جذب در مقايسه با محدودة ارزيابي نوري کاربر بسيار پايين است. جدول مشكليابي اعداد با طول موج غير از طول موج الزم براي آزمايش بهدست آمدهاست. المپ را با المپي ديگر با مشخصات المپ اول جايگزين نماييد.. موتور محرك را كاليبر نماييد تا در هر مرحله چاهكها با سيستم نوري همسو باشد. از درست بودن طول موج در زمان قرائت اطمينان حاصلنماييد. اگر طول موج صحيح نيست با طول موج درست قرائت را تكرارنماييد. از انتخاب فيلتر با طول موج درست نيز اطمينان حاصل نماييد.

22 میکروپلیت خوانشگر دستگاه 1 فصل است. كم تكرارپذيري نيست. همگن نمونه نشدهاست. استفاده صحيح پيپت از نيست. كاليبر خوانشگر شدهاست. انجام دستگاه گرمشدن ز ا پيش قرائت شدهاست. تمام معرفها استفاده تاريخ دماي به آنها كه اجازهدهيد مخلوطنماييد. استفاده از پيش را معرفها برسند. اتاق خاليشدن همچنين و نمونه هر انتقال حين در سمپلر نوک تعويض از حاصلنماييد. اطمينان اضافي مايعات استفادهنماييد. مناسب كيفي كنترل روش از كنترلنماييد. را كاليبراسيون بمانيد. منتظر نرسيدهاست كار براي الزم دماي به خوانشگر كه وقتي تا نماييد. خالي بافر از را شستشودهنده كنيد. كنترل را معرفها انقضاء تاريخ نيست. مؤثر و كافي شستشو آلودهاست. سوبسترا نشانميدهد. را بااليي جذب بالنك نمونة ميكروپروسسور به خوانشگر از اطالعات منتقلنميشود. وجوددارد. غيرهمتراز نوري شعاع نميشود. شناسايي درست نمونه نشاننميدهد. را خطا كدهاي كامپيوتر شناسايي را خطاها نميتواند خوانشگر كند. است. متفاوت ميكروپروسسور و خوانشگر كدهاي است. متفاوت اطالعات انتقال سرعت بهدرستي انتقال دريافت/ كليدهاي استفادة شرايط نشدهاست. تعريف احتياط موارد رعايت بدون خوانشگر جابهجايي شدهاست. انجام تراز و نصب ولي شده تعويض المپ نور منبع نشدهاست. انجام صحيح بهطور مجدد شدن نشدهاست. بارگذاري صحيح پليت نشدهاست. شناسايي صحيح ثبتشده نمونة پيغامهاي و آالرم فعالبودن كه برنامهاي يا و است معيوب كنترلميكند را هشداردهنده نشدهاست. فعال سازنده طرف از هستند مشكل دچار سيستم در مختلفي اجزاي مايع. سطح شناسايي سيستم مانند رد يكنواخت بهصورت آنها خاليشدن و چاهكها كامل پرشدن از حاصلنماييد. اطمينان شستشو زمان كنترلكنيد. را آن تهية روش و TMB بيرنگبودن كنترلكنيد. را انتخابي كدهاي كنترلنماييد. را انتخابشده انتقال سرعت بايد شرايط اين بررسيكنيد. را انتقال دريافت/ كليدهاي استفادة شرايط باشد. سازنده تعريفشدة پارامترهاي با مطابق كمكبگيريد. فني متخصص از حاصلنماييد. اطمينان نوري شعاع همترازبودن و صحيح راهاندازي از مراحل تنظيم از بعد را قرائت كنترلكنيد. را نمونه شناسايي مراحل كنترلكنيد. نمونه شناسايي مراحل تنظيم از بعد را قرائت كنترلكنيد. را نمونه شناسايي مراحل كنترلكنيد. نمونه شناسايي كمكبگيريد. فني متخصص از كمكبگيريد. فني متخصص از پايه تعاريف ايجادميشود. محيط دماي در شيميايي واكنش يك نتيجة در بالفاصله كه لومينسانس يا نور ساطعشدن 1 لومينسانس. كمي دارد. كاربرد نمونه در آنتيژن يك يا آنتيبادي يك حضور شناسايي براي ايمونولوژي در بيشتر كه بيوشيميايي روش االيزا. پليتهاي دارند. ستون 12 و رديف 8 در چاهك 96 پليتها اين معموال استفادهميشود. االيزا روش انجام براي كه مصرفي استاندارد پليت االيزا. پليت وجوددارند. بيشتر نياز با مراكز تخصصي آزمايشهاي انجام براي چاهك 1536 الي 384 با االيزا دستگاهها اين است. واكنش آزاد مواد شستشهشدن هدف دارد. كابرد االيزا خاص مراحل در پليت شستشوي براي كه دستگاهي ميكروپليت. شستشودهندة استفادهميكنند. شستشو مراحل در خاص بافرهاي از ميكند. تسريع را شيميايي واكنش انجام كه پروتئيني آنزيم. ساطعميكنند. آن از باالتر موج طول در و جذب تعيينشده موج طول در را نور كه مولكولهايي 2 فلوروفور. شدهاست. داده ميكروپليت قرائت توانايي با اسپكتروفتومتر به كه نامي ميكروپليت. خوانشگر. 4 HRP آنزيم براي سوبسترا يك 3 تترامتيلبنزداين.TMB 1. Chemiluminescence 2. Fluorophore 3. Tetramethylbenzidine 4. Horseradish Peroxidase 5

23

24 2 فصل میکروپلیت شستشودهندة دستگاه GMDN كد ECRI كد نامگذاري شستشودهندة دستگاه ميكروپليت برای االيزاشستشودهندة یا ميكروپليت شستشودهندة دستگاه دستگاه اين شدهاست. طراحی االیزا روش در شستشو انجام شستشو آزمایش مختلف مراحل در را میکروپلیت چاهکهای میدهد. ميكروپليت شستشودهندة سيستم تصوير ميكروپليت شستشودهندة ازسيستم استفاده موارد براي خودکار بهصورت شستشو بافرهاي تأمين بهمنظور دستگاه اين بهجامانده اضافي و زائد مواد همچنين شدهاست. طراحي االيزا روش آزمایش نوع براساس ميكند. تخليه را چاهكها درون واكنش از ره در كه بهطوري برنامهريزيشود بار چهار تا يك ممكناست دستگاه زمانبنديشده برنامة پايان تا 1 زائد مواد و تأمين را شستشو بافر نوبت این شود. کامل برنامهريزي چرخة و زمان تا خارجکند سيستم از را دیگری و شستشو بافر تأمين برای يكي دارد ذخیره منبع دو سیستم آزمايش. مراحل حين در تولیدشده پسماند و مايعات برای مراجعهنماييد. روشااليزا خالصهاياز و ميكروپليت( خوانشگر 1 )دستگاه فصل 1.به عملكرد اصول االيزا روش در شستشو انجام برای ميكروپليت شستشودهندة دستگاه زير جانبي سیستمهای دارای حداقل دستگاه این شدهاست. طراحی باشد: متفاوت سازنده طراحی براساس دارد امكان که است با شستشو سیستم معمول بهطور کنترل. جانبي سیستم کنترل و برنامهریزي اجازة که کنترلمیشود میکروپروسسورها چرخة تعداد مانند: اجراميشود دستگاه بهوسيلة كه مراحلي و بافر تأمين جهت الزم فشار نظر مورد زمان )1-5( 2 شستشو چاهك( پليت) قالببندي چاهكها از آن كردن خارج صاف كف )داراي 3 چاهك نوع به توجه با مكش عمل تنظيم مكش يا و توزيع كه حجمي V( شكل به يا و گرد كف داراي ميدهد. را غيره و كردن مخلوط و خيساندن چرخههاي ميشود سيستم اين معمول بهطور محلول. تأمينكنندة جانبي سيستم يك پمپ چند يا يك شستشو محلول ذخيره منبع يك شامل شستشو محلول انتقال است. توزيعگر يك و متحرك سرنگ انجامميگيرد. سوزنها اين بهوسيلة مختلف چاهكهاي به مكيدن و شستشو كه دارد سوزن جفت 8 معموال سرسرنگ اب مدلهايي انجامميدهد. رديف هر در را چاهكها همزمان مراحل كه وجوددارند ديگر مدلهاي يا و سوزن جفت دوازده همچنين انجامميدهند. چاهكها تمام در همزمان را شستشو دستگاهها از بعضي كاربر توسط برنامهريزي نحوة به توجه با فراهمميکنند. نيز را مختلف محلولهاي با شستشو امکان هر راهنمايي دفترچة در و دارد بستگي آزمايش نوع به شستشو دفعات 2. شدهاست. توضيحداده مراحل اين سازنده از يكي ديواره به نزديك مكش سوزن است صاف چاهك كف اگر 3. در مكش سوزن است Vشكل يا گرد چاهك كف اگر است چاهكها است. مركز 7

25 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي يك و خأل مكانيسم يك به سيستم اين استخراج. یا مکش سیستم دارد. احتياج پسماند و مايعات جمعآوري براي ذخيره سيستم تأمینشود. خارجی و داخلی پمپ بهوسیلة ممکناست خأل شستشودهنده/ روی که انجاممیشود سوزنهایی سري با تخليه عدد سه تا یک از سوزنها تعداد شدند. نصب خشککننده است. متفاوت دستگاه مدل به بسته هر تخليه و شستشو استفادهمیکند سوزن یک از دستگاه اگر استفادهمیکند سوزن دو از اگر انجاممیشود. سوزن يك با دو اگر است. تخليه برای دیگری و شستشو محلول تأمين برای یکی شستشو محلول براي اولی سوزن است سوزن سه به مجهز سیستم اضافه حجم کنترل)خارجنمودن( برای سومی و تخليه برای دومی درازتر مکش سوزن معموال قرارمیگیرد. استفاده مورد محلول از 0/3 عمق از را محلول بتواند تا است محلول تأمينکنندة سوزن از بكشد. باال چاهک كف ميليمتري 0/5 و تشکیل مكانيسمي از قسمت این پیشرفته. جانبی سیستم بهصورت را تخليه و محلول تأمینکنندة سوزن که یافتهاست االيزا پليت در چاهکها تکتک به تا حرکتمیدهد افقی انجامميگيرد پليت رديف هر روي افقی حرکت وقتی واردشود. چاهک از یا و وارد شستشو محلول عمودی حرکت یک با شستشودهندهای سیستمهای راستا اين در خارجمیشود. انجاممیدهند. همزمان را مراحل این که وجوددارد 3 شکل دادهشدهاند. نشان 2 شکل در جانبی سیستمهای این چاهك نوع هر نشانمیدهد. را االيزا پليت چاهکهای انواع استفادهميشود. خاص آزمايش یک برای شستشو مراحل محسوبمیشود. االيزا روش مراحل از یکی میکروپلیت شستشوي میان در استفادهمیشوند. شستشو مراحل برای خاصی محلولهای در اگر بافر این است. محلول نوع متداولترین 1 فسفات بافر آنها 1 تقريبي بهطور است. پايدار ماه 2 براي نگهداریشود 4 C دمای است الزم میکروپلیت یک كامل شستشوی برای محلول لیتر 3 تا قرارمیگیرد. استفاده مورد چاهک هر برای ميكروليتر 300 بار هر و از استفاده ولی انجامشود نیز دستی شستشو مراحل ممكناست و داشته بهتر كارايي زيرا دارد اولويت خودکار شستشودهنده ميرساند. حداقل به را بالقوه آلودگي احتمال مورد بیشتر زير روشهای شستشو مختلف مراحل بین در هستند: استفاده آغازمیشود مرحله این وقتی. 2 چاهک کف به سطح از مکش وارد اینکه محض به و حرکتكرده عمودی بهصورت سوزنها تا مرحله اين شروعمیشود. مکش شدند چاهک داخل محلول در دارد. ادامه برسند چاهكها كف نزديك سوزنها كه زماني جهت در که هوايي مكش از تا ميشود متوقف مكش مرحله اين شود. جلوگيري است جاري چاهكها ديواره سطح بر مخالف دیوارة سطح روي پروتئین خشکشدن از مکش نوع این میکند. جلوگيري هوا جريان علت به چاهکها داخلی چاهکها انواع 3. شکل آسان شستشوي Vشکل کف گرد کف صاف کف ميکروپليت شستشوي 2. شکل مکش پمپ تأمينکنندة رأس مکش پمپ جابهجايي افقي و عمودي جابهجاکننده پمپهاي پسماند مخزن پمپ تأمينکننده محلولشستشو چاهکها االيزا پليت 1. Phosphate Buffer Solution 2. Aspiration from top to bottom 8

26 میکروپلیت شستشودهندة دستگاه 2 فصل عمل شستشودهندهها از بعضي در همزمان. مکش و توزیع كنترلشده تالطم يك و صورتگرفته همزمان مكش و توزيع زا آزاد مواد خارجشدن سبب كه ايجادميشود چاهك درون ميشود. چاهك درون كف به مکش سوزن سیستم این در چاهکها. کف در مکش شده آغاز مکش مرحلة بالفاصله و است نزديك بسيار چاهک محلول سطح اگر انجاممیگيرد. کنترلشده زمان در معموال و كند. مكش را هوا ممکناست سيستم باشد الزم حجم از پايينتر دستگاه کالیبراسیون صحيح عملكرد تضمين براي میکروپلیت شستشودهندة دستگاه این مؤثر عملکرد برای تنظیم مراحل است. الزامي االيزا روش شدهاست: توضیحداده زیر در دستگاهها افقی و عمودی تنظیم مكنده(. و سوزن)سرتأمینکننده وضعیت كف چاهکها اگر باشد. دقیق بايد چاهکها به نسبت سوزن چاهکها دیوارة به باید بافر تأمینکننده سوزن هستند صاف هستند Vشکل یا و چاهکهاگرد كف اگر باشد. نزديك بسيار حرکت در قرارگیرد. چاهک مرکز در باید مکش سوزن ميليمتر 0/5 تا 0/3 بین چاهک كف و سوزن فاصلة عمودی تماس چاهک کف با نباید هرگز سوزن و تنظیممیشود و سوزن نوك بین مکانیکی صدمات بروز از تا داشتهباشد جلوگیریشود. مکش حين در چاهک کف محلول الية تا تنظیمشود دقیق بايد مکش زمان مکش. زمان كف طرف به پوشاندهاست را چاهکها دیوارة روي که مکشها زمان بین طوالنی فاصلهدادن از كند. حركت چاهک دیوارة روی محلول الية خشکشدن از تا خودداریکنید سیستم و سوزنها بودن باز و تمیز از جلوگیریشود. چاهکها مطمئنشوید. نيز مکش ميزان حداکثر به توزيعشده حجم مقدار اينكه از توزیعشده. حجم چاهکها تمام در محلول سطح و نزديك چاهك گنجايش سوزنهاي بودن باز و تميز از حاصلنماييد. اطمينان است يکسان مطمئنشويد. توزيعگر اگر کالیبرشود. مؤثر و كامل بهطور باید مکش سیستم خأل. تغييردهد. را آزمایش شرايط ميتواند باشد قوی خیلی مکش فعالیت و شود چاهک خشکشدن سبب ممكناست درواقع درنهايت و ضعیفکند توجهي قابل بهطور را چاهکها در آنزیم با شستشودهندهها اکثر باشد. تأثيرگذار آزمايش نتایج روي کارمیکنند. اتمسفر فشار %70 و %60 محدودة در مکش قدرت يك و خارجی پمپ یک بهصورت سیستم آنها از بعضی در شستشودهنده بهوسیلة آن عملمیکند.عملکرد جانبی وسیلة کارمیکند. نياز مورد زمان در فقط سیستم يعني کنترلمیشود شستشو مراحل تصديق روش ويژگيهاي با متناسب شستشو مراحل اينكه از اطمینان برای طراحیکردهاند را روشهايي االيزا سازندگان ميگيرد انجام االيزا محلول از استفاده 1 کنترلها از یکی انجامشود. منظم بهطور بايد که اضافه پليت چاهکهاي در پیپت از استفاده با که است 2 پراکسیداز سپس خواندهمیشود. نانومتر 492 و موجهاي طول در و افزودهمیشود. آن به 3 بیرنگ سوبسترای یک و شستهشده چاهکها محلول رنگ و هیدرولیزميكند را آنزیم كونژوگه باقیماندة مقدار اسید با واکنش متوقفکردن از بعد تغييرميدهد. آبی به را مستقيم بهطور محلول رنگ شدت درمیآید. زرد رنگ به سوبسترا بستگیدارد. چاهکها شستن مؤثربودن به راهاندازي و نصب الزامات رعايت کارکند صحيح میکروپلیت شستشودهندة دستگاه اینکه برای الزماست: زیر موارد خاک. و گرد بدون و پاکيزه محیط 1. ایجادمیکنند)مانند ارتعاش که وسایلی از دور به ثابت کار میز یک 2. وسایل قراردادن براي مناسب ابعاد باید میز همزنها(. و سانتریفوژ آن ضمائم و كامپيوتر خوانشگر توزیعگر انکوباتور مانند جانبي داشتهباشد. و زمین سیم به متصل خوب شرایط با الکتریکی جريان منبع یک 3. داشتهباشد. مطابقت آزمایشگاه یا و کشور استاندارد با که رابط یک در استفادهميشود. معموال 60Hz فركانس و 110V امريكا در 50-60Hz فركانس و V معموال ديگر كشورهاي استفادهميشود. معمول نگهداری ذکر اينجا در میکروپلیت شستشودهندة دستگاه معمول نگهداری شدهاست. شرحداده 1 فصل در خوانشگر سيستم نگهداري شدهاست. پايه نگهداری روزانه تواتر: حاصلنماييد. اطمينان توزیعشده مايع حجم از 1. حاصلنماييد. اطمينان محلول حجم يکسانبودن از 2. حاصلنماييد. اطمينان مكش سيستم مؤثربودن از 3. حاصلنماييد. اطمينان تأمينكننده و مکش سوزن تمیزی از Procedure developed by PANBIO, ELISA check plus, Cat. N E-ECP 01T 2. Peroxidase Reagent 3. TMB/H 2 O 2 -Tetramethylbenzidine/Hydrogen Peroxide 9

27 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي 5. بعد از استفاده دستگاه را با آب مقطر بشوييد تا باقيماندة ذرات نمک در کانالهای تخليه و تأمينكننده خارج گردد. سوزنها ممكناست در آب مقطر غوطهور بمانند. 6. از تمیزبودن سطح خارجی بدنه دستگاه اطمینان حاصلنمایید. اگر الزماست آن را با پارچه مرطوب و کمی محلول شستشو تمیزکنید. نگهداری پیشگیرانه تواتر: هر 3 ماه 1. تمام کانالها و اتصاالت را جدا کنيد و از يكپارچگي و سالم بودن آنها مطمئنشوید. اگر نشت و یا آثار خوردگي وجودداشت آنها را تنظيم یا جایگزیننمایید. 2. از سالم بودن قسمتهای مکانیکی مطمئنشوید. براساس توصیههای سازنده روغنکاری کنید. 3. تنظیم بودن سيستمهاي جانبی را کنترل نماييد و براساس توصیههای سازنده کالیبرنمایید. 4. مطمئنشويد اتصاالت الکتریکی و کابل ارتباطي داخلي سالم است. 5. برای از بینبردن باقيمانده ذرات نمک در کانالهای تخليه و تأمينكننده بعد از هر بار استفاده شستشودهنده را با آب مقطر شستشو نمایید. 6. از سالمبودن فیوز و تميزبودن محل اتصال آن اطمینان حاصلنمایید. نکته: کاربران فني آموزشدیده باید مراحل نگهداری سیستم کنترل را انجامدهند. اگر الزمشد با سازنده يا نمايندگي آن تماس بگيريد. 10

28 میکروپلیت شستشودهندة دستگاه 2 فصل مشکل رسوب شستشو مرحلة تكميل از پس باقيميماند. چاهكها در محلول کامل بهطور شستشو چرخة كارنميكند. قارچ و باكتري شستشو مخزن در كردهاست. رشد محتمل علت دارد. مشكل شستشو سيستم قطرهاي داراي مكش سيستم كانالهاي ميباشند. سازنده دستورالعمل با متفاوت دارد. گرفتگي مكش لولة است. پر پسماندها مخزن دارد. گرفتگي يا رطوبت فيلتر و نميرسند چاهك كف به سوزنها نوك تنظيمنشدهاند. صحيح شدهاست. استفاده آزمايش در متفاوت پليت هواگيري مؤثر بهطور شستشو سيستم نشدهاست. رعايت صحيح را سازنده توصيههاي كاربر نكردهاست. صحيح بهطور سيستم در استفاده مورد پليت نشدهاست. تنظيم خالياست. شستشو محلول ذخيرة مخزن خوب كاري چرخه آغاز در شستشو سيستم نشدهاست. هواگيري شستشوي محلول حجم تنظيم براي برنامهريزي است. اشتباه توزيعشده قرار نادرست شستشو سيستم در پليت گرفتهاست. حل راه حاصلنماييد. اطمينان مناسب فشار در شستشو سيستم كاركرد از توصيههاي با مطابق تا كنترلكنيد را سيستم ارتباطي كانالهاي قطر باشد. سازنده حاصلنماييد. اطمينان مكش سيستم بازبودن و تميز از كنيد. كنترل مخزن در را پسماندها سطح كنيد. حاصل اطمينان مكش سيستم فيلتر سالمبودن و وضعيت از كنترلكنيد. را سرسوزنها قرارگيري محل حاصلنماييد. اطمينان آزمايش مناسب پليت نوع از كنترلكنيد. را هواگيري سيستم انجامدهيد. را الزم تنظيمات و مرورنماييد را سازنده توصيههاي كنترلنماييد. را پليت قرارگيري محل كنترلنماييد. را شستشو محلول ذخيرة منبع نماييد. جايگزين را رفته ازدست حجم و تميز را سيستم ابتدا هوا حبابهاي حذف و همگنسازي براي نماييد. هواگيري حاصلنماييد. اطمينان پليت هر و آزمايش هر براي الزم حجم از كنترلنماييد. را پليت قرارگرفتن صحيح و نصب را شدهاست توصيه پليت هر براي كه شستشو چرخة تنظيم نشدهاست. انتخاب صحيح چرخة بررسينماييد. حاصلنماييد. اطمينان شستشو سيستم با پليتها كامل تناسب از توصيههاي با مطابق استفاده مورد پليتهاي نيست. سازنده نيست. كافي چاهكها در محلول مقدار با مطابق شستشو محلول تأمينكنندة لوله قطر نيست. سازنده توصية محلول از كافي مقدار توزيع براي فشار نيست. كافي شستشو استفادهنميشود. اكثرا سيستم اجرا ضدعفونيكردن براي مناسبي روش نميشود. تواتر با ارتباطي کانالهاي و لولهها تعويض نشدهاست. انجام الزم شدهاست. آلوده شستشو محلول مشكليابي جدول تعيينشده برنامهريزي به توجه با نگهداري نشدهاست. انجام کنيد. تصحيح لزوم درصورت استفادهنماييد. سازنده توصيههاي از کانال ممکناست نماييد. کنترل را تأمينکننده سيستم و کانالها داشتهباشد. گرفتگي كنترلنماييد. را قارچ و باكتري رشد از جلوگيري روشهاي كنترلنماييد. را قارچ و باكتري رشد از جلوگيري روشهاي و ظرفها تعويض در فني بخش يا و سازنده توصيههاي انجام از حاصلنماييد. اطمينان كانالها علت تعيين هدف با را شستشو محلول تهية و مديريت مراحل كنترلنماييد. آن حذف و آلودگي اطالعدهيد. مسئول فرد به كنترلنماييد. را نگهداري برنامه زمان 11

29 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي پايه تعاريف است. مقاوم مشخص دماي در ph تغييرات به نسبت و است آن نمك با ضعيف باز يك آن نمك با ضعيف اسيد يك شامل كه محلولي بافر. تهيهميشود: زير مواد از محلول اين استفادهميشود. االيزا آزمايشهاي در شستشو سيستم در كه محلولهايي از يكي فسفات. بافر قسمت 19 با غليظ بافر از قسمت يك معمول بهطور ارائهميدهند. بافر اين تهية جهت را فني اطالعات سازندگان. NaCl, KCl, NaHPO 4, 2H 2 O and KH 2 SO 4 مخلوطميشود. ديونيزه آب از 1536 يا پليتها اين معموال شدهاست. طراحي االيزا واكنشهاي انجام و نمونه نگهداري براي كه استاندارد ابعاد با مصرفي پليت پليت)االيزا(. وجوددارند. آزمايش انجام تسهيل براي نيز ويژهاي پليتهاي ساختهشدند. پليپروپيلن و پلياستيرن نظير پالستيكهايي از و دارند چاهك يك به مجهز پمپ اين است. سرنگ يك مشابه عمل مكانيسم حركتميكند. سيلندر يك داخل پيستون يك واسطة به كه پمپ يك مثبت. فشار با پمپ است. پمپ خارج و داخل به جريان كنترل براي دريچه سري كاربرددارند. االيزا روش در چاهكها شستشوي چگونگي از اطمينان براي كه معرفها از سري يك 2. TMB/H 2 O 2 1. Phosphate Buffer Solution(PBS) 2. Tetramethylbenzidine/ Hydrogen Peroxide 12

30 3 فصل متر ph متر ph GMDN كد ECRI كد نامگذاري محلول یک در H[ + [ هيدروژن یون غلظت تعیین برای متر ph قدرت شود كاليبر و استفاده احتياط با دستگاه اين اگر دارد. کاربرد تجزیة دستگاه گاهي مترها ph ميكند. اندازهگيري را محلول اسيدي نامیدهمیشوند. نیز 1 الكتروشيمي سيستم یا و ph نمايشگر ph متر ph از استفاده موارد دارد کار و سر محلول با که علوم از رشتهای هر در متر ph و آب صنایع کشاورزی مانند رشتههایی در استفادهميشود. غذا کاغذسازی پتروشیمی مانند صنایعی در و خالصسازی دارد. كاربرد غيره و فلزات صنایع توسعة و تحقیق داروسازی اندازهگیری کشت محیطهای کنترل در آن از بالینی آزمایشگاه در رد استفادهمیشود. محلولها و اسیدی یا و قلیایی بافرهاي ph اندازهگیری برای میکروالکترودها تخصصی آزمایشگاههای را بیمار بالینی وضعیت پالسما ph دارند. کاربرد خون فرآوردههاي درنتيجة مقدار این است. 7/45 تا 7/35 بین معموال و ارزیابیمیکند بهطور اسيد ايجادميشود. بدن در بازی اسیدی واکنشهای تعادل يون توليد با زنده موجود و ميكند آزاد هيدروژن يون مستمر نسبت نگهميدارد. تعادل در يا و كرده خنثي را حالت اين بيكربنات هرگونه كه کلیهها)اندامي بهوسیلة زنده موجود در باز اسید بین زا یکی پالسما ph انجاممیشود. ميكند( دفع بدن از را زايد مواد فرقمیکند. بیمار سالمتي شرايط و سن به باتوجه که است عواملي نشانمیدهد. را بدن مایعات از بعضی ph مقادیر 1 جدول بدن مايعات از بعضي ph مقادير مايع صفرا بزاق ادرار معده شيرة خون متر ph اجزاي و تصوير عملكرد اصول الکترود جابهجاکنندة اهرم يا و الکترود 1. ديجيتال نمايشگر 2. آماده/ميليولت/ ph ( حالت انتخاب دما تنظيم دکمة با کنترل صفحة 3. کاليبراسيون کنترلهاي و الکترود از استفاده با را H[ + [ هیدروژن یون غلظت متر ph ایدهآل شرایط در میکند. اندازهگيري H[ + [ یون به حساس عمل در ولی کارميکند. یون نوع یک حضور در الکترود این لکترود دارد. تداخل محلول در موجود یونهاي دیگر با همیشه الکترود يک که معني اين به است ترکيبي الکترود يک معموال ph شيشهاي محفظة يک داخل در داخلي الکترود يک و رفرانس حبابمانند و شيشهاي غشاء از محفظه انتهاي شدهاند. گنجانده 1. Potentiometers ph 7/8-8/6 6/4-6/8 5/5-7/0 1/5-1/8 7/35-7/45 13

31 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي در داخلي الکترود رأس و ميباشد حساس يونها به نسبت که است و KCl حاوي محفظه بيروني و داخلي بخش قراردارد. آن داخل رفرانس)کاتد( الکترود و است رفرانس( موالر)محلول 0/1 HCl الکترود و داخلي الکترود قراردارد. آن بيرون در آند و درون در ساختهشدهاند. جنس يک از معموال رفرانس الکترود ميکند. کار گالوانيزه پيل يک مانند وسيله اين قسمت ميماند. باقي تغيير بدون اندازهگيري مراحل در رفرانس است بخشي واقع در و است حساس يونها به محفظه انتهاي يونها تبادل و ميباشد اندازهگيري محيط با تماس در که بايد قسمت اين انجامميشود. شيشهاي غشاء اين بهوسيلة يوني تبادل مجدد برقراري براي KCl محلول با متناوب بهطور اين تبخير و يونها دادن دست از با اينصورت غير در شود پر نخواهدشد. انجام بهدرستي يوني تبادل در ژل الیه یک با ph الکترود شیشهای محفظة انتهاي یک مانند و شدهاست پوشیده خارجی و داخلی قسمت بيرون ژل در ]Na + [ سدیم یون عملمیکند. اندازهگيري محيط ژل در H[ + [ هيدروژن یون و محلول در و شیشهای حباب از ph الکترود عملکردن 1 انتخابي سبب ژل این منتشرمیشود. غشاء از نمیتواند H[ + [ هيدروژن یون میشود يون براي ]Na + [ سديم یون که حالی در عبورکند ph الکترود شیشهای بهوسيلة تغيير اين میگردد. پيل پتانسيل تغییر سبب و عبورکرده طرز با ارتباط در مختصري توضیح اندازهگیریمیشود. متر ph است. ضمیمه فصل اين آخر پیوست در الکترودها کار متر ph يک نماي 4. شكل قوي ولتاژ متر ph اجزای دارد: را زیر ساختار معموال متر ph یک صفحة و نمایش صفحة رابطها كنترلها مدار شامل دستگاه بدنه 1. هستند: دستگاه مهم اجزای از زیر قسمتهای است. اندازهگیری ندارند. را کلید این مترها ph همة خاموش. روشن/ کلید الف( دارند. برق پریز به متصل شاخة دو با سیم یک فقط بعضی را اندازهگیری مورد محلول دمای کلید این دما. کنترل ب( کنترلمیکند. دو یا یک مترها ph مدل به توجه با کالیبراسیون. کنترل ج( Cal 2 و Cal 1 با كليدها اين معموال دارند. کالیبراسیون کلید کالیبر محلول یک با فقط متر ph اگر شناساییميشوند. بايد Cal 2 کلید و استفادهمیشود Cal 1 کلید شدهاست دونقطهای کالیبراسیون از متر ph اگر باشد. %100 روی آزمایش مورد ph محدودة که محلول دو از استفادهمیکند استفادهمیشود. Cal 2 و Cal 1 کلید دو و ميدهد پوشش را هک انجامشود بايد سهنقطهاي كاليبراسيون خاص موارد در استفادهميشود. كاليبراسيون محلول سه از صورت اين در عبارت كنترل اين عملكرد دستگاه. وضعيت کنترل کليد د( از: است الکتریکی جریان حالت این در. 2 آماده) 0 ( وضعيت I. خاموش دستگاه كه زماني و وجودندارد الکترودها در استفادهميشود. است موردنظر کالیبراسیون از بعد.pH اندازهگیری وضعيت.II اندازهگيريميكند. را محلول ph دستگاه Ag/AgCl الکترود فعال پايانة دما تنظيمکنندة رفرانس پايانة مخصوص غشاء يونها به نفوذپذير)تراوا( بررسي مورد محلول سالين متخلخل پل 1. Selective 2. Standby Mode 14

32 متر ph 3 فصل حالت این در. 1 میلیولت) mv ( اندازهگيري وضعيت.III است. میلیولت خواندن به قادر دستگاه مترها ph همة. 2 دما) ATC ( اتوماتيك كنترل وضعيت.IV و است دما خودكار تنظیم این ندارند. را کنترل این كاربرددارد. داشتهباشند متغیر دمای محلولها که وقتی تركيبي الكترود داشتن کنترل این از استفاده الزمة است. خاص و نگهداری مقطر آب در باید الكترود این. 3 ترکیبی الکترود 2. متشکل ترکیبی الکترود این باشد. اندازهگيري دستگاه به متصل و نامیدهمیشود نیز کالومل الکترود که رفرانس الکترود یک از سازندگان است. شيشهاي محفظة يک در داخلی الکترود یک طراحيکردهاند. متفاوت اشکال به را الکترود این مختلف معمول الكتريكي جریان طراحيهاي كه را متر ph يك در برق جريان کنترل سیستم 6 شکل نشانميدهد. داشتهباشد ميتواند متفاوت و گوناگون الكترودها انواع 5. شكل رفرانس)کالومل( الکترود ترکيبي الکترود پالتين) pt ( سيم جيوه) Hg ( نقره) Ag ( سيم جيوه) HgCl ( کلريد پتاسيم کلريد رفرانس الکترود نيمهتراوا سوراخ بافر محلول منفذدار سرپوش متر ph در جريان كنترل سيستم از مثالي 6. شكل مقاومهاي متفاوت ترانسفورماتور خروجي المپ رفرانس ورودي 1. Milivolt (mv) Mode 2. Automatic Temperature Central 3. Probe 15

33 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي معمولي جريان كنترل اجزاي توضيح توضيح اجزا تبديلميكند. AC 12V به را 110 ولتاژ كه وسيلهاي *.110V /12V AC ترانسفورماتور مثبت. جريان 1 كنترلكننده ديود 1N يكسوكننده ديود ميکند. هدايت ديود به را DC ولتاژ كه متراكمكننده ميكروفاراد) 2()µfd ( متراكمكنندههايالكتروليت تنظيمكنندةولتاژكهدرنتيجهاثرمتقابلديودومتراكمكنندهحاصلميشود. 7912(. سهگوش) 7812 تنظيمكننده مدار استفادهميشود. باال فركانس در پايداري ايجاد براي كه وسيلهاي الكتروليت. متراكمكنندة )2( ميكروفاراد) µfd ( 0/1 است. دستگاه روشنبودن نمايانگر كه المپ سيگنال.DC 12V سيگنال المپ ميليولت. جريان مدار.TL081 نوع تقويتكنندة سيستم تصحيح. و الكتريكي تغذية ميليولت. و ph اندازهگيري خروجي. قسمت 9/09KΩ )اهم(. مقاومهاي )R1( 1KΩ )اهم(. مقاومهاي )R2( 560KΩ )اهم(. مقاومهاي )R3( 10KΩ )اهم(. مختلف مقاومهاي )R4( 30KΩ )اهم(. مقاومهاي )R5( كمهزينه. DC ولتامتر.pH جريان مدار زمين. مقاومت حسابميشود: زير رابطة از حاصل جريان جريان. = 1 + )R3 + P R4(/ R5 + )1 - P( R4 ليپ برابر 10 خواندهشده ولتاژ ميسازد. امكانپذير را ميليولت خواندن دارد. را ميليولت 0/1 تفكيك قدرت و است الكتريكي بهدستميآيد. كوئينهايدرون** كربن/ الكترود از استفاده با خواندهها راهاندازي و نصب الزامات کارمیکند. زیر مشخصات با الکتریکی جریان از استفاده با متر ph 50-60Hz فركانسهاي V یا 110V تكولتاژ: نیرو: منبع دنيا. مختلف مناطق به بسته وجوددارد. باتریدار و حمل قابل متر ph همچنین کالیبراسیون كلي مراحل كاليبر بايد ph اعداد صحت براي استفاده از متر قبل ph دستگاه از: است عبارت كاليبراسيون ترتيب شود. استفادة و كاري شرايط برای روش این يكنقطهای. 1.کالیبراسیون معين ph با رفرانس محلول یک از و دارد کاربرد معمولي استفادهمیکند. دقیق خيلي اندازهگیری از پيش روش این دونقطهای. کالیبراسیون 2. استفادهمیکند. معين ph با رفرانس محلول دو از و دارد کاربرد استفاده طوالني مدت براي دستگاه از که زمانی همچنین مورد روش اين نشود اعمال نگهداری شرايط یا و نشدهاست قرارميگيرد. استفاده مراحل توضيح روزانه تواتر: ** Carbon/ Quinhydrone Electrode شاملميشود. را دنيا مختلف مناطق ولتاژهاي * کالیبرکنید معين ph داراي محلول یک با را متر ph 1. یکنقطهای(. )كاليبراسيون وصلکنید. مناسب ولتاژ با برق پریز به را دستگاه 1.1 مطابقتدهید. محیط)محلول( دمای با را دما كليد 2.1 تنظیمکنید. را متر ph 3.1 همیشه الکترودها كنيد. جدا نگهداری گيرة از را الکترودها 4.1 در ميتوان را بعضی قرارگیرند. مناسب محلول در باید به بايد بعضي كه درحالي نگهداريکرد مقطر آب به بنا اگر. 3 قرارگيرد ديگري محلول در سازنده توصية استفاده از پيش ساعت 24 خشكشود الكترود داليلي قراربدهيد. آب در را آن شستشودهید. مقطر آب با خالی بشر داخل را الکترود 5.1 از جلوگيري براي خشككنيد. جاذب پارچة با را الکترود 6.1 مختلف محلولهای بین بايد را الکترودها احتمالي آلودگي شستشوداد. 1. Diode controlling the type of wave and guaranteeing that is positive 2. Electrolyte Condensers حاصلنماييد. اطمينان سازنده توسط توصيهشده بافر محلول نوع از 3. 16

34 متر ph 3 فصل متر. ph خاموشکردن 5. خارجکنید. محلول آخرین داخل از را الکترود 1.5 بدون فيلتر کاغذ با و شستشودهيد مقطر آب با را آن 2.5 خشکنمایید. پرز قراردهید. نگهداری محلول داخل را الکترود 3.5 قراردهید. آماده وضعيت در را كليد 4.5 كنيد. خارج برق از را دستگاه 5.5 تمیزکنید. را کار میز 6.5 متر ph عمومي نگهداری شامل: مترها ph نگهداری ميباشد. آن الکترودهای و متر ph بدنة نگهداری متر ph بدنه عمومي نگهداری ماه 6 هر تواتر: و محافظ بدنه تمیزی متر ph ظاهري و فیزیکی شرايط 1. کنترلکنید. را آن تنظیم كنترلنمایید. را آنها تمیزی همچنین و اتصاالت کابلها 2. مشکل بدون فعالشدن از بازبينيکنید. را دستگاه کنترلهای 3. حاصلنمایید. اطمینان آنها این برای حاصلنمایید. اطمینان متر ph آمادهبودن از 4. که تنظیم پیچ از استفاده با قطعشود. باید دستگاه برق کار را نمایشگر عقربه قراردارد نمایشگر عقربه زیر معموال از دارد نمایشگر صفحة دستگاه اگر تنظیمکنید. صفر روی حاصلنمایید. اطمینان آن صحيح عملكرد یا دستگاه)حباب روشن كليد نشانگر صحيح کارکرد از 5. حاصلنمایید. اطمینان دیود( الکترود اتصاالت كنترلنماييد. را الكترود نگهدارندة گيره 6. طول و الکترود نبودن شل از و بازبينيکرده را بدنه به حاصلکنید. اطمینان آن مناسب دستگاه حاصلنمایید)اگر اطمینان باتریها شارژبودن از 7. تعويضنماييد. را آنها نياز درصوت دارد(. را قابليت اين محلول یک ph اندازهگیری با را دستگاه کارکرد و فعالیت 8. آزمايشكنيد. مشخص ph با اطمینان جريان صحیح انتقال و زمین سیم اتصاالت از 9. حاصلنمایید. قراردهید. کالیبراسیون محلول در را الکترودها 2. استاندارد محلول محتوی بشر داخل در بهنحوی را الکترود 1.2 احتمال کار این نداشتهباشد. تماس بشر كف با که قراردهید ph اندازهگيري براي اگر کمترمیکند. را الکترود شکستن مگنت تا داشت دقت باید استفادهميشود 1 مگنت از محلول بافر محلول ميشکند. را آن چون برخوردنكند الکترود به ph چون استفادهميشود کالیبراسیون محلول يك عنوان به ph آيد بهوجود کمي آلودگی اگر بنابراين و دارد مشخصي برای ph = 7 با محلولي معموال نخواهدکرد. تغییر محلول. 2 استفادهمیشود منظور این وضعيتاندازهگیریpHتغییردهید. آمادهبه وضعيت رااز دستگاه كليد 3. ميکند. مرتبط ph اندازهگیری مقیاس به را الکترود عمل این 1.3 کالیبراسیون محلول ph و تنظيم را متر ph Cal 1 دکمة با 2.3 اندازهگیرینمایید. را میتواند متر ph عقربة ph = 7 با محلول برای مثال: بهعنوان ph = 7 باید خوانده میانگین و باشد متغیر واحد 0/1 اندازة به از تا خواند عمود بهصورت باید را ph عددي مقدار باشد. نهايتا جلوگيريشود. ph نمایشگر صفحة روی انعکاس خطای است. كاليبر و آماده محلولها ph صحیح قرائت براي متر ph قراردهيد. آماده وضعيت در را عملكرد كليد 3.3 اندازهگیرینماييد. را محلول ph 4. خارجنمایید. کالیبراسیون محلول از را الکترود 1.4 خشککنید. و داده شستشو مقطر آب با را آن 2.4 ph اندازهگیری برای مجهول محلول داخل را الکترود 3.4 قراردهید. قراردهيد. آماده وضعيت در را كليد 4.4 بخوانید. را محلول ph 5.4 قراردهيد. آماده وضعيت در دوباره را كليد 6.4 اندازهگیریشود محلول یک از بیشتر ph است الزم اگر را الکترود مقطر آب با تکرارنمایید. را قبل ذكرشدة مراحل وقتي خشککنید. را آن پرز بدون فيلتر کاغذ با و داده شستشو استفاده با باید متر ph اندازهگيريميشود متعدد محلولهای ph كاليبرشود. مكرر بهصورت قبل ذکرشدة مراحل از 1. Magnetic Agitator حاصلنماييد. اطمينان الكترود سازنده توسط توصيهشده كاليبراسيون محلول نوع از 2. 17

35 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي نگهداری پاية الکترودها تواتر: هر 4 ماه برای اندازهگیری دقیق الکترودها نگهداري و مناسببودن محلول الکترولیت الزامياست. مراحل پیشنهادي براي تعويض محلول الكتروليت عبارت است از: 1. الکترود را از محلول بافر ذخيره خارجکنید. 2. آن را با آب مقطر فراوان شستشودهید. 3. محافظ قسمت باالی الکترود را خارجکنید. 4. با استفاده از سرنگ بخش داخلی الکترود را با محلول اشباعشدة KCl پرکنید. اطمینان حاصلکنید که نوک سرنگ با بدنة الکترود برخورد نکند. 5. درپوش الکترود را ببنديد و با آب مقطر شستشودهيد. 6. زماني كه از الكترود استفادهنميشود آن را در محلول بافر نگهدارنده قراردهيد. تمیزکردن الکترود نظافت الکترودها به نوع آلودگی كه روي عملكرد آنها تأثيرگذار است بستگي دارد. مراحل متداول در زير خالصه شدهاست: 1. نظافت عمومي. الکترود ph را در محلول 0/1 موالر HCl و یا HNO 3 بهمدت 20 دقيقه فروببريد. سپس محلول 0/1 موالر با آب شستشودهید. 2. تميزکردن باکتریها و رسوبات. الکترود ph را در محلول سفیدکنندة رقيقشده)براي مثال %1( بهمدت 10 دقيقه واردکنید سپس با آب فراوان شستشودهید. 3. تمیزکردن روغن و گریسها. الکترود ph را با پاککنندة معمولی و یا با متیل الکل شستشودهید و سپس با آب بشوييد. 4. تمیزکردن رسوبات پروتئین. الکترود ph را در محلول %1 پپسین و محلول 0/1 موالر HCl بهمدت 5 دقيقه واردکنید. سپس با آب شستشودهید. بعد از هر مرحله الکترود را با آب دیونیزه شستشودهید و الکترود رفرانس را پيش از استفاده پرکنید. اقدامات پيشگيرانة ديگر 1. با توجه به اینکه بدنة الکترود از شیشه ساختهشده و خيلي شكننده است بايد با مهارت با آن کار کرد تا از هرگونه ضربهاي جلوگيري شود. 2. بهخاطر داشتهباشید كه عمر مفيد الكترود محدود است. 3. وقتی از الکترود استفادهنمیشود آن را در محلول بافر نگهدارنده بگذاريد. مشکل علت محتمل جدول مشكليابي راه حل صفحة ph متر خواندة ثابت را نشاننميدهد. پاسخ الكترود كند است. صفحة ph متر پيغام خطا ميدهد. صفحة نمايش كاليبراسيون پيغام خطا ميدهد. ph متر روشن است اما پيامي روي صفحه نمايش وجودندارد.* چراغ نشانگر باتريها چشمك ميزند.* داخل الكترود حباب هوا وجوددارد. الكترود تميز نيست. الكترود بهطور كامل در محلول فرو برده نشدهاست. الكترود شكسته است. الكترود كثيف يا روغني است. وضعيت صحيح كاربري انتخاب نشدهاست. خطاي كاليبراسيون وجوددارد. محلول بافر كاليبراسيون مشكل دارد. الكترود تميز نيست. جاسازي باتريها خوب نيست. شارژ باتريها تمام شدهاست. شارژ باتريها تمام شدهاست. الكترود را بهطور كامل در محلول فروببريد. الكترود را تميز و دوباره كاليبركنيد. از اينكه الكترود)رأس( بهطور كامل در محلول فروبرده شدهاست اطمينان حاصلفرماييد. الكترود را تعويضنماييد. الكترود را تميز و دوباره كاليبركنيد. از انتخاب نوع وضعيت كاربري مناسب اطمينان حاصلنماييد. ph متر را دوباره كاليبرنماييد. از ph محلول بافر كاليبراسيون اطمينان حاصلنماييد. الكترود را تميز و كاليبركنيد. قطبيت باتريها را كنترلنماييد. باتريها را تعويضنماييد. باتريها را تعويضنماييد. * فقط شامل دستگاههايي كه با باتري كار ميكنند. 18

36 متر ph 3 فصل پايه تعاريف است. مقاوم دما و ph تغييرات برابر در محلول اين ميآيد. بهدست آن نمك و ضعيف باز يك يا آن نمك و ضعيف اسيد يك تركيب از كه محلولي بافر. محافظ پوشش جيوه) Hg ( از الكترود اين استفادهميشود. محلول يك ph اندازهگيري براي ديگر فعال الكترود با كه رفرانس الكترود كالومل. الكترود دادهميشود. نشان Cl 2 [Hg 2 Cl 2, KCl] Hg بهصورت و ساختهميشود پتاسيم كلريد موالر 0/1 محلول و )Hg 2 Cl 2 جيوه) كلرايد حاصلميشوند. باردار)يونها( ذرات نتيجه در ميشود. مولكول در شكستگي سبب كه پديدهاي 1 تفكيك..)NH 4 آمونيم) OH هيدروكسيد و سديم) NaCl ( كلريد مثل توليدميكند. هادي محلول يك كه مايع در 2 حلشده مادة يك الكتروليت. پراكندهاست. مايع محيط در كه كلوئيد)جامد( يك از تركيبي و ژالتين( نيمهجامد)مثل مادة يك ژل. يمتا اگر ايجادميشود. كاتيون يا مثبت يون ميدهد ازدست الكترون اتم يك وقتي ازدستميدهند. يا بهدستآورند الكترون يا كه خنثي اتمهاي يون. ايجادميشود. آنيون يا منفي يون آورد بهدست الكترون ايجادميکند. پتانسيل اختالف آزمايش مورد مادة غلظت با متناسب كه ابزاري. 3* يون انتخابي الكترود تظلغ نشاندهندة يون نماد اطراف كروشهها][ محلول(. ليتر يك در حلشده مادة مولهاي محلول)تعداد ليتر يك در و ماده يك در مولها تعداد موالريته. است. مولي است. برابر ماده آن اتمي جرم با عددي لحاظ از و بيانميشود گرم برحسب آن جرم واحد كه ماده هر از كميتي برابر 4 مولكول. است. 12 كربن اتم كيلوگرم 0/012 با مقايسه در زياد تعداد به ديگر پايه واحد هر يا و يونها مولكولها اتمها داراي كه ماده يك از مقداري مول)واحد(. دارد. نام نيز گرم مولكول يك كه است 5 آووگادرو عدد يا و 6/ با مطابق يون مولكول اتم مقدار اين است. برابر گرم( مولكول ماده)يك آن مولكولي وزن با عددي لحاظ از ماده يك از مقدار اين جرم)گرم( سال در 6 لنگ ليندسترم و سورنسون توسط ph موضوع بيانميشود. محلول) M ( ليتر يك در مول برحسب كه H[ + هيدورژن] يون غلظت اندازهگيري.pH ph = -log [H + ] يا [H + ] = 10 -ph تعريفشد: فرمول اين با يونها پايين غلظت بيان تسهيل براي 1909 است. ph = 7 نتيجه در و موالر H[ + [ = 1/ هيدروژن يون غلظت آب در مثال براي اندازهگيريميكند. را محلول يك اسيدي قدرت فرمول اين اندازهگيري براي متعددي سيستمهاي بيانميكند. 14 تا صفر) 0 ( از ديگر عبارت به يا موالر تا 1 از را هيدروژن يون غلظت دامنة اندازهگيري اين بآ در كه بازي محلول يك ميكند. هيدروژن يا H[ + [ يونهاي توليد تفكيكميشود آب در كه اسيدي محلول يك وجوددارد. محلول يك اسيدي قدرت توليدميكند. هيدروكسيل يا ]OH - [ يونهاي تفكيكميشود غلظتهاي دارد. ]OH - [ هيدروكسيل يون زيادي مقدار نيز بازي مادة يك دارد H[ + [ هيدروژن يون زيادي مقدار اسيدي مادة يك خالص آب با مقايسه در بيانميشوند. ليتر بر مول برحسب مواد الكتروليت يك خالص آب واقع در و گرفتهميشود نظر در خنثي مادة يك بنابراين است. موالر 1/ برابر ]OH - [ و H[ + [ يون غلظت خالص آب در H 2 O [H + ][OH - [ تفكيكميشوند: هم از يونها زير رابطه مطابق كه است ضعيف [H + ][OH - ] = K وجوددارد: تعادل حالت يك 7 آبي محلولهاي تمام در H 2 O [H + ][OH - ] = [H 2 O] K = K a گرفت: درنظر ثابت را تفكيكنشده آب غلظت ميتوان شدهاست رقيق محلول اگر ] H + ][OH - [ = است. 1/ برابر 25 C در و دارد نام آب يونهاي تفكيك ثابت يا تفكيك ثابت K a تعادل ثابت X X = X 2 = X = ميباشد. پايين خيلي غلظت موالر 1/ برابر OH - و H[ + [ يون غلظت خالص آب در است ليتر بر مول 55/4 آب مولي غلظت اينكه به توجه با مواد بين شيميايي واكنش هيچ كه است اين محلول يك خواص از دارد. همسان خواص كه ماده چند يا دو از يكنواخت و همگن مايع مخلوط محلول. دارند. نام حلشده مادة كم مقادير در سازنده اجزاي و 8 حالل مايع حالت در معموال و زياد مقادير در سازنده اجزاي وجودندارد. آن تشكيلدهندة عيارهاي تعيين در آنها از ولي است مستقيم پتانسيومتري روش به مولکولها و يونها فعاليت تعيين در معموال غشايي الکترودهاي يا يون انتخابي الکترودهاي کاربرد * ]م.[. استفادهميشود نيز پايان نقطة تشخيص براي پتانسيومتري 1. Dissociation 3. Ion-Sensitive Electrode 5. Avogadro's Number 7. Aqueous 2. Solute 4. Mol.(abbreviation for molecule) 6. Sørensen and Lindstrøm-Lang 8. Solvent 19

37 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي پيوست: تئوري ph الكترود ph در حالت مطلوب مانند يك پيل الكترو شيميايي عملميكند و در برابر غلظت يون هيدروژن [ + H[ واكنش نشانميدهد. اين واكنش نيروي محركهاي) EMF ( 1 ايجادميكند كه با توجه به قانون نرنست 2 از فرمول زير محاسبهميشود: با توجه به: E = E + RT nf ln a H + + H ph = -ln a فعاليت يونها يا غلظت اثربخش يونها اگر 1 = n باشد فرمول زير نتيجهميشود: E = E - R' T ph F E = مقدار ثابت و وابسته به دما است. اگر E با E'T جايگزينشود كاليبراسيون حساسيت زيادي خواهدداشت. الكترودها هميشه مطابق با فرمول نرست عملنميكنند. اگر حساسيت) s ( 3 الكترود در نظر گرفتهشود رابطه بهصورت زير نوشتهميشود: مقادير 'E و s زماني بهدست ميآيد كه EMF با دو محلول و با ph معين اندازهگيريميشود. ph شيب نيروي محركة ايجادشده نسبت به S y محل تالقي با محور 'E وقتي 'E و s مشخص هستند فرمول به شكل زير نوشته و ph محاسبهميشود: E = E' T- s E' T -E ph = s R' T T R' T ph F 1. Electromotive Force 2. Nernst 3. Sensibility 20

38 4 فصل ترازوها GMDN كد ECRI كد نامگذاري ترازوها الكتريكي ترازوهاي الكترونيكي ترازوهاي آناليتيك ميكروالكترونيكي ترازوهاي آناليتيك ميكرو جسم به که جاذبهاي نیروی درنتيجة که است وسیلهای ترازو 1 ترازو. ميكند اندازهگيري را آن وزن واردميشود ماده يا»صفحه«معنای به lanx و»دو«معناي به bis التين واژة از برگرفته توجه اطالقمیشود. ترازو به نيز 3 ميزان و 2 مقياس نامهای است. روی زمین جاذبه میدان كه نيرويي که است مهم نکته بهاين محصول درواقع نیرو این و نامدارد وزن واردمیکند ماده یک است. 4* زمین جاذبة مکاني شتاب در ماده وزن حاصلضرب عواملی به شتاب که دارد اين بر تأکيد»مکان«واژة از استفاده اليههاي حجم و جغرافيايي طول ارتفاع عرضجغرافیایی نظیر محاسبهمیشود. نیوتن برحسب نيرو اين و بستگیدارد زمین ترازوها تصوير الكترونيكي ترازوي مكانيكي ترازوي ACCulab Corporation عکس چاپ اجازة Ohaus Corporation عکس چاپ اجازة زين )gee( بعضيوقتها g نماد اشتباهشود. است گرم) gram ( کلمة خالصة که g با نبايد مطلقا ولي دادهميشود نشان g و g 0 g n نمادهاي با زمين جاذبة شتاب * ]م.[. نوشتهميشود 1. Balance 2. Scale Weight 4. [F = m g]

39 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي 1. Spring Balance 2. Sliding Weight Balance 3. Analytical Balance 4. Certified Weights 5. Capacity ترازو از استفاده موارد آزمایشگاه در استفادهميشود. ماده یک وزن اندازهگیری برای ترازو مانند كيفي)ابزارهايي كنترل فعاليتهاي از بخشي براي ترازو تعيينشده قبل از نسبتهاي با تركيبات از مخلوطي تهية پيپتها( دارد. كاربرد وزن يا و چگالي تعين همچنين و عملکرد اصول اندازهگيري اهداف و كار اساس طراحي در عمدهاي تفاوتهای عمده گروه دو به ترازوها حاضر درحال وجوددارد. ترازوها در الکترونیکی. و مکانیکی ترازوهای تقسيمميشوند: مکانیکی ترازوهای هستند: مكانيكي متداول ترازوهاي از زير ترازوهاي فنر مکانیکی خاصیت براساس ترازو این. 1 فنری ترازوی 1. ثابت ضریب با متناسب فنر روی واردشده نیروی كارميكند. وزن اگر F[. = است] kx - فنر] x [ طول ضربدر فنر ]k[ کشسانی متناسب فنر طول اینکه گرفتن درنظر با باشد زیاد ]m[ ماده خواهدشد. بيشتر فنر طول است فنر کشسانی ثابت ضریب با مادة روي واردشده جاذبة نیروی به فنری ترازوی کالیبراسیون نيازي که زمانی ترازو نوع این بستگیدارد. اندازهگيري مورد دارد. کاربرد نیست زیادی دقت به مشخص وزنة نوع دو به ترازو نوع این. 2 لغزشي وزنه با ترازو 2. حرکتکند)يكي انتخابي مقياس روی ميتواند که است مجهز نامشخص وزن با ماده یک وقتی ماکرو(. ديگري و میکرو دو هر تنظیم با آن وزن دادهمیشود قرار ترازو كفة روی وزن حالت این در تعیینمیگردد. آن متعادلشدن و مقياس است. مقياس دو هر اعداد مجموع با برابر جرم با وزنههايي مقايسة ترازو اين كار نحوة. 3 آناليتیک ترازوی 3. در پایه یک از ترازو اين است. نامشخص وزنهاي با معين شاهین نام به تیغهای با که قرینه و مسطح بخش یک و وسط اب که قراردارند كابلها انتها در شدهاست. تشکیل پشتیبانیمیشود تابميخورند. يكنواخت و بهآرامي و پشتیبانیمیشوند تیغه همان کفه یک در 4 معتبر وزنههای متصلاست. كفه دو كابلها انتهاي به کی ترازو دادهمیشود. قرار دیگر کفة در اندازهگيري مورد مادة و يا و قرارنميگيرد استفاده مورد كه زماني و دارد نیز ایمنی قفل شاهين اهرم پايداري سبب شوند ميزان بايد تعادلي وزنههاي عوامل تداخل از تا قراردارد جعبه یک داخل ترازو ميشود. آناليتیک ترازوهای جلوگیریشود. هوا جریان مانند محیطی هزارم) 0/00001 ( صد يا گرم هزارم) 0/0001 ( ده تا میتوانند دارند. 5 ظرفیت گرم 200 وزن تا و اندازهگیریکنند را گرم فنري ترازوي 7. شكل بدون فنر وزن اعمال جابهجايي مقياس اندازهگيري وزن لغزشي وزنة با ترازو 8. شكل سيني ماکرو مقياس لغزشي وزنة ميکرو آناليتيك ترازوي 9. شكل اهرم شاهين غالف پشتيبان مرکزي محافظ جعبة کفه قرائت مقياس اهرم رهاساز لغزشي وزنة ماکرو ميکرو مقياس با فنر وزن اعمال 22

40 ترازوها 4 فصل ترازو کنترل برای معتبر وزنههای از مجموعهاي داشتن اختيار در یافتهاست: تشکیل زیر وزنههای از مجموعه این معموال است. ضروري ساده قطعههای وزنه نوع كوچك)كسري( قطعههای ظرفيت 1 و g 100 و g و mg 100 و mg. 1 موازي( کنترل با ترازو يا زياد بارگذاري فوقاني)با صفحة با ترازو 4. شدهاست نصب آن باالی قسمت در ترازو كفة نوع این در وصل تاشو موازی اتصاالت به پشتيبان میلة یک بهوسيلة و نیا از اندازهگيري مورد مادة بهوسيلة واردشده نیروی ميباشد. منتقلمیشود. ترازو كفة به مکانیکی یا مستقیم بهصورت ميله را ميكرومتر ±1 دقت باید موازی اتصاالت ترازو نوع این در 2 جانبي بار خطاي نام به خطايي اینصورت درغیر داشتهباشد. رد قرائت و اندازهگيري مورد مادة قرارگرفتن ايجادميشود)با نشان را قرائت در اختالفهايي لبهها از يکي روي يا مرکز ترازوهاي از بعضي کار اساس بعد صفحة نماي خواهدداد(. توضيحميدهد. را الکترونيکي دوتيغهاي(. ترازوي يا نامساوي شاهين )ميلة 3 يككفهاي ترازوی 5. نامشخص( اندازهگيري)وزن مورد مادة دارد. كفه يك ترازو این متعادلکننده وزنة سمت در و دادهميشود قرار ترازو كفه روي هب دوباره ترازو تا ميشوند جابهجا طوري مشخص جرمهاي از استفاده با عمل اين قرائتشود. وزن و برسد تعادل حالت ترازو شاهین صورتميگيرد. مكانيكي دندانههاي يكسري ترازو جلوی قسمت به متمایل و نیست آن مرکز در معموال ترازو اهرم و دادهشده قرار ترازو كفة روی مادهاي وقتی است. به نوری سیستم یک ازطريق شاهين حركت میشود آزاد منتقلمیشود. ترازو جلوی قسمت در نمایش صفحة 4 عملكرد تصديق مکانیکی ترازوی يك عملکرد تصديق برای استفاده مورد مراحل شدهاست. توضیحداده زير در متداول يككفهاي( )نوع پيچ تنظيم با کار این حاصلنمایید. اطمینان ترازو ترازبودن از 1. در ترازو روی حباب داخل شار تنظیم با یا و ترازو پایة قسمت است. امکانپذیر جلو قسمت قرارداده صفر روی را پیچکنترل كنترلکنید. را دستگاه صفر سیستم 2. با نیست ثابت صفر روی سيستم اگر آزادنمایید. را ترازو اهرم و اين تنظیمنمایید. را آن ترازو شاهين نزدیک افقی پیچ از استفاده نشاندهد. را صفر نمايش صفحه كه ادامهدهيد زماني تا را كار موازي كنترل با ترازو 10. شكل وزن يككفهاي ترازوي 11. شكل قرائت مقياس مکانيسم تنظيم صفر شاهين کفه اتصاالت تاشو ميلة پشتيبان حساسيت کنترل )دقت( وزن مشخص وزن نامشخص زماني مجدد تنظيم تأييدنماييد. و تنظيم را ترازو دقت حساسيت 3. مراحل به توجه با و معين استانداردهاي با كه صورتميگيرد انجامشود: زير قفلنمایید. را ترازو الف( محدوده با قراردهید)برابر كفه روی استاندارد وزنة یک ب( ترازو(. نوري سیستم قراردهید. يك) 1 ( روی را میکرو تنظيمات ج( رهانمایید. را ترازو اهرم د( تنظیمنمایید. را دستگاه صفر ه( 100 باید ترازو قراردهید. صفر) 0 ( روی را ميكرو تنظيمات و( نشاندهد را 100 از بیشتر یا کمتر ترازو اگر نشاندهد. را آن الزمة که تنظیمشود دوباره باید پیچکنترل حساسیت پیچ پیچاندن و فلزی رویة بازکردن ترازو قفلکردن نشانمیدهد را 100 از بیشتر ترازو اگر است. حساسیت 100 از کمتر اگر و ساعت عقربههای درجهت باید پیچ ساعت عقربههای جهت خالف در بايد نشانمیدهد ترازو)پيچ که تکرارکنید زماني تا را مراحل این پیچاندهشود. تنظیمشود. حساسيت( و صفر 3. Substitution Balance(Unequal-lever arm or two-knife Balance) 4. Operation Verification 1. Upper Plate Balance (Top loading or parallel guidance) 2. Lateral Load 23

41 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي قراردارد آن به متصل و صفحه زیر که را ترازو كفة محور 4. كفه حركت از محور اين است قفل ترازو وقتی كنترلكنيد. قفل ترازو که زمانی ترازنبودن درصورت جلوگیریمیکند. چرخاندهشود باید کم خیلی محور استفادهنمیشود و است برسد. صفر به كفه و آن بین فاصلة تا مکانیکی ترازوی نگهداری شدهاست: خالصه زیر در معمول بهطور مکانیکی ترازوی نگهداری روزانه تواتر: ترازو بودن تراز تصديق 1. دستگاه صفر تنظيم و تصديق 2. دستگاه حساسیت تصديق 3. توزين. صفحة يا كفه تمیزبودن 4. ساالنه تواتر: ثبتنمایید. را مراحل و كرده کالیبر را ترازو 1. باید مراحل این تمیزنمایید. و باز را ترازو داخلي قطعات 2. خاص شرکتهای یا و انجامپذيرد سازنده دستورالعمل طبق باشند. عهدهدار را کار این انجام مسئولیت الکترونیکی ترازوی دارد: اصلی قسمت سه الکترونیکی ترازوی قرار ترازو كفة روی اندازهگيري مورد مادة توزين. كفة 1. نیا انتقال با واردميکند. کفه به يكنواختي فشار و دادهميشود بهصورت ماده وزن اتصاالت و حسگرها اهرمها بهوسيلة فشار محاسبهميشود و متمركز ]F[ اندازهگیری قابل نیروی یک.]F= P a[ ايجادميکند. بار وزن با متناسب سيگنالي 1 اندازهگیری ابزار يک 2. دادهميشود. نشان فرکانس يا ولتاژ در تغيير بهصورت سيگنال اين نمايش صفحة روي را نهايي نتيجة الكتريكي جريان مدار 3. نشانميدهد. ترازو فرمول از و تولیدمیشود مغناطيسي آهنرباي در قرقره يك وسط B: و سیم طول L: الکتریکی جریان شدت l: که F[ = l L B[ محاسبهمیشود. مغناطيسي جریان شدت عمودي و کم حركت باعث جرم يا وزن در که تغییري هر و ]e[ دریافت نوری حسگر با مکانیکیشود سیستمهايمتحرک تهج حالت اين فرستادهمیشود. ]f[ تنظيمكننده و تقويتكننده به عبورميكند ]c[ آهنربا قرقرة وسط از كه را الكتريكي جريان الكترومغناطيسي جريان تنظيم نتيجة در درنهايت تغييرميدهد. ميتوان همزمان برمیگردند. تعادل حالت به متحرک سیستمهاي جريان اين اندازهگيريكرد. غيرمستقيم بهصورت را ]G[ ماده وزن فرمول از استفاده با را ]V[ ولتاژ كه ميگذرد مداري وسط از زيادي الكتريكي سيستمهاي امروزه ميآورد. بهدست 2 ]V=I R[ عملكرد زير طرحهاي طراحيشدهاند. وزن دقيق اندازهگيري براي نشانميدهد. را الكترونيكي ترازوهاي الكترونيكي ترازوي اجزاي 12. شكل انتقال مکانيسم وزن محفظة و نمايش صفحه سيگنال پردازش اعمالشده نيروي اساس 13. شكل الکترومغناطيسي نیروی جبران براساس آزمایشگاهی ترازوهای صفحة کارمیکنند. ترازو كفة جابهجایی)گشتاور( درنتيجة واردشده بستگیدارد ترازو مدل به که معین صحت با را وزن قرائت نمايش نشانميدهد. قرقره ]a[ پشتیبان ميله توزين متحرک)کفة قسمتهای اساس. جبران با اندازهگيري( مورد مادة و ]G[ وزن نشانگر و موقعيت است اندازهگيري مورد مادة وزن با برابر که ]F[ واردشده نیروی از الکتریکی جريان عبور نتيجة در ]F[ نیروی ميباشد. تعادل درحال 1. Load Cell 2. Precision Resistor 24

42 ترازوها 4 فصل سیگنال پردازش سیستم الکتریکی سیگنال که شدهاست تشكيل مدار یک از سیستم این صفحة روی عددي اطالعات به را ترانسفورماتور از ساطعشده است: زير قسمتهاي شامل و تبديلميكند نمايش انجامگيرد. توزين بار هر براي بايد صفر تنظيم. 1 صفر تنظیم 1. است ترازو جلوی قسمت در معموال که دكمهای با تنظيم این استفاده مورد توزين ظرف صفرکردن برای و انجاممیشود قرارمیگیرد. مدت در اندازهگيريشده مقادير روش این در. 2 تکرارپذیری کنترل 2. زا استفاده محاسبهمیشود. خواندهها ميانگين و جمع معين زمان جمعآوریمیشوند ناپایدار حالت در اعداد که زمانی روش این زیادی ارتعاشات یا و هوا جریان که مکاني در مثال برای براي الزم زمان كنترل نوع اين است. مفيد بسيار وجوددارد در كنترل اين همچنين تعيينميكند. را خوانده يک پايدارماندن است. مناسب خاص روش از استفاده سریعتر بسيار الکترونیکی ترازوهای معمول بهطور. 3 گردکردن 3. صفحه روی را گردشده نهایی نتیجة و پردازشميکنند را نتایج نمایشميدهند. چراغ این ثابتشد اندازهگیری نتايج وقتی پایداری. نشانگر چراغ 4. ترازو دیگر مدلهای در ميشوند. قرائت نتايج و کمرنگشده ميسازد. امکانپذير را صفحه روی نتیجه نمایش چراغ این روی نهایی نتایج مرحله این در الکترونیکی. سیگنال مراحل 5. عملكردهاي ممکناست همچنین دادهمیشود. نمایش صفحه اندازهگيري و وزنی درصد قطعات شمارش مانند دیگر ويژة را وزن مرتبط محاسبههاي و حیوانات( متحرک)مانند اجسام وزن براساس و ميکروپروسسور بهوسيلة محاسبات داشتهباشد. نیز انجاممیشود. دستگاه کاربري دستورالعمل ترازوها طبقهبندی چهار به را ترازوها 4 )OIML( مقادیر«و اوزان بینالمللی»سازمان کردهاست: تقسیم گروه ويژه دقت با I: گروه باال دقت با :II گروه متوسط دقت با :III گروه معمولی دقت با :IV گروه شدهاست. نشانداده طبقهبندي اين 14 شكل نمودار در پارامتر دو به فقط الکترونیکی ترازوهای طبقهبندی سیستم این دارد: اشاره مهم ]Max.[ اندازهگيري قابل بار)وزن( بیشترین ]d[ نمايش صفحة روی تقسيمات 2. دقت براساس ترازوها طبقهبندي 14. شكل محاسبهمیشود: زیر فرمول از تقسيمات تعداد n = Max d d ترازوهاي براي قراردادي بهطور را زير اصول سازمان اين میپذیرد: آزمايشگاهي d d = 0/1µg d d = 1µg d d = 0/01mg d d = 0/1mg 1mg d d 6 اولتراميكروآناليتيك.1 7 میکروآناليتیک.2 8 نیمهآناليتیک.3 9 ماکروآناليتیک.4 10 دقت.5 5. Kupper, W., Balances and Weighing, Mettler Instrument Corp., Princeton-Hightstown, NJ 6. Ultra Microanalytics 7. Microanalytics 8. Semi-Microanalytics 9. Macroanalytics 10. Precision 1.Tare Setting 2. Repeatability Setting Control 3. Rounding off 4. International Organization of Legal Metrology 25

43 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي الکترونیکی ترازوی کنترلهاي 15 شکل در الکترونیکی ترازوی معمول کنترلهای از نما يك نکتههاي به توجه نما این گرفتن درنظر با شدهاست. نمایشداده اهمیتدارد: زیر وجوددارد. ترازوها اين در بيشتر عملكردهاي 1. انتخابشود. ميتواند متعدد و متنوع اندازهگیری واحدهای 2. وجوددارد. اندازهگيري ساعت و روز ثبت امكان 3. نمود. چاپ و ثبت ميتوان را اندازهگیری مراحل 4. است. امكانپذير زبان انتخاب 5. راهاندازی و نصب الزامات زیر نکتههاي به توجه ترازو از مناسب استفادة و راهاندازی برای است: ضروری باشد. دما ناگهانی تغییر یا خاک و گرد هوا جریان از عاری محیط 1. از ارتعاش اثر کمکردن براي که محكم ترازشده سطح یک باشد. جدا يخچال و سانتريفوژ مانند مجاور دستگاههای جانبی وسیلة هر و دستگاه راهاندازی برای کافی فضای همچنين مناسب فضای و بوده موجود بايد اندازهگیری براي الزم دیگر گرفتهشود. درنظر باید کامپيوتر و برق ارتباطی کابلهاي برای موتورهای سانتریفوژ مانند دستگاههایی راهاندازی و نصب از 3. مغناطیسي میدانهاي کار هنگام که ژنراتورها و الکتریکی ترازو مجاورت در تولیدمیکنند زیاد ارتعاشات یا و نماييد. خودداري خوددارينمایید. خورشید نور و کولر زیر در ترازو قراردادن از 4. یا و کشور استاندارد برق با همخوان برق پریز يك وجود 5. باشد. متصل زمین سیم به باید و است ضروري آزمایشگاه آناليتيک ترازوي کنترل سيستم 15. شكل دکمههاي انتخابي منو تنظيم دکمة صفر صفحة نمايش اهرم روشن/خاموش منو دکمة چاپ دکمة انتخاب دکمة وضعيت الکترونیکی ترازوهای عملكرد دفترچة در كامل بهصورت الکترونیکی ترازوهای با کار روش معموال روش اين شدهاست. ذکر سازنده توسط ترازو راهنمای است: زير مراحل شامل راهاندازی که محیطی دماي با ترازو اجازهدهيد استفاده اولين در 1. ترازو کارتن داخل دماي اگر يعني برسد. تعادل به شدهاست غير در و کمتر آمادگي زمان است نزديک اتاق دماي به خواهدبود. طوالني اينصورت شروعکنيد. را اندازهگيري سپس و نماييد صبر ترازو 1 شدن گرم تا 2. کافی دستگاه گرمشدن برای برق پریز به ترازو اتصال معموال اين توصيهميکنند. دقيقه 20 را زمان اين سازندگان بعضی است. پيش ساعت 2 حداقل 1 کالس آناليتیک ترازوهای براي زمان حاصلنماييد. اطمينان ترازو كاليبربودن از است. کار شروع از در ذخیرهشده کالیبراسیون روش یک معموال الکترونیکی ترازوهای رد ميتواند كه دارند كارخانه توسط دستگاه)پيشفرض( حافظة احتياج ترازو اگر استفادهشود. كاليبراسيون وزنههاي نبود صورت پیشنهادي روش به کالیبراسيون وزنههای از دارد کالیبراسیون به 2 تولرانس يا مجاز خطاي با باید وزنهها این استفادهكنيد. سازنده براي داشتهباشد. مطابقت 3 )ASTM( امريكا«مواد و آزمون»انجمن وزنههاي براي قبول مورد مجاز خطاي زير جدول عمومي اطالعات. 4 نشانميدهد را امريکا مواد و آزمون انجمن 1 كالس وزن) gr ( حد)گرم( باالترين 100/ / / /0013 حد)گرم( پايينترين 99/ / / / / / / / / / / / پیرویکنید. راهنما دفترچة در سازنده پيشنهادي روش از 3. ترازوها کالیبراسيون ويژه كارشناسان بهوسيلة باید ترازوها کالیبراسيون با مطابق کالیبراسیون اين که درنظرداشت باید انجامپذيرد.»انجمن یا و مقادير«و اوزان بينالمللي»سازمان روش انجامگیرد ديگري سازمان يا و امريکا«مواد و آزمون استاندارد وزنههای طبقهبندی برای الزم روشهاي که»سازمان مرجع وزنههای طبقهبندي كردهاند. تعيين را آمدهاست. بعد صفحة جدول در مقادير«و اوزان بينالمللي 1. Warm-up 2. Tolerance 3. American Society for Testing and Materials 4. Field Services Handbook for High Precision Scales, IES Corporation, Portland, Oregon, 2004.

44 فصل 4 ترازوها جدول سازمان بينالمللي اوزان و مقادير براي طبقهبندي وزنههاي مرجع كالس توضيح خطاي مجاز عدم قطعيت مجاز فاصلة كاليبراسيون مجدد 2 سال وزنههاي استيل ضدزنگ بدونعالمت و غيرقابل تنظيم ±1/3 از خطاي مجاز ±0/5ppm/ kg E1 2 سال وزنههاي استيل ضدزنگ بدونعالمت و غيرقابل تنظيم ±1/3 از خطاي مجاز ±1/5ppm/ kg E2 1 سال وزنههاي استيل ضدزنگ دکمهاي با حفرة تصحيح يا تنظيم ±1/5 از خطاي مجاز ±5ppm/ kg F1 1 سال وزنههاي برنز آبكاريشده ±1/5 از خطاي مجاز ±15ppm/ kg F2 1 سال وزنههاي برنز)كه خورده نميشوند و رنگ نميگيرند( يا وزنههاي آهن قالبي با كيفيت جالي رنگي باال ±1/5 از خطاي مجاز ±50ppm/ kg M1 1 سال وزنههاي برنز يا وزنههاي آهن قالبي)وزنههاي تجاري( ±1/5 از خطاي مجاز ±200ppm/ kg M2 جدول استفاده از وزنههاي استاندارد با توجه به ظرفيت ترازو تفكيك 2 0/01mg 0/1mg 1mg 10mg 100mg 1g 10g 100g ظرفيت F2 F1 F2 M1 M1 تا 200 گرم E2 E2 F1/E2 F2 M1 M1 200 گرم تا 1 كيلوگرم E2 E2 E2 F2 M1 M2 1 تا 30 كيلوگرم M2 E2 F1 F2 M1 30 تا 100 كيلوگرم M2 بيشتر از 100 كيلوگرم E2 F1 M1/F2 M2 هرگونه كاليبراسيون بايد با استفاده از وزنههاي استاندارد صورتگيرد. نتايج بهدستآمده بايد تجزيه و تحليل شوند تا مشخصگردد كه درصد خطاي آنها در محدودة»قابل قبول«قراردارد يا خير. وزنههاي استاندارد بايد براساس ظرفيت ترازو انتخابشوند. جدول فوق براي اين منظور کاربرد دارد. به کمک اين جدول ميتوان وزنههاي استاندارد مناسب را با توجه به ظرفيت يك ترازو براي كاليبرکردن تعييننمود. نگهداری معمول ترازو دستگاهي با دقت باال است به همین دلیل فقط کاربر مسئول انجام حداقل نگهداري به شرح زير ميباشد: رسيدگيهاي روزانه 1. کفة ترازو را تمیزکنید تا عاری از گردوخاک شود. این کار با یک پارچة تمیز مرطوبشده با آب مقطر انجاممیگيرد. اگر آلودگي روی کفه است ميتوان از پاککنندة ماليم استفادهکرد. همچنین ميتوان از یک قلم با موهای نرم برای پاککردن ذرات روی کفه استفادهکرد. 2. محفظة شیشهای ترازو را از داخل و خارج تمیزکنيد و مطمئن باشید که محفظه عاری از گردوخاک است. 3. از کارکرد صحيح مكانيسمهاي تنظیم در قسمت جلوي محفظه مطمئنشويد. 4. همیشه از ظرف تميز و از قبل وزنشده براي وزنكردن)از ظرف شيشهاي يا يک كاغذ وزن درصورت امكان( استفادهکنید. پالستیک میتواند به روش الکترومغناطیسی داراي بار الکتريکي شود که برای وزنکردن پودر و یا پودري از دانههاي ريز شیمیایی 3 مناسبنيست. 5. هرگونه ريخت و پاش سریعا باید تمیزشود تا از خوردگی و یا آلودگی جلوگیریشود. ميتوان از اتانول %70 برای گندزدایی کفة ترازو استفادهكرد. بسيار مهم: هرگز ترازو را روغنکاری نکنید مگر به پیشنهاد سازنده. هر ماده که در مکانیسم ترازو تداخل ایجادکند در مراحل اندازهگیری تأثیرگذار خواهدبود. توجه: بهطور معمول سازنده يا نمایندة ويژة سازنده مسئول نگهداری ترازوها است. این نگهداری مراحل مختلف دارد و با توجه به نوع و مدل ترازو متفاوت است. 1. Guidelines for calibration in laboratories, Drinking Water Inspectorate by LGC(Tenddington) Ltd., December Resolution 3. Granulated Chemicals 27

45 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي ترازوي الكترونيكي مشکل ترازو روشن نميشود. خوانده در صفحة نمايش صحيح نيست. علت محتمل كابل ارتباط قطع و يا صحيح تنظيم نشدهاست. در خروجي الکتريکي)پريز( برق وجودندارد. صفر ترازو پيش از شروع به كار تنظيم نشدهاست. ترازو درست كاليبر نشدهاست. ترازو تراز نيست. واحد انتخابي اندازهگيري روي واحدها صحيح انتخابنشدهاند. صفحة نمايش نشان دادهنميشود. واحد انتخابشده در سيستم وجودندارد يا فعال نشدهاست. ترتيبفهرستترازوتغييرنميکند. ممكناست صفحه منو قفل شدهباشد. انتخابها يا تغييرات در ترازو ثابت نميمانند. خوانده روي صفحة نمايش پايدار نيست. اتصاالت RS 232 عملنميكند. خوانده روي صفحة نمايش كامل نيست و يا ترازو قفل است. صفحة نمايش كد خطا ميدهد. كليد پايان 1 براي كاملكردن مراحل فعال نيست. روي سطح ميز ترازو لرزش وجوددارد. در شيشهاي محفظة ترازو باز است. كابل اتصال خوب نصب نشدهاست. ميكروپروسسور قفل است. داليل گوناگون دارد. جدول مشكليابي راه حل ارتباط را كنترلنماييد. اگر قطع آن عامل روشننشدن ترازو است كابل را تنظيمنماييد. پريز برق را كنترلنماييد. صفر ترازو را تنظيم و اندازهگيري را تكراركنيد. با توجه به توصية سازنده ترازو را كاليبرنماييد. ترازو را ترازنماييد. مراحل انتخاب واحد مناسب و تعريفشده توسط سازنده را كنترلنماييد. واحدهاي اندازهگيري را با توجه به مراحل پيشنهادي سازنده فعالكنيد. اگر سوئيچ قفل فعال شدهاست آن را غيرفعال نماييد. اطمينان حاصلنماييد كه تغييرات و انتخاب مطابق با دستورالعمل سازنده است. مراحل را تكرارنماييد. ترازو را خاموش و يك لحظه بعد دوباره روشنكنيد. ترازو را در يك سطح تراز و پايدار قراردهيد. در شيشهاي محفظه را ببنديد و اندازهگيري نماييد. كابل اتصال را كنترلكنيد. ترازو را خاموش و يك لحظه بعد دوباره روشنكنيد. اگر مشكل حل نشد از متخصص فني خدمات پس از فروش كمكبگيريد. نوع كد خطا را مشخصنماييد. خطاي عملكرد خواندهها تكرارپذيري ندارند. 2 خواندهها خطي نيستند. خواندهها پرش دارند و ثابت نيستند. صفحة نمايش خالي است و يا عالئم بيمعني را نشانميدهد. صفحة نمايش بدون اعمال بار اضافهبار و يا بار منفي را نشانميدهد. ترازو كاليبر نميشود. محفظة اندازهگيري تميز نيست. علت خطا محفظه و كفة اندازهگيري خوب نصب نشدهاست. سيستم الكتريكي معيوب است. سيستم مكانيكي مشکل دارد. سيستم الكتريكي معيوب است. دماي اتاق را تغييردهيد. محفظة اندازهگيري تميز نيست. شرايط محيطي مانند جريان هوا ارتعاش و يا الكتريسيتة ساكن در محل وجوددارد. سيستم الكتريكي معيوب است. كفة اندازهگيري با بار اضافه آسيب ديدهاست. كفة اندازهگيري مناسب نصب نشدهاست. باتري كاليبراسيون معيوب است. سيستم الكتريكي معيوب است. كفة اندازهگيري مناسب نصب نشدهاست. 1. End Key 2. Hysteresis 28

46 ترازوها 4 فصل پايه تعاريف امريكا«. مواد و آزمون»انجمن.ASTM كاليبرميشود. استاندارد وزنههاي از استفاده با ترازو ميانگين. يا استاندارد يك از استفاده با دستگاه يك خواندة صحيح تعيين و تنظيم كاليبراسيون. جيار وزنههاي امريكا«مواد و آزمون»انجمن 4 تا 1 كالس وزنههاي دارند. همخواني معتبر مراكز اعالمشده مجاز خطاي با كه وزنههايي 1 معتبر. وزنههاي استفادهشوند. الزامي( معمول)رفرانس كاليبراسيون براي بايد و هستند استفاده مورد ناميدهميشود. نيز كل خطاي محدودة ترازو. خطاهاي همه مجموع 2 دقت. كاهشمييابد. يا افزايش ترازو روي بار كه وقتي نتايج در اختالف 3 هيسترزيس. ناميدهميشود. نيز 5 گوشهاي بار اعالمكند نمونه قرارگيري محل گرفتن درنظر بدون را كفه روي نمونة وزن كه ترازو توانايي 4 جانبي. بار لبهها. در يا صفحه مرکز در مثال براي دادهميشود قرار ترازو كفة مختلف قسمتهاي در نمونه كه وقتي نمونه وزن نتايج در اختالف جانبي. بار خطاي اختالف مشاهدهميشود. ترازو از استفاده زمان در برعكس يا برسد ظرفيت حداكثر به كه زماني تا ترازو كفة در وزن كردن بيشتر با كه تفاوتي خطي. خطاي ميشوند. تفسير نتايج بودن غيرخطي بهعنوان رياضي)واقعي( ارزش و بهدستآمده خواندههاي بين مشاهدهشده است. ترازو بودن تراز در و خطي نشاندهندة راست خط نمودار اندازهگيري. زمان طي در وزن صحيح نتايج آوردن بهدست در ترازو توانايي خطيبودن. اهنآ بدون و معتبر وزنههاي وزن خواندن با را خطي خطاي مراحل اين استفادهشوند. بايد معتبر وزنههاي ترازو يك خطيبودن خطاي تعيين بهمنظور امكانپذيرميسازد. را خطي خطاي محاسبة خواندهها بين اختالف تعيينميكند. ميشود: اطالق آن به جرم كه وجوددارد كميت دو فيزيك در است. كيلوگرم آن واحد و بستگيدارد مقدار به كه مواد فيزيكي خواص از جرم. تحملميكند. را ضعيفي نيروي است كوچك جرم اگر بزرگ جرم با مقايسه در است. جاذبه ميدان در وزن اندازهگيري متقابل اثر كه 6 گرانشي. جرم است. كيلوگرم جرم واحد است. شتاب نتيجة در ماده مقاومت واقع در است ماده يك اينرسي از عددي اندازهگيري كه 7 اينرسي. جرم مقادير«. و اوزان بينالمللي»سازمان.OIML ميكند. اندازهگيري دقت با ترازو كه مقداري كمترين يا دارد را آن اندازهگيري توانايي ترازو كه مقداري كمترين 8 حساسيت)دقت(. ترازو. ظرفيت حد در يا و اندازهگيري محدودة در و اندازهگيري حين در ثابت خطاي حساسيت)دقت(. خطاي نسبتدهد. تعريفشده استانداردهاي به ميتواند را دستگاه يك بهوسيلة اندازهگيريشده مقدار كه قابليتي 9 رديابي. قابليت 1. Certified Masses 2. Exactitude 3. Hysteresis Lateral Load 5. Corner Load 6. Gravitational Mass 7. Intertial Mass 8. Sensitivity 9. Traceability

47

48 5 فصل آب حمام GMDN كد ECRI كد نامگذاري آب حمام همزن آب حمام سرولوژی آزمایشهای انجام براي که است دستگاهی آب حمام آزمايشهای و پزشکی بیولوژی غیرفعالسازی اگلوتيناسیون مايع کاربرددارد. صنعتی انکوباسیون مراحل برای حتی و داروسازی دماي محدودة است. روغن بعضي در و آب معموال تانك داخل يك از استفاده با است. 60 C تا محیط دمای از آب حمامهاي كاري وجوددارد. نيز 100 C حرارت درجه انتخاب امكان خاص درپوش ساختهميشوند. لیتر 30 تا 2 گنجايش با آب حمامهاي بسته لولة يك داخل در مقاومها از نوع این : 2 متغير مقاوم گرمايي سيستم با مخزن پایینی قسمت در و شدهاند جاسازی هستند. مستقیم تماس در تانک خارج در ولی پایینی قسمت در مقاومها این : 3 بيروني مقاوم هك حفاظتميشوند عايقدار مادة يك با و قراردارند تانک از ار گرما مقاومها این جلوگيريميكند. گرما رفتن بههدر از منتقلمیکنند. تانک زیر به گرما هادي يک ازطریق آب حمام يك نماي نمایشداده آب حمام یک نمای مقابل تصوير در شدهاست.دراینتصوير امكانمشاهدةکنترلهای جانبی درپوش)قطعة نمایش صفحة الکتریکی دیگر قسمتهای وجوددارد. تانک و اختیاری( حمام داخلی دمای که همزن یک و دماسنج مانند دستگاه به ممكناست نگهميدارد ثابت را آب متصلشوند. آب حمام 16. شکل درپوش تانک سيني دريچة خروج صفحة نمايش صفحة کنترل دکمة انتخاب سوئيچ روشن/خاموش 1. Electrostatic 2. Immersion Resistor 3. External Resistor عملكرد اصول با معموال و هستند استيل جنس از آب حمامهاي جذب قابليت كه 1 الكترواستاتيك رنگ اليه يک آزمايشگاه محيطي شرايط به نسبت و داشته باال کنترل کليدهاي پوشيدهشدهاند. است مقاوم آب حمام بيروني قسمت در دستگاه فعاليت آنها ضدزنگ تانک پايين سطح در و قراردارند آنها از استفاده شدند. نصب الکتريکي مقاومهاي منتقلميكند تانک داخل روغن یا آب به را گرما ممکناست مقاومها حاصلشود. انتخابی دمای تا باشند: زیر انواع از بيروني و متغير مقاومهاي 17. شکل مقاوم بيروني مقاوم متغير 31

49 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي مدلهای خاص حمامهاي آب لوازم جانبی مانند سیستم همزن دارند که جریان آب داخل تانک را با حرکتهای موزون جابهجا میکند و سبب یکنواختی دما در سراسر تانک میشود. جدول زیر مدلهای اصلی حمامهاي آب را نشانمیدهد. عملكرد حمام آب نصب و راهاندازی 1. حمام آب را کنار پریز برق نصبکنید. پریز باید به سیم زمین مجهز باشد تا ايمني کاربر و دستگاه حفظشود. حمامهاي آب معموال با ولتاژ 120V فرکانس 60Hz و یا 230V و فرکانس 60Hz کارمیکنند. اگر یک سینک برای تأمين و یا خالیکردن آب دستگاه موجود باشد راهاندازی آن سادهتر خواهدبود. 2. از تراز و همچنين مقاوم بودن سطح براي نگهداري وزن حمام آب اطمينان حاصلنماييد. 3. از کافیبودن فضا برای چيدن نمونهها و لوازم جانبی دیگر که برای کار با حمام آب الزم است مطمئنشويد. 4. حمام آب را در مکاني با جریان شدید هوا قرارندهيد. این عمل در کار با دستگاه تداخل ایجادمیکند. برای مثال از گذاشتن حمام آب در مجاورت کولر یا پنجره خودداریکنید. ایمنی 1. در مکانهایی که مواد آتشزا و سوختنی وجوددارد از دستگاه استفادهنکنيد. این دستگاه مجهز به اجزاي مقاومی است که درجه حرارت خیلی باال ایجادمیکند و ممكناست سبب انفجار شود. 2. همواره دستگاه را به سیم زمین وصلنمایید تا ايمني کاربر و دستگاه تأمين شود. این اتصال الکتریکی باید با برق استاندارد کشور و آزمایشگاه همخوانی داشتهباشد. 3. برایپرکردنحمامآبازمایعاتغیرقابلاشتعالاستفادهنماييد. 4. زمان کار با حمام آب از وسایل حفاظت شخصی استفادهنماييد. حمام آب مقاومهایی دارد که لمس ناآگاهانة آن ممكناست سبب سوختگی حتي بعد از خاموشكردن دستگاهشود. 5. هنگام كار با موادی که بخار تولیدمیکنند حمام آب را زیر هود شیمیایی یا در محلی که جریان هوای کافی دارد بگذارید. 6. به خاطر داشتهباشيد اگر دستها ناآگاهانه داخل حمام آب پر و داغ قرارگيرد ممكناست سبب سوختگي شود. 7. حمام آب براي استفاده زماني كه داخل تانك آن آب است طراحيشدهاست. اگر حمام آب خالي باشد دماي آن ميتواند خيلي باالرود. از سيني 1 كه براي يكنواختكردن دماي آب داخل تانك است براي نگهداري ظرف نمونه داخل حمام آب استفادهنماييد. 8. اگر هرکدام از کنترلهاي حمام آب کارنکند از استفادة آن خودداریکنید. براي مثال كنترل محدودة دما. 1. Tray كالس حرارت كم حرارت زياد عايقدار دماي اتاق تا 60 C دماي اتاق تا 100 C محدودة دما دماي اتاق تا 275 C. زماني كه الزم است دما به باالي 100 C برسد بايد از مايعات به غير از آب استفادهشود زيرا نقطة جوش آب در شرايط طبيعي 100 C است. اين نوع حمام آب بهطور معمول از روغنهايي با نقطة جوش باال استفادهميكند. دماي اتاق تا 100 C با لوازم جانبي و يا سيستم همزن)با آب(. کنترلهاي حمام آب حمامهاي آب معموال کنترلهای سادهای دارند. بعضی سازندگان این کنترلها را داخل میکروپروسسورها جاسازی کردهاند كه با توجه به مدل حمام آب متفاوت است. در نماي زير صفحة کنترل حمام آب نشان دادهشده كه متشكل از قسمتهاي زير است: 1. سوئيچ کنترل روشن و خاموش 2. صفحه و دکمة منو برای انتخاب پارامترهای دما آالرم و مقياس دما) C - F ( 3. دو دکمه برای تنظيم پارامترها 4. يك صفحة نمایش 5. يك چراغ راهنما 6. راهنماها )2( برای تعیین مقياس دما) C - F (. شکل 18. کنترلهاي حمام آب 1. سويئچ روشن/خاموش 3. دکمة تنظيم پارامتر 5. چراغ راهنما 2. دکمة منو 4. صفحة نمايش 6. دما)چراغ راهنماي مقياس( 32

50 آب حمام 5 فصل آب حمام از استفاده لوازم اتصال و آن تمیزبودن از آب حمام از استفاده از پيش معموال استفاده مراحل حاصلنمایید. اطمینان احتیاج مورد جانبی است: زیر بهترتیب ثابت را دما تا پرکنید روغن( يا مایع)آب با را آب حمام 1. ات 4 تانک داخل مایع سطح حاصلنماييد اطمينان و نگهدارد است. پایینتر تانک لبة از سانتيمتر 5 رانصبنماييد. 1 همزن و دماسنج مانند احتیاج مورد کنترل وسايل 2. اطمينان خواندهها صحیح قرائت براي دماسنج محل از حاصلنمایید. شدهاست استفاده آب از آب حمام تانک پرکردن برای اگر 3. سازندگان بعضی است. تمیز آب كه حاصلنماييد اطمينان را موادی افزودن جلبک و قارچ رشد از جلوگیری برای پیشنهادمیکنند. مربوط روشنکنید)شمارهها را دستگاه N( اصلي) 1 سوئيچ 4. بعضی دادهشدهاند(. نشان شكل در كه است كنترلهايي به کردند جاسازی دستگاه در را میکروپروسسورهایی سازندگان كليدهاي خودكار بهطور آن روشنشدن بهمحض که روشنمیكند. و شناسایی را ضروری تنظیمنمایید. N 2 دكمة با را اصلي منوي در کاری دمای 5. كنترل اين كه آبهايي حمام فعالنمایید)در را دما کنترل 6. كنترل اين ميرود باالتر مجاز حد از دما كه زماني دارند(. را نيز اصلي منوي دكمة با فعاليت اين قطعميكند. را جريانبرق كنترلميشود. پارامتر تنظيم كليد با و انتخاب استفادهنکنيد: زير مواد از آب حمام در 7. سفیدکننده مادة الف( زیاد کلر محتوای با مایعات ب( كلسيم كلريد و سديم) NaCl ( كلريد مانند ضعیف سالین ج( کروم ترکیبات یا )CaCl 2 ( باال غلظت با اسید د( باال غلظت با نمک ه( H 2 SO 4 HI HBr HCl اسیدهای از ضعیف غلظتهای و( H 2 CrO 4 و استيل بدنه سوراخي و خوردگي موجب كه شده ديونيزه آب ز( شود. آب حمام نگهداری پریز از را دستگاه نگهداري اقدامات انجام از پيش هشدار: بکشید. برق معمول روش است. ساده بسيار آب حمام نگهداری روش دارد. تأكيد دستگاه بيروني قسمتهاي كردن تميز بر پيشنهادشده شدهاست. بيان ادامه در معمول روشهاي رايجترين نظافت ماه هر تواتر: تا صبرکنید آن سردشدن زمان تا و بکشید برق از را دستگاه 1. جلوگیریشود. سوختگی و حادثه ايجاد از خالیکنید. شدهاست استفاده گرمکردن برای که را مایعی 2. روغن اگر و نماييد خالي فاضالب در است آب مایع این اگر جمعآوریکنید. مناسب گنجایش با ظرف يك در است درآورید. را تانک زیر در گرما پخشکنندة مشبک صفحة 3. تمیزکنید. را جلبکها و جدا را همزن 4. خوردگی اگر تمیزکنید. مالیم شويندة يك با را تانک داخل 5. با بهآرامی استفادهنمایید. استیل تميزكنندة مواد از وجوددارد اسكاچ از پاککنید. را دستگاه مشابه یا و معمولی اسفنجهای ببس ميتواند چون استفادهنكنيد زنگزدگي بينبردن از براي شود. سريع خوردگي معموال لوله اين خودداریکنید دما مویینة لولة خمکردن از 6. قراردارد. تانک زیر تمیزکنید. خالص آب با را دستگاه خارجی و داخلی قسمتهای 7. كردن روغنکاری روزانه تواتر: همزن: يک به مجهز آب حمام برای كار اين براي کنید. روغنکاری را همزن الکتريکي موتور محور روغنکاری سطح كار این بريزيد. آن محور روی روغن قطره یک ایجادمیکند. محور و موتور برای مناسب متناوب بازرسي ماه 3 هر تواتر: يا دماسنج يكبار ماه 3 هر شناختهشده استانداردهاي از استفاده با رفرانسموجودنيست استاندارد اگر دمارابررسيکنید. كننده كنترل از بعد همچنین استفادهکنید. آبجوش يا و آب/یخ مخلوط از حمام دماي كنترلكنندههاي يا و دماسنج دستگاه اولیة راهاندازی بررسيشوند. باید آب 1. Circulator 33

51 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي مشكليابي جدول مشکل وجودندارد. دستگاه در برق جريان گرمنميشود. آب حمام بيشتر انتخابي دماي از آب دماي است. گرمميشوند. آرامي به نمونهها باالميرود. بهآرامي دما محتمل علت شدهاست. كشيده برق پريز از آب حمام است. معيوب روشن سوئيچ است. معيوب فيوز نشدهاست. تنظيم دما كنترل هستند. معيوب مقاومها نشدهاست. تنظيم دما محدودة كنترل است. معيوب دما كنترل اطمينان صحيح پارامترهاي انتخاب از حاصلنماييد. دارد. كم خيلي آب يا است خالي آب تانك هستند. معيوب مقاوم)ها( است. معيوب دما كنترل حل راه متصلنماييد. برق به را آب حمام تعويضنماييد. را دستگاه روشن سوئيچ تعويضنماييد. را فيوز تنظيمكنيد. را دما كنترل تعويضكنيد. را مقاومها تنظيمنماييد. را دما محدودة كنترل تعويضنماييد. را دما كنترل است الزم اگر پركنيد. پيشنهادي آب سطح تا را تانك تعويضنماييد. را مقاوم)ها( تعويضنماييد. را دما كنترل پايه تعاريف اهنآ هب نيز ميزند.همزن بههم غلظت( و رنگ آن)دما ويژگيهاي همگنكردن و مخلوط براي را مايعات كه وسيلهاي دما. يكنواختكننده وسيلة اطالقميشود. زا تانك داخل مايع در گرما جابهجايي سبب همچنين شدهاست. نصب آب حمام كف در نمونه ظرف نگهداري براي كه وسيلهاي نگهدارنده. سيني نيا معمول بهطور ميشود. تانك مايع قسمتهاي تمام در كاربر توسط انتخابي دماي يكنواختماندن سبب امر اين ميشود. جلو به عقب و پايين به باال ساختهشدند. استيل از سينيها شبكه به كيلووات 150 تا 80 بين پتانسيل اختالف يك استفادهميشود. الكتريكي باردار ذرات جذب ويژگي از مراحل اين در الكترواستاتيك. رنگ دنتسه متصل قوي ولتاژ مخالف قطب به اسپريميشوند كه فلزي مواد اعمالميگردد. اسپريميشود ذرات بارداركردن براي آن روي رنگ كه سيمي هب ذرات اين قوي چسبيدن سبب كه قرارميگيرد الكتريكي فور در ذرات ذوبكردن براي بعدا اسپريشده قطعة جذبميكنند. را رنگ ذرات بنابراين ميشود. قطعه تحت آنها ويژگيهاي و ساختمان كه ساختهشدند موادي از فيوزها محافظتميكند. برق جريان زياد عبور از را الكتريكي مدارهاي كه ايمني ابزار يك فيوز. مختلميشود. الكتريكي جريان عبور و ميسوزد فيوز بخورد بههم طراحي اين داليلي به بنا اگر كاركنند. خوب تعريفشده شرايط كاربرددارد. روغن يا آب مانند مايعات گرمگردن براي معموال كه بسته لولة يك داخل در الكتريكي مقاوم يك متغبر. مقاوم الكتريكي كهانرژي است مدار يك ويژگيهاي از مقاومت واردميكند. الكتريكي جريان جهت درخالف الكتريكي مدار يا جسم يك كه مقاومتي مقاومت. جسم ]a[ مساحت با غيرمستقيم نسبت و ]L[ سيم طول با مستقيم نسبت سيم مانند جسم يك ]R[ مقاومت تبديلميكند. جهت( خالف گرما)در به را محاسبهميشود: زير رابطة از مقاومت دارد. R= k L a که: بهطوري بستگيدارد. استفاده مورد واحد به كه ثابت مقداري = k برق جريان هادي طول = L هادي از بخشي مساحت = a است. آمپر يك ولت/ يك برابر اهم يك است الكتريكي مقاومت معمول واحد )Ω( اهم 34

52 6 فصل ایمني بیولوژی هود GMDN كد ECRI كد نامگذاري بيولوژي هودهاي ايمني بيولوژي هودهاي I كالس ايمني بيولوژي هودهاي II كالس ايمني بيولوژي هودهاي III كالس ايمني در هوا در سمي يا ميكروبي معلق ریز ذرات کنترل برای وسیله این پیپتکردن سانتریفوژکردن مخلوطكردن مانند فعالیتهایی نتیجة با بيولوژي 1 هودهاي كاربرددارد. خألدار ظرفهای در بازکردن و حفاظت 2 نمونه و اطراف محيط كاربر از مناسب هواي جريان ايجاد یکنواخت هوای جریان»هود وسیله این دیگر واژههای ميكند. است. ایمنيهود و 3 اليهاي«ايمني بيولوژي هود يك تصوير ايمني بيولوژي هود 19. شكل سيستم از استفاده موارد كاربرددارد: زیر موارد برای ايمني بیولوژی هود عفونتزا. عوامل خطرهاي برابر در کاربر حفاظت 1. آلودگی. از آزمایش نمونة حفظ 2. محیط. حفاظت 3. پاتوژنها با ارتباط در روزانه معمول کارهای برای هودها این تحت و سلولی کشت محیط قارچ( و ویروس باکتریها )انگلها کاربرددارند. نيز سمی مواد برای دقيق بسيار شرايط عملكرد اصول استیل جنس از معموال کابینت يك از ايمني بيولوژي هودهاي سیستم تنظیم قابل ارتفاع با جلو قسمت در شیشهای پنجرة داراي که کانالها از مجموعهای و هواكش الكتريكي موتور با تهویه نیا ساختهشدهاند. ایجادمیکنند منفی فشار کابینت داخل از اليهاي بیرون سمت به داخل از کاربر حفاظت برای سيستم سری یک از عبور از پس هوا کابینت داخل در تولیدمیکند. هوا به باتوجه میرسد. 4 باال) HEPA ( کارآيي با فیلترهايي به کانالها مختلف روشهاي با آزمایشگاه داخل هواي کابینتها طراحی هب فیلتر از II کالس هودهای در که هوا جریان بازيافتمیشود. انواع از خالصهای است. آرام و اليهاي حرکتمیکند کار سطح شدهاست. آورده بعد بخش در آنها مشخصات و هودها 4. High Efficiency Particulate Air 1. Biological Safety Cabinets 2. Manipulated Sample 3. Laminar Flow Cabinets 35

53 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي خالصهاي از انواع هودهاي بيولوژي ايمني نوع هود با تصوير مشخصات كالس - I نوع A به سيستم خروجي 1. امكانات: حفاظت كاربر و محيط. 2. سرعت هوا حين ورود به هود: 38 سانتيمتر بر ثانيه) cm/s (. 3. مناسب براي كار با عوامل گروه خطر سطح و سيستم تهويه با کارآيي باال سيستم خروجي كه ممكناست به فضاي بيرون ارتباط داشته يا نداشتهباشد. 5. معايب: مانع آلودگي نمونة مورد آزمايش در كابينت نميشود. فيلتر HEPA هواي آلوده سطح کار هواي ورودي برش عرضي كالس - II نوع A فيلتر HEPA )خروجي( فيلتر HEPA )خروجي( جريان هواي اليهاي)افقي( فضاي عقب سطح کار شبکهبندي عقب فيلتر HEPA هوا پنجرة جلو دريچة جلو ورودي هوا 1. امكانات: حفاظت كاربر نمونه و محيط. 2. سرعت هوا در حين ورود به هود: 38 سانتيمتر بر ثانيه) cm/s (. 3. مناسب براي كار با عوامل گروه خطر سطح 2 1 و سيستم تهويه: دو فيلتر با کارآيي باال يكي در قسمت سطح كار هود نصب شدهاست فيلتر دوم در سيستم خروجي كه ممكناست به فضاي بيرون ارتباط داشتهباشد نصب شدهاست. 5. اين مدلها %70 حجم هوا را بازيافت 2 و %30 باقيمانده را جايگزين 3 ميكنند. موتورهاي تهويه شبکهبندي جلو دهانة مکش تهويه هواي آلوده 2. Recycle 3. Renew 1. به مشخصات عوامل گروه خطر در قسمت بعد»ايمني زيستي«توجه فرماييد. 36

54 فصل 6 هود بیولوژی ایمني نوع هود با تصوير مشخصات 1. امكانات: حفاظت كاربر نمونه و محيط. 2. سرعت هوا حين ورود به هود: 50/8 سانتيمتر بر ثانيه.)cm/s( 3. مناسب براي كار با عوامل گروه خطر سطح 2 1 و سيستم تهويه: دو فيلتر با کارآيي باال هواي آلوده) %70 ( داخل هود را بازيافتميكنند و پس از فيلتركردن از طريق شبکة جلويي به بيرون هدايت ميشود) %30 (. 5. تمام هودهاي بيولوژي يك فشار منفي دارند. 6. امكان كار با مقادير كم مواد سمي و راديواكتيو را دارد. كالس - II نوع B1 خروجي فيلترهاي HEPA جريان هواي اليهاي سيستم محفظه سطح کار 1. امكانات: حفاظت كاربر نمونه و محيط. 2. سرعت هوا در حين ورود به هود: 50/8 سانتيمتر بر ثانيه) cm/s (. 3. مناسب براي كار با عوامل گروه خطر سطح 2 1 و سيستم تهويه: دو فيلتر با کارآيي باال جهت تهوية هوا وجوددارد و هيچ نوع بازيافتي وجودندارد. 5. در تمام كانالهاي آلوده يك فشار منفي وجوددارد. 6. يك كانال خروجي دارد كه امكان كار با مواد سمي و راديواكتيو را فراهمميكند. كالس - II نوع B2 خروجي فيلترHEPA )خروجي( فيلتر اوليه فيلتر HEPA )مکمل( ورودي عقب با فشار منفي شبکهبندي عقب برش عرضي شبکهبندي جلو 37

55 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي هود مدل تصوير مشخصات A/B3 يا B3 نوع - II كالس HEPA فيلتر )خروجي( با عقب ورودي منفي فشار HEPA فيلتر )مکمل( محيط. و نمونه كاربر حفاظت امكانات: 1. ثانيه) cm/s (. بر سانتيمتر 50/8 هود: به ورود حين هوا سرعت و 2 1 سطح خطر گروه عوامل با كار براي مناسب 3. باال. کارآيي با فيلتر دو تهويه: سيستم 4. وجوددارد. منفي فشار يك آلوده كانالهاي تمام در 5. مه هب كانال بهوسيلة ميتواند و شدهاست شناخته تركيبي كابين بهنام 6. است. A نوع نداشتهباشد وجود کانالي اگر B3(. اتصاليابد)نوع بازيافتميكند. را هود هواي حجم %70 عقب شبکهبندي عرضي برش جلو شبکهبندي محيط. و نمونه كاربر حفاظت امكانات: 1. با فيلتر يك خروج محل در باال کارآيي با فيلتر دو تهويه: سيستم 2. مكش. محل در باال کارآيي 4. سطح خطر گروه عوامل با كار براي مناسب 3. از يا ميشوند هود وارد که موادي تمام بستهاست. كامال هود محفظة 4. ارتباط هم به 1* دودريچهاي محفظههاي طريق از ميگردند خارج آن به متصل دستکشهاي از استفاده با مواد آمادهسازي و تغيير هر دارند. ميباشد. امکانپذير هود جلوي قسمت III كالس هوا ورودي جلو پنجرة دستکشها )خروجي( HEPA )خروجي( فيلتر مضاعف فيلتر عرضي برش 1. Pass Through Box 38.].م[ استفادهميشود بسته کامال فضاي يک در هود جلوي قسمت به متصل دستکشهاي از استفاده با و هود از مواد وارد/خارجکردن براي دودريچهاي محفظههاي *

56 ایمني بیولوژی هود 6 فصل 1 زيستی ایمنی ميكروب نوع به توجه با میکرواورگانیسمها يا ميكروبي عوامل روشهای به دسترسي میزبان انتقال نحوة بيماريزا 2 مقادير طبقهبندي گروه چهار به بیماری درمان مؤثربودن و پيشگيري شدهاند: سالم انسان در كه بيولوژي عوامل از گروهی. 3 1 خطرسطح گروه 1. اجتماعي(. و فردي خطر ايجادنميكنند)بدون بيماري حيوانات و حيوانات و انسان در که پاتوژنها از گروهی 2. سطح خطر گروه 2. حیوانات جامعه آزمایشگاه پرسنل براي و ايجادميكنند بيماري پرسنل نيستند. خطرناک عادی شرایط در محیط و اهلی بهندرت باشند پاتوژنها نوع این با مواجهه در که آزمایشگاهی و جلوگیری روشهای ميشوند. جدي بيماريهاي دچار پاتوژنها نوع این انتشار خطر همچنين وجوددارد. مؤثر درمان محدود(. اجتماعي خطر و فردی كم است)خطر محدود بروز سبب معموال که پاتوژنها از گروهی 3. سطح خطر گروه 3. جدی اثرات و میشوند حیوانات و انسان در جدی بیماری دارند. بهدنبال اقتصادی منتقلنميشود. معمولی تماس با دیگر فرد به فرد یک از عفونت ولي درمانپذير ضدانگل يا و ضدمیکروبي داروهای با ایجادشده بیماری کم(. اجتماعي خطر و فردي زیاد است)خطر بیماری معموال که پاتوژنها از گروهی 4. سطح خطر گروه 4. درمان و ایجادمیکنند حیوانات یا و انسان در جدی خیلی یا دیگر فرد به فرد یک از بهآساني پاتوژنها این ندارند. قطعی غیرمستقیم یا مستقیم بهصورت برعکس یا و انسان به حیوان از زياد بسيار انتقالیابند)خطر میتوانند معمولی تماس با یا و اجتماعي(. و فردي راهاندازي و نصب الزامات هستند: ضروري بيولوژي هودهاي صحيح عملكرد براي زير الزامات تهويه سيستم يا و هوا جريان از دور كه آزمايشگاه در محلي 1. دیگر هودهای كنار در نبايد بيولوژي هودهاي همچنین باشد. نصبشود. شیمیایی مواد هود مثل با برق پریز ایمنی و كنترل جانبی لوازم و الکتریکی رابط يك 2. زمین. سیم اجازه كاربر به كه هود وزن با متناسب تراز و محکم میز 3. مناسبباشد. باید میز ارتفاع بدهد. را آسان كاربري است. ضروري هود قرارگرفتن براي زمين بودن تراز و صاف 4. باید اتاق ارتفاع داشتهباشد. وجود آزاد فضای هود اطراف بايد 5. تا باشد سازنده توسط توصيهشده اتاق ارتفاع با متناسب و مطابق کارکند. مانعی هيچ بدون هود که تنظيمکننده دريچة مانند ابزارهايي به باید B نوع هود 6. همچنين باشد. مجهز ميکند تنظيم و کنترل را هوا جريان داشتهباشد. بيروني کانالکشي يک به الزم ارتباط تا باشد هود مجاورت در باید گاز اتصاالت 7. فراهمکند. را تنظیم دريچههاي دستورالعمل با آن انطباق از تا تأييدشود ساالنه باید هود عملكرد 8. حاصلگردد. اطمینان NSF49 ایمنی هود از استفاده حاصلميشود: زیر روشهاي با ايمني هودهاي از صحیح استفادة و برنامهريزي قبل از انجامشود هود در بايد كه كاري هر 1. معینکنید. را استفاده مورد وسایل و کار روش نماييد. طراحي از تا تنظیمکنید آزمايشگاه ديگر پرسنل با را نیاز مورد زمان جلوگیریشود. کاری تداخل را آن است روشن UV المپ اگر روشنکنید. را هود كليد 2. از و روشن را هود هواکش و فلورسنت المپ خاموشکنید. مطمئنشويد. هود جلو و عقب در هوا شبکههای آزادبودن مدت به را هود کار از پيش و آمادهکنید را کار ميز سطح روشننماييد. دقيقه 15 حداقل درصورت بشویید. ضدعفونیکننده صابون با را ساعدها و دست 3. با آزمایشگاه کت یا محافظ)روپوش لباس پوشیدن براي لزوم سطح اقدامنماييد. دستکش( و چشم محافظ بلند آستین دیگر ضدعفونیکنندة مادة یا %70 اتانول با را هود داخلی روشنکنید. را ايمني هود داخل هواكش سپس آمادهکنید. داخل استفادهميشوند آزمايش برای که موادی و لوازم فقط 4. شناساییکنید را هود آلودة و تمیز محل قراردهید. ايمني هود كنار استفادهشده و تمیز مواد که بچينيد طوری را وسايل و هود عقب و جلو در هوا شبکههای مانع یا و قرارنگيرند هم مواد حاوي ظروف زيستي مخاطرات حاوي کیسة نشوند. ديگر ظرف يک و پيپتها قراردادن براي ضدعفونيکننده تمام وقتی داشتهباشید. ایمنی هود در برنده و تيز وسايل براي دقيقه 5 تا 3 بهمدت هوا اجازهدهید آمادهشد نیاز مورد وسایل در که ذراتي انباشتهشدن از تا داشتهباشد جریان ايمني هود در آمدهاست بهوجود ايمني هود در وسایل قراردادن مرحلة جلوگيريشود. 1. The Laboratory Biosafety Guidelines, 3rd. Edition-Draft, Health Canada Infectious Doses 3. Risk level 1 group 39

57 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي شبکة سانتيمتري 10 فاصلة در را مواد شروعکنيد. را كار 5. ار پرخطر فعالیتهای سعيكنيد و نگهدارید کابينت جلويي هود داخل انجامدهید. ايمني هود کار سطح عقب قسمت در اليههاي ابزارها اين استفادهنکنید شعله يا فندك از ايمني فيلترها سوختن باعث و ساخته مختل را داخلي هواي جريان آزمایش مراحل که زمانی تا دستها بیرونآوردن از ميشوند. ظرفهاي يا كيسه در خطرناک و آلوده مواد و نشده تمام خوددارینمایید. قرارنگرفتهاند ایمنی بهمدت را هوا جریان پايان در و تمیزکنید را ايمني هود داخل 6. نگهدارید. روشن دقیقه 5 تا 3 است بیولوژی مواد با تماس در که را وسایلی و مواد تمام سطح 7. هر یا و %70 اتانول از منظور این برای ضدعفونیکنید. و تمیز استفادهنماییدومنتظربمانيدتاخشک مایعضدعفونیکنندةمناسب پيش را ظرفها در ضدعفونیکنید. نیز را ايمني هود سطح شود. محلهای به را وسايل و ببنديد ايمني هود داخل از بيرونآوردن از غيره(. و اتوکالو برگردانید)انکوباتور اولیه دستورالعمل به توجه با را شخصي حفاظت وسايل و دستکشها 8. در و دوربريزيد كرده جمعآوري آزمایشگاه در استفاده مورد بشویید. فراوان آب و صابون با را دستها خاتمه خاموشکنید. را فلورسنت المپ و ايمني هود تهوية سيستم 9. روشننماييد. را UV المپ و ببندید را جلو پنجره هود استفاده حين در مواد ريختن يا و نشتي مشاهده صورت در نکته: ضدعفوني بايد آلوده اشياي و وسايل تمام و شود خاموش نبايد خواهدشد. آلودگي انتشار عدم سبب مراحل اين انجام شوند. ايمني هود ضدعفونیكردن قسمتهاي بازكردن مانند نگهداري اقدام نوع هر انجام از پيش ضدعفونیشود: بايد ايمني هود زير مراحل از كدام هر يا و هود داخلي فیلترها. تعويض 1. هود. داخل آزمایش انجام 2. عوامل هودايمنيبا که زمانی 1 تأييدي آزمایشهای پيشازانجام 3. گرفتهاست. قرار استفاده مورد 3 یا 2 سطح خطر گروه بيولوژي دیگر. محل به هود جابهجایی از پيش 4. باال. آلودگی سطح با مواد ریختن از پس 5. مسئول فرد توسط باید ضدعفونی روش مناسبترین و بهترین استاندارد G پیوست در تعیینشود. شغلي وخطرهاي صنعتی ایمنی هود ضدعفونی برای 2 دپليمريزه فرمالدييد پارا از استفاده NSF49 الزم آموزشهاي كه پرسنلي فقط و شدهاست توضيحداده ايمني انجامدهند. را مراحل اين بايد ديدهاند را 40 معمول نگهداری توسط فقط باید ايمني هود داخلی قسمتهای نگهداري هشدار: بايد هود قبال منظور این برای صورتگيرد. آموزشدیده فرد استفادهشود. نيز پرسنل حفاظتي وسايل و ضدعفونی معمول روش است. ساده ايمني هودهای كلي نگهداری روش شدهاست: توضيحداده زير در آن تواتر و هفتگی تواتر: %70 اتیلیک الکل با را هود کار سطح و داخلی سطح 1. کنید. ضدعفونی را UV المپ سطح و جلو پنجرة معمولی تمیزکنندة محلول با 2. تمیزکنید. نمایانگر ممكناست که کنترلکنید را مونومتر خواندههای بادقت 3. در را کنترل تاریخ و مونومتر عدد باشد. فیلتر درون کم فشار ثبتنماييد. کار این مخصوص دفترچة ماهانه تواتر: با را آن باالی و جلو قسمت مخصوصا هود خارجی سطح 1. تميزکنید. مرطوب دستمال یک مایع هر یا و %70 الکل با را هود پایین قسمتهای 2. تمیزکنید. مناسب ضدعفونیکنندة بررسينمایید. را کنترل پیچهای 3. تکرارنمایید. را هفتگی مراحل 4. ساالنه تواتر: انجامدهيد. NSF49 استاندارد براساس را عملکرد تأييد مراحل 1. درصورت و كنترل 4 رادیومتر با را 3 UV المپ جریان شدت 2. سازید. جایگزین لزوم جایگزینسازید. درصورتلزوم و كنترل را فلورسنت المپ شرایط 3. تکرارکنید. را ماهانه نگهداری روش 4. کار سطح تغيير بگيرید: درنظر را زیر شرایط کار سطح مكان تغيير برای ضدعفونیکنید. را کار سطح تغيير به اقدام از پيش 1. خارجکنيد. و نموده شل را كار ميز بدنه جلوي قسمت پیچهاي 2. خارجنکنيد. ولی شلکنید را بدنه عقب قسمت پیچهاي 3. بکشید. جلو و نموده بلند را کار ميز 4. ضدعفونیکنید. را كار سطح جلوي قسمت 5. رد ذکرشده مراحل جابهجاشده قسمتهای وصلکردن برای 6. انجامدهید. عکس بهترتيب را 4 و 3 2 مراحل تعويض سازندگان از بعضي دارند كارآيي ساعت 7500 براي UV المپهاي 3. ميكنند. پيشنهاد را ساليانه 4. Radiometer 1. Certification tests 2. Depolymerised Paraformaldehyde

58 ایمني بیولوژی هود 6 فصل UV المپ تعویض انجامگيرد: زير مراحل بايد UV المپ تعويض برای كاركند. بگذارید دقيقه 5 برای و روشنکنید را هود 1. باالببرید. حد آخرین تا را جلو پنجرة 2. ضدعفونیکنید. را UV المپ و كار سطح جلوی قسمت 3. خاموشکنید. را هود برق سیم اتصال 4. المپ سپس قطعکنید. 90 چرخش با را UV المپ اتصال 5. صفحة روي را المپ سازندگان از بعضی جایگزیننمایید. را الزم مدلها این در کردهاند. جاسازی ايمني هود جلوي قسمت جایگزینکردن محل تا بازشود صفحه این پیچ ابتدا که است مطابق المپ جلو صفحة بازكردن از بعد تعيينگردد. المپ میشود. جايگزين و تعويض ذکرشده مراحل تخصصي نگهداری دارد. نیاز نيز تخصصی نگهداری یک به ايمني هود درنهايت دفترچة به توجه با که هستند مراحلی پایین در ذكرشده مراحل انجامشود: باید آموزشديده فرد توسط و دستگاه راهنماي استاندارد با مطابق بايد ايمني هود ساالنه عملكرد تأييد 1. انجامشود. NSF49 کنترل و القا سيستم با موتور این معموال موتور. تعویض 2. ) * 1) ندارد. زغال و میکند کار فرکانس ) * ( جایگزیننمایید. را تهویه قسمتهای 3. ميزان به فیلتر این تعویض زمان. ) * ( جایگزینکنید را فیلتر 4. بستگیدارد. آزمایشگاه تهویة سیستم و ايمني هود از استفاده وجود آزمايشگاه در خاک و گرد کنترل مناسب سیستم اگر کارمیکند. سال چند فیلتر داشتهباشد هوا جريان كنترل آالرم تعمیرکنید: را الکتریکی کنترل سیستم 5. کنترلکنید. را سرعت و پنجره وضعيت تعمیرنماييد. و تمیز را هوا جریان تنظيمكننده شيرهای 6. ايمني هودهاي عملكرد تأييد است NSF49 استاندارد براساس ايمني هودهاي عملكرد تأييد شامل مراحل این میشود. II کالس هودهای تمام شامل که مناسب و ایمن عملكرد که است آزمايشهایی و ساختار مواد اشارهشده آزمايشهاي شامل زیر مراحل تضمينميكند. را هود کار جزئیات برای باید استانداردها اصل است. استانداردها در مرورشوند. است: زير آزمايشهاي شامل عملكرد تأييد قسمت در آزمایش این يكپارچه. و منظم هوای جریان آزمايش 1. محکمبودناتصاالت لحیمکاریها سطحانجاممیشود.از خارجی مطمئنشويد. نشت احتمال و آن قاب و محل فیلترها بودن بينقص فیلتر. نشت آزمايش 2. تعيينميکند. را هود داخل المپهای و هواکش که زمانی دما. افزایش آزمايش 3. تعیینميكند. آن در را دما افزایش حداكثر است روشن ايمني تعیینميكند. را هود در صدا سطح هود. در اضافي 2 صداي آزمايش 4. هود کار سطح در را نور شدت هود. نور شدت آزمايش 5. تعیینميكند. روشن هود داخل را ارتعاش مقدار ارتعاش. آزمايش 6. تعیینميكند. آزمايش اين آنها. آلودگی و نمونهها پرسنل حفاظت آزمايش 7. ايآ باقيميمانند کابينت در ريز معلق ذرات آيا تعيينميكند داخل ريز ذرات آيا و ميرسد کار سطح به خارجي آلودگي مييابند. کاهش کابينت لرزش برابر در هود پایداری آزمايش این پایداری. آزمايش 8. وزن درنتیجة شکستگی واردشده نیروی درنتیجة جابهجایی وزن درنتیجة کار سطح لرزش و مقاومت همچنين و مواد نشانميدهد. را زیاد هوای جریان سرعت مستقيم. هوای جریان سرعت آزمايش 9. تنظيممیکند. را هود کار سطح به واردشده مستقيم هود به واردشده هوای سرعت واردشده. هوای سرعت آزمايش 10. تعيينمیکند. را جلو پنجرة ازطریق خارجشده هواي حجم و جريان آيا كه تعيينميكند آزمايش اين. 3 دود آزمايش 11. ميگيرد دربر را فضا تمام كابينت داخل به ورودي هواي ميكند حركت هود پايين سمت به مستقيما كه هوايي آيا و برميگردد. داخل به دوباره فاضالب کانالهاي گنجايش. 4 فاضالب رهاسازي آزمايش 12. نشانميدهد. را ضايعات تخلية و سينک زير به را الزم ثابت فشار مقدار تهویه. موتور کارکرد آزمايش 13. آزمایشمیکند. سیستم را الکتریکی خطرات احتمال الکتریکی. سیستم آزمايش 14. داخل به برق جريان کم عبور مانند مواردي و نشانميدهد مقاومت و حفاظتي سيستم عملکرد صحیحبودن قطبیت هود ميکند. کنترل را آن 2. Noise 3. Smoke.4 Drainage escape test است. قبل از مستندات آمادهداشتن مستلزم تأييد اين (. * 1) 41

59 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي عملکرد)جايگزين( ارزیابی موجود معتبر سرویس ولی وجوددارد آزمایشگاه در ایمنی هود اگر به توجه با را ساالنه بازبيني مراحل میتواند مسئول کاربر نيست شرایط در 1 هود اگر ثبتنماید. را نتایج و انجامداده NSF49 استاندارد نمايانگر بايد مستندات دارد مناسب عملکرد و است مطلوب فیزیکی شدهاست: مشخص ساالنه بازبيني زير در باشد. کمتر خطاي درصد توصية با مطابق هود نصب اينكه از دستگاه. نصب نحوة ارزیابی 1. حاصلنماييد. اطمينان است سازنده سازنده ادعاي با مطابق هود اينكه از کاربري. و عملي ارزیابی 2. حاصلنماييد. اطمينان کارمیکند شرایط در هود کار سطح و گنجايش اينكه از عملکرد. ارزیابی 3. حاصلنماييد. اطمينان است کافي بحرانی و معمول گرفتهميشود درنظر عملكرد ارزيابي در که عواملي زیر جدول در هك ارزيابي فرمهاي در معمول بهطور عوامل اين ذکرشدهاند.. 2 گرفتهميشوند درنظر طراحيشدهاند منظور اين براي است. مرتبط مؤسسات يا باتجربه مهندسين به دسترسي به منوط عملكرد ارزيابي 1. طراحيميكند. را فني نگهداري فرمهاي سازماني هر 2. ايمني هودهاي عملكرد ارزيابي جدول پارامترها هود شركتي شناسايي الكتريكي سيستم ولتاژ آمپر تهويه موتور/ فلورسنت روشنايي بنفش ماوراي روشنايي برق پريز سوئيچها رابط كابلهاي يكپارچگي آالرم فيزيكي شرايط خارجي داخلي/ پايانههاي فيلترها شرايط واشرها آببندي/ كشويي پنجرة عملکرد جريان سرعت صدا سطح فيلتر در فشار اختالف کارايي ذرات شمارش نصب مناسب محل شرايط دما رطوبت تميزي هوا جريان دارد. احتياج ولتمتر به ولتاژ اندازهگيري مالحظات تاريخ و اموال كد محل سري نوع مدل تجاري نام دارد. احتياج آمپرمتر يا ولتمتر به آمپر. اندازهگيري تعييننماييد. را ارتعاش و صدا سطح كاركردن. حين دما تعيين حاصلنماييد. اطمينان المپ عملكرد از دارد. احتياج راديومتر به حاصلنماييد. اطمينان آن نور شدت و المپ كار ساعت از حاصلنمایید. اطمینان موجود ولتاژ و اتصاالت كيفيت بودن بينقص از کنترلنمایید. را سوئيچها بودن بينقص شرايط چشمي. تأیید امتحانکنید. را كاليبراسيون و فیزیکی شرايط چشمي. تأیید داشتهباشد. وجود نشتي نبايد آببندي در يا و فيلترها در چشمي. تأييد داشتهباشد. وجود نشتي نبايد چشمي. تأييد باقيبماند. انتخابشده وضعيت در و حركتكند بهراحتي بايد چشمي. تأييد دارد. احتياج مقياس با 3 بادسنج به ميكند. كنترل هود نوع و كالس به توجه با را جريان سرعت احتياجدارد. آديومتر دستگاه به يادداشتنماييد. را هود مونومتر خواندة شمارش دستگاه و فتومتر DOP ژنراتور دستگاه شدهاست. تعريف,2090 E فدرال استاندارد در كه روشي است. الزم ذرات است. نیاز C دمايي محدودة دماسنج: به است. نیاز %55-%45 محدودة : 4 رطوبتسنج به باشد. كافي بايد داشتهباشد. وجود نبايد هود عملکرد مختلكنندة هواي جريان 3. Anemometer(Wind Gauge) 4. Hygrometer 42

60 ایمني بیولوژی هود 6 فصل 1 مشكليابي جدول مشکل و نوري سيستمهاي از هيچيک كارنميكنند. هود در تهويه كارميكند هود تهوية سيستم نميشود. روشن المپ ولي كارنميكند هود تهوية سيستم ميشود. روشن المپ ولي فشار کاهش افزایش مونومتر نشانمیدهد. را فيلتر روي هود در تهيهشده نمونههاي در وجوددارد. آلودگي محتمل علت نيست. وصل برق پريز به هود وجودندارد. الکتريکي جريان اتصاالت در است. قطع هود به برقرساني سيستم است. معيوب هود المپ نشدهاست. جاسازي خوب هود المپ است. فعال جریان قطع الکتروگرمایی سیستم است. قطع المپ کابل. 2 نیست پایدار المپ در جریان شدت است. بسته جلو پنجرة است. معيوب تهويه سيستم موتور است. قطع تهويه سيستم موتور يافتهاست. افزايش 3 فيلتر) HEPA ( در ذرات باقیماندن وجوددارد. شيارها يا شبكه روي انسداد است. مسدود خروجي لولة وجوددارد. انسداد يك كار ميز سطح زير ناتماماست. كار مراحل وجوددارد. انسداد خروجي لولة در تأثير داخل در هوا جريان روي هود خارجي عوامل ميشود. نمونهها آلودگي باعث و داشته است. معيوب فيلتر حل راه حاصلنماييد. اطمينان برق پريز به هود کابل اتصال از را سيستم و مطلعشويد الكتريكي اتصال و پريز در برق وجود از نماييد. خاموش و روشن استفادهنماييد. اوليه مشخصات با المپ از عوضنماييد. را المپ تنظيمنماييد. صحيح موقعيت در را آن رابررسينماييد. المپ اتصاالت قراردهید. روشن حالت در را جریان قطع سوئیچ نمایید. کنترل را المپ کابل نمایید. تعویض را شدتجریان کنترل ابزار بازكنيد. كار سطح تا را جلویی پنجره جايگزيننماييد. را تهويه سيستم موتور كنترلنماييد. را موتور الكتريكي اتصاالت کنترلنمایید. را فيلتر از استفاده زمان مدت حاصلنماييد. ياابزاراطمينان و مواد شيارهابا يا و شبكه مسدودنبودن از حاصلنماييد. اطمينان خروجي لولة مسدودنبودن از حاصلنماييد. اطمينان كار ميز سطح زير لولة مسدودنبودن از حاصلنماييد. اطمينان هود صحيح استفادة از هرگونه نبود از اطمينان براي را بازگشت و خروجي سيستم كنترلنماييد. انسداد بررسينماييد. را انجام مراحل و هود نصب مراحل حاصلنماييد. اطمينان هود عملکرد از و تعويض را فيلتر 1. Purifire Delta Series, Biological Safety Cabinets, User's Manual, Kansas City, Labconco Corporation, Part N , Rev. A ECO B Lamp's ballast 3. Hish Efficiency Particulate Air 43

61 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي تعاريف پايه آئروسل. 1 مخلوطي از ذرات بسيار ريز مايع يا جامد معلق در هوا که میانگین قطر آنها بین سانتيمتر است. تأمين هوا در هود. هوايي كه از پنجره جلو وارد هود شده و جايگزين هواي خروجي ميشود. هود بيولوژي ايمني. وسيلهاي با سيستم تهوية مناسب كه كاربر محيط و نمونه را از آئروسل و ذرات ریز كه در نتيجة مخلوط و سانتريفوژكردن استفاده از پيپتها و بازكردن در ظرفهاي خألدار حاوي مواد بيولوژي عفوني ايجادميشود حفاظتميكند. گواهي تأييد. مراحل تأييد عمکرد هود بيولوژي ايمني كه مطابق با حداقل الزامات عملکرد ايمن هود است. استاندارد NSF 49 شامل هود كالس II نوع B2 B1 A و B3 است. آلودگيزدايي. حذف و يا ازبين بردن عوامل عفوني حذف و يا خنثيكردن مواد سمي. فيلتر) HEPA (. يك فيلتر كه ميتواند ذرات ريز با قطر 0/3 ميكرون را با کارايي %99/97 حذفكند. اين فيلترها از ميكروفيبرهاي سيليكات بور که با قدرت چسبندگي مولکولهاي آب به هم متصل هستند ساختهشدهاند. مواد فيلتر در داخل يك قاب گنجانده شدند كه سبب افزايش سطح فيلتر ميشود. جريان هوای اليهاي. جريان ماليم و بدون تالطم يک سيال مانند هوا بهصورت اليهاي در يك سطح. زماني كه عدد ]Re[ 2 كمتر از 3000 است اتفاقميافتد..NSF مخفف سازمان ملي 3 بهداشت يك سازمان غيرانتفاعي است كه بهبود و حل مشکالت بشريت را با ارتقاي کيفيت زندگي ازطريق حفاظت بهسازي محيط زيست و همچنين تحقيق آموزش و خدمترساني هموار ميسازد. سمي. مادهاي كه اثرات فیزیولوژی مخاطرهانگیز بر سیستمهای بیولوژی دارد. نور ماوراي بنفش) UV (. 4 شعاع نور الكترومعناطيس كه طول موج آن بين 200 تا 390 نانومتر است. در هودهاي ايمني براي جرمزدايي استفادهميشود. سطح كار. 5 سطحي كه براي انجام كار و يا فعاليتي داخل هود ايمني استفادهميشود. 1. Aerosol 2. Reynolds Number 3. National Sanitation Foundation 4. Ultraviolet Light 5. Work surface 44

62 فصل 7 سانتريفوژ كد GMDN كد ECRI نامگذاري سانتريفوژ ايستاده سرعت كم بدون يخچال براي بانك خون سانتريفوژ ايستاده يخچالدار سانتريفوژ ايستاده سانتریفوژ 1 برگرفته از واژه التين Centrum به معنای مرکز و Fugere به معنای گريز است. این وسیله با استفاده از نیروی گريزازمركز در حرکت دورانی تركيبات یک مخلوط را از هم جدامیکند. انواع مختلف سانتریفوژ در صنعت و تحقیقات کاربرددارند. در این فصل دربارة نوع ایستادة سانتریفوژ که معموال در آزمایشگاههای بهداشتي و بالیني کاربرددارد صحبت خواهدشد. تصوير سانتريفوژ موارد استفاده از سانتریفوژ سانتریفوژ بهوسیلةنیرویگريزازمركز)نیروییکهوقتیاجسامحول یک محور ثابت میچرخند ایجادمیشود( ذرات سوسپانسیون را از مایع جدامیکند. حركت دوراني میتواند سبب تفکیک دو مایع با غلظتهاي مختلف شود. در نتيجة حرکت دورانی نیرويی چند برابر نیروی جاذبه در یک مدت زمان کنترلشده ایجادميشود. در آزمایشگاه سانتریفوژ در مراحلی مانند جداسازی مواد جامد از مایعات باليني درنتیجة تشکيل رسوب و همچنين براي تفکيک اجزای مختلف خون از جمله گلبولهای قرمز گلبولهای سفید پالکتها و انجام آزمايشهای متعدد دیگر کاربرددارد. سانتریفوژ مدلهای مختلف دارند. بیشترین مدلهایی که در آزمایشگاههای بهداشتي و بالینی استفادهميشوند سانتریفوژ رومیزی اولترا سانتریفوژ سانتریفوژ هماتوکریت و سانتریفوژ ایستاده هستند. اصول عملکرد اساس كار سانتریفوژها بيانگر قانون حرکت نیوتن است. وقتی جرمی ]m[ حول يك محور مركزي ثابت بهصورت دورانی ]O[ حرکتمیکند یک نیروی گريز از مركز ]N[ به محور آن به بزرگی N = mω 2 R اعمالمیشود. در این فرمول ]m[ جرم ]R[ شعاع و ω سرعت زاويهاي است. سانتریفوژها یک محور چرخان مركزي دارند که به محفظة نگهدارندة نمونهها متصل است. سرعت از فرمول زیر تعریف شدهاست: VT = ωr 1. Centrifuge 45

63 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي نمونهها میچرخد ثانیه در رادیان ω سرعت با سیستم وقتی جهت خالف در و N بزرگي به Fp مركز از گريز نیروی تأثیر تحت و سانتريفوژ نيروي مفهوم از كلي نماي يك زیر شکل قرارمیگیرند. نمونه ذرات روی Fp نیروي. 1 نشانمیدهد را بهدستآمده نتایج مختلف چگاليهاي براساس آنها جداشدن سبب و عملمیکند هک درحالی رسوبمیکنند متراکم ذرات كوتاه زمان در میشود. لوله باالیی الیههای روی طوالنی زمان در کم تراکم با ذرات شعاع ω[ 2 ]r مركز از گريز نیروی بین رابطة میشوند. تهنشین 2 )RCF( سانتریفوژ نسبي نیروی ]g[ زمین جاذبة و ]r[ موردنظر نامدارد: محورهاي مختلف انواع مقایسة امکان سانتريفوژ نيروي واردميشود آنها به يکسان سانتريفوژ نيروي که زماني را چرخان ميسازد. فراهم یخچالدار( سانتریفوژهای یخچالی)در سیستم 2. عكس در اولتراسانتریفوژ سیستمهای خأل)در سیستم 3. نشدهاست( نشانداده بدنه 4. سانتريفوژ در 5. محفظه 6. الکتریکی موتور 7. انواع وجوددارد. چرخان محور مختلف انواع. 4 چرخان محور 8. در که هستند عمودی لولههای شناور ثابت زاویة آن متداول دادهمیشوند. توضیح بعدی مبحث دارد( مطابقت متن توضيح با سانتريفوژ)شمارهها يک عرضي مقطع نماي 5 1 RCF = rω2 g سانتریفوژ اجزای توضيحداده زير در سانتريفوژ یک تشکیلدهندة اصلی اجزاي : 3 شدهاست است: زیر قسمتهای داراي معموال الکترونیکی کنترل بعضی سرعت)در کنترل تایمر خاموش و روشن کنترل 1. کنترل یخچالدار( سانتریفوژهای دما)در کنترل سانتریفوژها( توقف. سیستم و دستگاه( ایمنی ارتعاش)برای سانتريفوژ نيروي مفهوم 20. شكل سانتريفوژ چرخان موتور نمونه چگالي کلي مفهوم واقعي مفهوم نتيجه و فيزيك كتابهاي در اينرسي و نيوتن حركت قانون دربارة بيشتر توضيحات 1. است. موجود يكسان)همارز( دوراني حركت با رابطه در فصلهايي 4. Rotor 2. Relative Centrifugal Field دارد. مطابقت عرضي( عكس)مقطع در شمارهها با رديفها 3. 46

64 سانتريفوژ 7 فصل چرخان محور انواع شدهاست: توضيحداده زير جدول در آنها متداولترين است. متفاوت سانتريفوژها در چرخان محور نوع چرخان محور انواع مشخصات عرضي برش تصوير 1 ثابت زاویه با چرخان محور سانتريفوژها نوع اين در دارد. عمومي كاربري محور به نسبت درجه( ثابت) زاوية لولهها عمدتا سانتريفوژها اين کاربرد دارند. سانتريفوژ زاويهدار است. سلولي سديمانهاي ايجاد در کوتاهتر ذرات حرکت مسير ميشود سبب بودن محور با مقايسه در آنها سانتريفوژ زمان و شده شود. کمتر شناور سبد با چرخان 2 شناور سبد با چرخان محور براساس مطالعات انجام در چرخان محور اين حرکت سرعت که مطالعاتي و 3 ذرات چگالي در دارد. کاربرد است آنها 4 اندازة براساس ذرات لوله طول در متعدد اليههاي تشکيل مطالعات اين ميشود. مشاهده در وضعيت سکون حالت چرخش وضعيت 5 عمودي لولههاي با چرخان محور در نمونه لولههاي چرخش زمان در نوع اين در محورهاي نوع اين از قراردارند. عمودي حالت و ذرات چگالي براساس مطالعات براي چرخان مهمي عامل 6 شدن سانتريفوژ کوتاه زمان که وقتي استفادهميشود. است اليهها تشکيل در 7 عمودي تقريبا چرخانبالولههاي محور جداسازي براي چرخان محورهاي نوع اين يا چگالي براساس ذرات تهنشيني که نمونههايي در كوچك زاويه شدهاست. طراحي 8 نيست اندازه مقايسه در را سانتريفوژشدن زمان محورها نوع اين ميكند. كم ثابت زاویه با چرخان محور با 1. Fixed Angle Rotors 2. Swinging Buckets Rotors 3. Isopycnic Studies 4. Rate-Zonal Studies (Separation by sedimentation coefficient) 5. Vertical Tube Rotors 6. Zonal - Limit Separation(Separation where a short centrifugation time is important) 7. Almost Vertical Tube Rotors 8. Gradient Centifugation 47

65 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي معموال سازندگاناطالعاتمحورهايچرخانرادرجدولهايي تهيهمیکنند: زیر مشخصات حاوي اطالعات معمول بهطور و چرخان محور نوع چرخان. محور نوع 1. ميكند. معين را الزم فني لیتر براساس را چرخان محور گنجايش چرخان. محور گنجايش 2. میلیلیتر 250 لیتر 6 مثال: برای مشخصمیکند. آن مشتقات يا غیره. و دور براساس را چرخان محور سرعت حداکثر ماکزیمم. سرعت 3. بیانمیکند. 1 دقیقه) RPM ( در محور نوع به توجه با سانتریفوژ) RCF (. 2 نسبی نیروی ماکزیمم 4. تعیینمیشود. چرخان محاسبه زير فرمول از و 3 رسوبدهي ضريب K. فاکتور 5. شدهاست: ln(r k max /r min ) = ω که: بهطوري ثانيه بر راديان برحسب زاويهاي سرعت = ω سانتریفوژ لولة در ميليمتر برحسب شعاع بيشترين = r max ميشود اندازهگيري سانتریفوژ لولة در ميليمتر برحسب شعاع كمترين = r min ميشود اندازهگيري این از ساعت برحسب رسوب تشکيل براي الزم زمان مدت محاسبهمیشود. فاکتور ساير با چرخان محور نوع يک مطابقت با ارتباط در اطالعات 6. سازنده. همان سانتريفوژ مدلهاي در را متعددی پیشرفتة قطعات سانتریفوژها سازندگان اخیرا کردهاست. طوالنی را آنها عمر طول و ایمنی که بهکاربردند دستگاهها نرمافزارهای از استفاده با که است میکروپروسسورهايي آنها بین در کاری متعدد برنامههای و میشوند کنترل کلید صفحه و ويژه زمان برنامهها این چرخان محور نوع براساس دارند. حافظه در و سرعت کاهش و افزايش دقیقه در دور دما سانتریفوژشدن کنترلمیکنند. را آالرم سانتریفوژها در را زغال بدون القا موتور سازندگان همچنین مغناطیسی میدان و الکتریکی جریان کنترل مزیت که جاسازیکردهاند مراحلنگهداری تعداد کمشدن وباعث دارد را موتور سرعت تنظیمکنندة باشد. سازنده دستورالعمل طبق باید دستگاه این نگهداری میشود. اندازي راه و نصب الزامات است: ضروری زیر موارد سانتریفوژها صحیح عملکرد برای ایجادنماید)با را سهفاز يا يکفاز پایدار ولتاژ که مناسب برق جریان 1. اعالمميكند(. سازنده که سانتریفوژ مشخصات و مدل به توجه فرکانس و 220V یا 110V ولتاژ سانتریفوژها معمول بهطور مصرفمیکنند. را 60Hz تراز. و محکم سطح و خاک و گرد بدون تميز محل 2. نزدیک آزاد فضای یک است یخچال به مجهز سانتریفوژ اگر 3. است. الزم نيز گرما انتقال برای كندانسور مانند سانتریفوژ جانبی لوازم نگهداری برای کابینت يك 4. میباشد. الزم یدک چرخان محور معمول نگهداری تکنولوژی مانند متعددی عوامل به سانتریفوژ یک معمول نگهداری و مصرفی برق جریان کیفیت آموزش استفاده ميزان رفته بهکار برای معمول نگهداری شامل زیر موارد بستگيدارد. محیطی شرایط تعمیرات و است سانتریفوژ با کارکردن صحیح و مطلوب استفادة توصيههاي براساس مدل و بدنه هر برای تخصصی یا و معمولي جداسازی برای که سانتریفوژی بدنة همیشه ميباشد. سازنده نگهدارنده سبدهای داخل استفادهمیشود عفونی و باليني نمونههای نماييد. ضدعفوني سرویس هرگونه از پيش را محور و آموزشدیده کاربران فقط که حاصلنمایید اطمينان مهم. توصية بر این استفادهکنند. آن از سانتریفوژ نگهداری و روشکار با آشنا کاربراني حاصلنماید اطمینان که است آزمایشگاه مسئول عهدة الزم آموزشهای و پیشگیرانه اقدامات کارمیکنند سانتریفوژ با که ديدهاند. را سانتریفوژ با کار برای 4 نگهداری توصيههاي و مناسب مدیریت چرخان محورهاي مانند الزم اطالعات شامل چرخان محور هر خریداری تاریخ 1. ثبتنمایید. را مدل شمارة و سریال پيش را لولهها و جانبي وسایل سانتریفوژ راهنمای دفترچة 2. بخوانید. کامل بهطور استفاده از استفادهکنید سانتریفوژهایی در فقط را چرخان محورهاي این 3. طراحیشدند. آن برای که سانتریفوژ خاص دفتر در را چرخان محور هر شرايط و ويژگي 4. مشخصشوند. آنها جایگزینی زمان تا ثبتنمایید نمونهها غلظت و سرعت حداکثر برای سازنده الزم توصیههای از 5. طراحی مشخص کار براي چرخان محور هر استفادهنمایید. گرفتهشوند. بهكار حتما باید توصیهها این و شدهاست 1. Revolutions Per Minutes 2. Relative Centrifugal Field or Force 3. Sedimentation Coefficient

66 سانتريفوژ 7 فصل پالستیک یا استیل لولههای در غلیظ محلولهای با کار هنگام 6. استفادهنکنيد. باال سرعت از تهیهشدند سازنده توسط که چرخان محورهای از کارمیکنید 1 نمكي محلول با اکثرا اگر 7. استفادهنمایید. 2 تیتانیم تمیزکنندة محلولهای از و محافظتكرده چرخان محور پوشش از 8. جنس استفادهنکنید. پوشش این حلکننده محلولهای یا و قلیایی آندي پوشش با و است آلومينيم از معموال چرخان محورهاي محافظتمیکند. آنها فلزی ساختار از که پوشیدهشدند آلومينيم استفادهنمایید. پالستیکی برسهای از چرخان محور تمیزکردن برای 9. سبب و ايجادميكنند خراش محافظ پوشش روی فلزی برسهای و فرسودگی همچنین میشوند. زمان طول در آنها فرسودگی سبب و تسریعشده میتواند محیطی شرایط به توجه با خوردگی گردد. چرخان محور از استفاده زمان مدت تقلیل سریعا ریختهاست محور روی خورنده مواد از قطراتی اگر 10. پاکنمایید. را آن با شستهشد آب با سانتریفوژ چرخان محور اینکه از پس 11. خشکنماييد. پرفشار هواي به را عمودي تقريبا يا عمودی لولههای با چرخان محور 12. باشد در بدون و پایین به رو آنها بزرگ سطح که روشی نگهداریکنید. آنها و نگهداریکنید خشک محل یک در را چرخان محور 13. نگذاريد. سانتريفوژ در دائم بهطور را نگهدارینمایید. روکش بدون را چرخان محور شناور سبدهاي 14. کنید. روغنکاری سازنده توصیههای به توجه با را واشرها و فنر 15. از استفاده و ضمانت زمان مدت به مربوط توصیههاي به 16. توجهکنید. چرخان محورهاي مختلف انواع استفادهنکنيد. کهنه چرخان محورهاي از 17. استفادهکنید. 3 حفاظ از استفادهمیکنید رادیواکتیو مواد از اگر 18. کارمیکنید باالتر( یا و 2 خطر)سطح گروه بیولوژی عوامل با اگر 19. خالینمایید. یا و پر ایمنی کابینتهای داخل را چرخان محورهای و بازنکنید کارمیکند که زمانی را سانتریفوژ در هیچوقت 20. متوقفسازید. دست با را چرخان محور سعینکنید همچنین لولهها مناسب دمای انتخاب لولهها پرکردن شامل لولهها از مواظبت استريل و شستن همچنين و سانتریفوژ سرعت محدودة و است. آنها بودن است: زیر نکتههاي شامل اصولی توصیههای محلول از استفاده با را جانبی لوازم دیگر و آداپتور لولهها 1. از بشوييد. غیرفلزی نرم برسهای و آب در تميزکننده) 1:10 ( استفادهنکنید. منظور اين براي خودكار شستشوی دستگاه استفادهنکنید. لولهها شستشوی برای الکل یا و استون از 2. سانتریفوژ لوله نوع هر برای را خاصی محلولهای سازندگان توصيهميکنند. بخار از همیشه خودداریکنید. فور در لولهها خشککردن از 3. استفادهکنید. منظور این برای داغ هوای برای آنها اگر حاصلنمایید. اطمینان لولهها نبودن مصرف يكبار از 4. استفادهننمایید. آنها از دوباره ساختهشدهاند مصرف یکبار بشناسيد را آزمایش لولههای سازندة مواد نوع استریلنمودن برای 5. استریليزاسيون مراحل گرمای نمیتوانند لولهها تمام چون دمای در فشار با معموال شیشهای لولههای کنند. تحمل را استریلمیشوند. دقیقه 30 بهمدت 121 C بخارات از دور و خشک تاریک محل در را شیشهها و لولهها 6. نگهداریکنید. بنفش ماوراي اشعة یا و شیمیایی مواد برای را شيشهاي لولههاي در بودن بسته و بودن پر ميزان 7. چرخیدن هنگام چرخان محور داخل آنها سقوط از جلوگیری توجهکنيد. سازنده توصیههای به منظور این برای تعیینکنید. پیشگیرانه نگهداری نشدهاست ضدعفونی که سانتریفوژي روی هرگز هشدار: انجامندهید. تغيير و نگهداري اقدامات از: است عبارت سانتريفوژ نگهداري اقدامات مهمترين ماهانه تواتر: از و مطمئنشوید سانتریفوژ خارجی بخشهای تمیزبودن از 1. خودداریکنید. چرخان محور روی قطرات ریختن مطلوب شرایط در تنظیم سیستمهای و اتصاالت شويد مطمئن 2. روغنکاری سازنده توصیة به توجه با را الزم قسمتهای هستند. نماييد. جزء یک كنترل این كنترلکنید. را سانتریفوژ در ایمنی قفل 3. که زمانی را سانتریفوژ در و است کاربر ایمنی تأمین در اساسی نگهمیدارد. بسته میچرخد چرخان محور زمان و روغن نوع انتخاب و مختلف قسمتهای روغنکاری براي 4. سانتریفوژهای در استفادهنماييد. سازنده توصيههاي از انجام به احتیاج که شدهاست استفاده بلبرینگهايی جدید مدل ندارند. روغنکاری مطمئنشوید. اتصاالت و واشرها وضعیت از Saline 2. Titanium 3. Sheild 49

67 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي تواتر: ساالنه 1. از اتصاالت و تمیزبودن بوردهای الکتریکی مطمئنشوید. 2. شرایط پیچهای کنترل مانند سرعت زمان دما آالرم و قطعات ديجيتال و آنالوگ را كنترلکنید. 3. تطابق سانتریفوژ با استانداردهای الکتریکی را كنترلکنید. از یک آناليزور الکتريکي ايمني 1 برای این کار استفاده و سیم زمین و شدت جریان را كنترلکنید. 4. اگر سانتریفوژ یخچال دارد از دماسنج الکتریکی برای كنترل دمای داخل آن استفادهنمایید. اختالف دما نبايد بيشتر از ±3 C باشد. 5. دقت زمان سانتریفوژ را با تایمر كنترلکنید. این اختالف نباید از ±%10 زمان تعيينشده بیشتر باشد. 6. سرعت سانتریفوژ را با سرعتسنج 2 كنترلکنید. درغیر این صورت مراحل توصیهشده توسط سازنده باید انجامشود. 7. از عملکرد قفل ایمنی اطمینان حاصلنمایید. 8. عملکرد سیستم یخچالی سانتریفوژ را با توجه به مراحل زیر كنترلکنید: الف( دمای انتخابی را كنترلکنید. این دما نبايد از دمایی که با دماسنج ديجيتالي نشانميدهد بيش از 3 C تفاوت داشتهباشد. ب( شرایط فیلترهای هوا را كنترلکنید. اگر فیلتر مسدود است آن را تمیز و یا جایگزیننمایید. ج( داخل و خارج سانتریفوژ را تميز کنيد و آلودگیهای باقیمانده در اثر استفادة متوالی را پاک نمایید. اگر اختاللي در عملکرد دستگاه مشاهدهشود از تکنسین سرویس کمک بگیرید. نكته: از ریختن مایعات روی کلیدهای کنترل پيشگيرينمایید. این کلیدها باید با نوک انگشتان فعالشوند و استفاده از ناخن سبب ایجاد سوراخ در روکش محافظ آنها میشود. هر 6 ماه: اگر سانتریفوژ داراي موتور با زغال است آنها را كنترلكنيد. اگر الزم است آن را با زغال نو كه داراي مشخصات يکسان ميباشد تعويض و جايگزين كنيد. وسایل و لوازم مورد نياز بهمنظور ارزیابی و نگهداری معمولي یک سانتریفوژ ابزار یا دستگاههای زیر ضروری هستند: 1. کلید و یا آچار برای بازکردن مهرههای محور چرخان. 2. آناليزور الکتريکي ايمني يا دستگاهي برای اندازهگیری شدت جریان. 3. تایمر 4. دماسنج الکترونیک با دقت 0/5 C برای سانتریفوژهای یخچالدار 5. سرعتسنج)نوری(. 1. Electric Safety Analyzer 2. Tachometer جدول مشكليابي محورهاي چرخان 3 لرزش شدید مشکل در و محفظة محور چرخان بعد از سانتريفوژكردن به سختي بازميشود. علت محتمل محور چرخان باالنس نيست. سرعت انتخابشده به سرعت بحراني نزديك است. محور چرخان خوب جاسازي نشدهاست. پاية محور چرخان روغنكاري نشده و يا كم روغنكاري شدهاست. حين سانتريفوژکردن خأل ایجادميشود. واشرها با روغن و يا ذرات فلزي آلوده شدند. راه حل بارگذاری محور چرخان را تنظيم كنيد. وزن لولههاي مقابل هم بايد یکسان و متقارن باشد. محورهاي چرخان در سانتريفوژهاي زاويه ثابت و عمودي را متقارن)هموزن( بارگذاري كنيد. سرعت مناسب و خارج از محدودة سرعت بحراني انتخابنماييد. اطمينان حاصلنماييد كه محور چرخان درست جاسازي شدهاست و آن را كنترلكنيد. محور چرخان را با توجه به توصيههاي سازنده روغنكاري نماييد. قسمت تهويه را در سمت باالي محور چرخان يا سبد لولهها بازكنيد تا خأل از بين برود. واشرها را تميز و روغنكاري نماييد. از توصيههاي سازنده براي اين منظور استفادهنماييد. 3. Rotors and Tubes for Beckman Coulter J2, J6 and Avanti J series centrifuges, User's Manual, Palo Alto, California, The Spinco Business Center of Beckman Coulter,

68 سانتريفوژ 7 فصل مشكليابي جدول لولهها مشکل دارند. نشتي لولهها محتمل علت نشدهاست. بسته محكم لولهها در هستند. پر خيلي لولهها توصيهشده حد از باز در لولههای در مايع سطح است. بيشتر نشدهاست. بسته محكم لولهها در حل راه نماييد. محكم و تنظيم را لولهها در جلوگيريشود. لولهها نشتي از تا باشد پايينتر بايد 1 مايع سطح كنترلنماييد. را سانتريفوژ براي توصيهشده سرعت و حجم در محتویات كنيد)اگر گرم آرامي به را لوله در مالیم حرکت با در وجوددارد نشتی هنوز لولهها چنانچه نبینند(. آسیب گرما اثر ببنديد. محکمتر را آنها شکسته یا و خورده ترک لولهها شدند. توصيهشده دماي از کمتر دماي در لولهها اگر بشكنند. يا و خورده ترک ميتوانند استفادهشوند شكنندهشوند. ميتوانند استفاده اثر بر لولهها 2 C به سانتريفوژکردن از پيش را آنها دماي زدهاست يخ نمونه اگر سانتريفوژكردن از پيش پايين دماي در را لولهها عملكرد برسانيد. ارزيابينماييد. استفادهكنيد. نو لولههاي از و بريزيد دور را گذشته تاريخ لولههاي مختلف سيستمهاي مشكليابي جدول مشکل دستگاه بودن روشن اصلي سوئيچ سانتريفوژ ولي نشانمیدهد را كارنميكند. بازنميشود. سانتريفوژ در است. فعال تعادلعدم دكمة لرزش سانتريفوژ كم سرعت در دارد. نوسان چرخش سرعت در وجوددارد. سرعت حداكثر به چرخش سرعت نميرسد. انتخابي چرخان محور ولي سرد محفظه است. گرم نشاندهندة دکمه نمایش صفحة در است. روشن زغال وضعيت محتمل علت واردنميشود. دستگاه به الكتريكي جريان است. خاموش سانتريفوژ نيستند. باالنس سانتريفوژ در لولهها نيست. تراز سانتريفوژ دارد. گیر چرخان محور تنظيم مكانيسم نيستند. باالنس سانتريفوژ در لولهها چرخان محور رزونانس به انتخابی سرعت است. نزديك ) * است.) بد سرعت انتقال تسمة وضعیت هستند. معيوب زغالها نيست. كاليبر سرعت كنترل نشدهاست. انتخاب صحيح دما هستند. بدي شرايط در زغالها حل راه حاصلكنيد. اطمينان تغذيه منبع عملكرد از بازكنيد. را در و فشارداده را دسته روشننماييد. را سانتريفوژ نماييد. باالنس را لولهها قراردهيد. تراز سطح يك در را سانتريفوژ نماييد. تنظيم و كنترل را چرخان محور تنظيم مكانيسم حاصلنماييد. اطمينان لولهها باالنسبودن از محور ديگر نوع از يا و انتخابكنيد ديگر باالي سرعت يك استفادهكنيد. چرخان بايد تسمه كنترلكنيد. را تسمه شرايط و خاموش را سانتريفوژ باشد. ميزان حاصل اطمينان زغالها سالمبودن از خاموشنماييد. را سانتريفوژ مشخصات با و نو زغال با را زغالها لزوم درصورت كنيد. نماييد. جايگزين يکسان نماييد. کاليبر را سرعتسنج نماييد. حاصل اطمينان دما صحيح انتخاب از حاصل اطمينان زغالها سالمبودن از نماييد. خاموش را سانتريفوژ نماييد. جايگزين يکسان مشخصات با و نو زغال با را زغالها كنيد. * Valid procedure in centrifuges with potential belt transmission system. 1. Meniscus 51

69 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي پايه تعاريف از جلوگيري بهمنظور الكتروشيمي مراحل طي چرخان محور سطح روي كه آلومينيم اكسيد جنس از و نازك سخت محافظ پوشش يك آندي. پوشش است. مختلف رنگهاي به معموال پوشش اين دادهميشود. فرسودگی و خوردگي ميشود: محاسبه زير فرمول از و بيان ثانيه بر راديان برحسب كه جسم يک چرخشي سرعت مقدار زاويهاي. سرعت كه: دقيقه در دور برحسب چرخش سرعت = rpm 3/1416 با برابر ثابت ضريب = π ω = 2π rpm 60 زغالها كلي بهطور منتقلميكند. موتور يك حركت( حال داخلي)در اجزاي و خارجي)كابل( الكتريكي اتصال بين را الكتريكي انرژي كه ابزاري زغال. تعويضشوند. بايد بار يك ماه 6 هر موتورها در و دارند گرافيتي و نرم بسيار بافت يك و دورميكند چرخش مركز از را ثابت محور يك حول چرخش حال در اجسام كه مركزگرا نيروي خالف در و برابر مشهود نيروي سانتريفوژ. نيروي نآ 1 مقدار بزرگی/ ميكند. برابري آن به وارده نيروهاي مجموع با كه است ساكن اجسام مؤلفههاي از نيرو اين است. ساكن جسم اينرسي اثر نشاندهندة ميشود. دور مركز از شعاع جهت در که است m[ a n [ هميشه D = m بيانميشود. مكعب سانتيمتر بر گرم برحسب معموال است. حجم واحد در ماده يك جرم 2 مخصوص)چگالي(. جرم v سرعت شدهاست. شناخته نيز تعادل در رسوبدهي روش يك بهعنوان که شناور ذرات چگالي براساس جداسازي روش يك 3 ایزوپیکریک. جداسازي محاسبهميشود: زير فرمول از چگالي در تفاوت به توجه با ذرات d 2 (ρ p -ρ c ) v = ( 18μ ) g كه: بهطوري RCF = rω2 g [ ] شدن تهنشین سرعت = v dr dt ذرات قطر = d ذرات چگالي = ρ p محلول چگالي = ρ c مايع محيط چسبندگي = μ جاذبه نيروي = g تشکيلشده کمان بين نسبت بهصورت راديان است. برابر شعاع با آن طول که کماني به مقابل مرکزي زاوية با برابر زاويه. اندازهگيري واحد يك راديان. بيانميشود. است شعاع برابر طول داراي و است دايره مرکز در آن رأس که زاويهاي بهوسيلة رابطة از نيرو اين بيانميشود. 4 جاذبه) g ( طبیعی شتاب براساس ]rω 2 [ شعاع و چرخش سرعت و سانتريفوژ نيروي بين رابطهاي سانتريفوژ. نسبي نيروي محاسبهميشود: زير كه: بهطوري شعاع)ميليمتر( = R 2π rpm ω = ثانيه بر راديان برحسب زاويهاي سرعت = ω mm/s 2 = جاذبه)استاندارد( شتاب = g وارده. نيروي اثر در مكانيكي سيستم يك ارتعاش رزونانس. ثابت محور مركز از ذرات و مييابد سرعت مرحله اين سانتريفوژكردن طي جاذبه. نيروي نتيجة در محلول يك ذرات شدن تهنشين 5 رسوبکردن. ميشوند. دور چرخش 1.Magnitude 2. Density 3. Isopynic Separation 4. Normal Gravity Acceleration 5. Sedimentation 52

70 فصل 8 دستگاه تقطير آب كد GMDN كد ECRI نامگذاري دستگاه تقطير تقطير برگرفته از واژه التین distillare به معنای تبخیرکردن 1 مایعات بهوسيلة گرمااست. آب مقطرگیری كه دستگاه تقطيرآب نيز ناميده ميشود و استفادة آزمایشگاهی دارد آب شرب را طي مراحلي كه شامل تبخير و سرد كردن است خالص ميكند. در نتيجه اثر انرژي گرمايي كه در فاز مايع بر آب اعمال ميشود آب به بخار تبديل ميگردد. اين امر سبب ميشود كه مولكولهاي آب از ديگر مواد مخلوط جدا شود. بخارات آب پس از عبور از كندانسور جايي كه بخار سرد ميشود دوباره به فاز مايع تغيير حالت ميدهد و درنهايت در يك ظرف ذخيره جمعآوري ميشود. آب مقطر در مقايسه با آب شرب خالص و بدون آلودگي است. نماي كلي از يك دستگاه تقطير شكل 21. دستگاه تقطير موارد استفاده از دستگاه تقطير دستگاه تقطير آب خالص را از آب شور یا آب شرب تهيهمیکند. در آب خالص نبايد مواد معلق وجود داشتهباشد. از آب خالص در آزمایشگاهها مراحل شستشو استریليزاسيون و مراکز برنامهریزی غذایی استفادهميشود. هرچه مراحل خالصسازی پیشرفتهتر باشد آب مقطر با درجه خلوص باال تولیدمیشود. براي مثال تهية محلولها و مواد بيولوژي مستلزم داشتن آب با درجه خلوص باال است. تقطیر یکی از مراحل دستيابي به آب خالص است. آبی که در آزمایشگاه مورد استفاده قرارمیگیرد باید عاری از هرگونه عامل تبزا 2 با ميزان جامدات معلق کمتر از يك قسمت در يك ميليون 3 ph بین 7/2 5/4 و مقاومت الکتریکی حداقل اهم بر سانتيمتر) ohm/cm ( در 25 C باشد خروجي آب سردکننده 1. توليدکنندة بخار 2. اندازهگير سطح آب 8. کندانسور/تقطيرکننده 9. کربن فعال 10. رسوبات آب مقطر 3. دريچة کنترل 4. اتصاالت هيدروليک 5. آب در فار مايع 11. ورودي آب سرد 6. مقاوم متغير 1. Distiller 2. Pyrogens 3. Parts per Million(ppm) 4. Warming cabinets, sterillizers, and associated equipment, Division 11-Equipment, USACE/NAVFAC/ AFCESA, UFGS July

71 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي عملكرد اصول در طبیعت در که است پدیدهای براساس تقطیر دستگاه کار روش و گرم را دریاها آب خورشیدی انرژی اتفاقمیافتد: آب چرخة تغلیظ ابرها در بخارات این تبدیلمیكند. بخار به را آن از قسمتی شكل به و سردشده است مناسب جوی شرایط که زمانی و میشوند برميگردند. زمین سطح به باران تقطیر دستگاه علمکرد حجم گنجایش ميزان برحسب دستگاه اين طراحی و شکل آنها با کار نحوة و دستگاه اجزای زیر در است. متفاوت آب شدهاست. توضيحداده ذخیرة محفظة و جوشاننیزنامدارد تانک قسمت تولیدکنندهبخار.این 1. هیدرولیکی اتصال یک معمول بهطور تقطیرمیشود. که است آبی جنس ذخیرهشود. دوباره و تبخیرشده آب اجازهمیدهد که دارد دستگاههای در و شیشه از کوچک دستگاههای در اتصالدهنده این اين همچنین است. تیتانیم یا و قلع مس روکش با استیل از بزرگ دستگاه و كنترلكرده را آب کیفیت و جریان سطح میتواند قسمت محافظتکند. آب ورود در اختالل يا بينظمي بروز زمان در را از حاصل آب بخار از انرژی تأمین مبنع يك مانند قسمت این از جریان هدایت از حاصل انرژیگرمایی از یا و تانکجوشان در دما افزایش باعث حالت دو هر استفادهميكند. متغير مقاوم یک و )9/80665m/s 2 جاذبه نيروي و يك اتمسفر عادي)فشار شرايط ميشود. 100 C در بخار به مایع فاز از آب حالت تغییر درنهایت تولیدکنندة مخزن در آب مقدار سطح که وسیلهای آب. سطح 2. تسا وصل اتصالدهندهاي به مستقيما و تنظیممیکند را بخار زمانی ميكند. تأمين را تقطير دستگاه براي نياز مورد آب كه مقدار اتصالدهنده این کاهشمییابد مخزن در آب مقدار که بازیافتمیکند. را تبخیرشده آب جریان ورود که الکترومکانیکی یا مکانیکی شیر کنترل. سوپاپ 3. تنظیممیکند. بخار تولیدکنندة مخزن به را آب تولیدکنندة مخزن به را آب که اتصاالتی هیدرولیکی. اتصال 4. هدایتمیکند. بخار انرژی که اطالقمیشود مخزن داخل آب به مایع. فاز در آب 5. فشار و دما شرايط در را متغير مقاوم یک از حاصل گرمایی تبدیلمیکند. بخار به مناسب آن از الكتريكي جريان وقتي که وسیلهای متغير. مقاومهاي 6. کالهکهای با مقاومها این توليدميشود. گرما عبورميكند فلزي الية يک با بیرون محیط از و هستند جدا هم از سرامیک ميشوند. محافظت و بخار متراکمشدن برای آب که مسیری آب. سردكننده لولة 7. طیمیکند)سردسازی(. گرمایی انرژی حذف گرمایی انرژی آب بخار آن در که وسیلهای بخار. متراكمكنندة 8. تبدیلمیشود. مایع فاز به و سرد ازدستداده را خود اطراف در کم دمای با هوا یا آب جریان کار تسریع بهمنظور حرکتمیکند. تولیدمیکند را بخار جریان که متراکمکننده نصبشدهاند. بخار كننده متراكم خروجی در کربن فیلترهای فیلتر. 9. متراکمشده بخار در ممکناست که را ذراتی فیلترها این حذفمیکنند. داشتهباشد وجود ذخیره آن در تولیدشده مقطر آب که مخزنی مقطر. آب مخزن 10. آلودگی که خاص پالستیکی ظرفهای در بايد مقطر آب میشود. ظرفهاي منظوراز معموال برایاین ذخیرهشود. حذفمیکند را یونی استفادهمیشود. پلیتترافلورواتیلن یا پلیپروپیلن پلیاتیلن راهاندازی و نصب الزامات الزامات تقطير دستگاه نوع و گنجايش مدل طراحي به باتوجه است: زیر بهشرح معمول روش باشد. متفاوت ممکناست راهاندازي مناسب محل كافي تهویة سیستم با آرام محیط یک آرام. مكان 1. تقطير دستگاه زيرا ضروریاست امر يك این است. نصب یک میشود. محیط دمای افزایش سبب و منتقل مایع به را گرما وجود هوا جریان امکان تا الزماست دستگاه اطراف باز فضای قراردارند فلزی جعبة یک داخل دستگاهها بعضی داشتهباشد. تا نصبمیشود پایه یک روی دستگاه صورت این در که فراهمگردد. دستگاه پایین قسمت به هوا جریان امکان اينچ 1/2 هیدرولیکی اتصال قطر معموال شرب. آب اتصاالت 2. دستگاه به که آبی کیفیت مناسب عملکرد برای است. تصفیة سیستم لزوم درصورت تا ارزیابیشود باید واردمیشود در رسوب تشکیل از که متصلشود تقطير دستگاه به نیز 1 آب تانک پرکردن برای شرب آب جلوگیریميکند. بخار تولید تانک. 2 استفادهميشود كندانسور سردکردن و بخار تولید ذخیرهمیشود. مخزن در تولیدشده مقطر آب مقطر. آب اتصاالت 3. ذخیرهشده و تولید مقطر آب بيشتر گنجايش با دستگاهها در نياز مورد محلهای در لولهکشی اتصاالت از استفاده با ذخیره محل از كمتر گنجايش با دستگاهها در آب توزیعميگردد. قرارمیگیرد. استفاده مورد محل در و منتقل کوچک ظرفهای به که ناخالصیهایی تخلية برای سیفون یک تمیزکننده. اتصاالت 4. دستگاه کنار در انباشتهشود بخار تولید تانک در ممکناست شدهاست. نصب شامل مواد اين شدهاست. طراحي آب در مواد حذف براي آب تصفيه دستگاه 1. كلسيم كلرايد سولفات بيكربنات مانند كاتيون( و معدني)آنيون يونهاي است. كم مقدار در عناصر ديگر و نيترات آهن منگنز پتاسيم سديم منيزيم در هوا جريان عبور سبب كه پنكه از استفاده با را كندانسور سازندگان بعضي 2. ميشود. محيط به سطح از گرما انتشار سبب امر اين ميكنند. سرد تيغههااست 54

72 آب تقطير دستگاه 8 فصل و کنترل وسايل به مجهز اتصاالت اين الکتریکی. اتصاالت 5. مورد بینالمللی و ملی استانداردهای با بايد ایمنی ابزارهاي مورد ولتاژ معموال داشتهباشد. مطابقت آزمایشگاه در استفاده است Hz فرکانس با V بین استفاده تا توجهنمایید نصب هنگام در سازنده توصیههای به همیشه نکته: حاصلشود. اطمینان آن مشخصات با متناسب دستگاه عملکرد از معمول نگهداری نگهداری بستگیدارد. تقطير دستگاه گنجايش و طراحی به نگهداری بخار تولیدکنندة استیل تانک به مجهز كه دستگاههایی روي اینجا در شدهاست. متمرکز هستند یخچالی كندانسور و متغير مقاوم اطمينان معمول نگهداری مراحل انجام یا و ارزیابی از پيش هشدار: نيست. وصل برق پريز به دستگاه كه حاصلنماييد بخار تولیدکنندة تانک تمیزکردن و ارزیابی ماهانه تواتر: بازکنید. بخار تولید تانک به دستیابی برای را جلو محافظ در 1. بازکنید. را بخار تولید تانک محافظ 2. رسوب وجود براي را متغير مقاوم یا و تانک داخلی دیوارههای 3. دستگاه مصرفي آب کیفیت به رسوب مقدار مشاهدهكنيد. داشتهباشد وجود رسوب مالحظهای قابل مقدار اگر بستگیدارد.. 1 تمیزکرد باید را آنها مقاومها به آسیب از جلوگیری برای استفاده شامل نظافت مراحل عموما تمیزنمایید. را رسوبها 4. آب مشخصات براساس باید که است شیمیایی مادة یک از آزمایش بهوسيلة مصرفی آب مشخصات انتخابشود. مصرفي تعيينمیشود. شیمیایی از باالتر سانتيمتر 10 تقریبا آب سطح تا خالیکنید را تانک آب 5. باشد. آب داخل مقاوم یا و 2 حسگر ميله اضافهنمایید. آب به را نظر مورد شيميايي مادة 6. مخلوطنمایید. کامال 7. عملکند. شیمیایی مادة تا نگهدارید تانک در شبانهروز یک 8. خالینمایید. را تانک آب بعد روز صبح 9. هك بهطوري هستند گرما كم هادي متغير مقاومهاي پوشش روي معدني مواد 1. اين ميكنند. ممانعت تقطيرميشود كه آبي و مقاوم بين گرما مؤثر انتقال از خرابي سبب درنهایت و شده مقاومها حد از بیش دماي افزايش سبب امر میشود. آنها و شیمیایی مادة تا خالیکنید را تانک و اضافهنماييد آب مجدد 10. خارجشوند. تانک از کامال کندهشده رسوبات كنيد. نصب خود جاي در دوباره را تانک محافظ 11. نماييد. جاسازي دوباره را جلويي محافظ در 12. استفادهنمایید. معمولي حالت در را دستگاه 13. برای استفاده مورد شیمیایی مادة شرایطی هیچ در هشدار: تقطیرشود. نباید رسوبها ازبینبردن فعال کربن فیلتر تعویض ماه 3 هر تواتر: تانک از توزیع سیستم پايين در آب در فعال کربن فیلتر معموال اين شدهاست. نصب جعبهای در و میگیرد منشأ مقطر آب ذخیرة جایگزینکرد. میشود بهراحتی که است وسیلهای عموما فيلتر انجامميشود: زیر مراحل طبق جایگزینی معمول بهطور بازکنید. را فیلتر باالی قسمت پیچ 1. بردارید. را استفادهشده فیلتر 2. کنید. جایگزین را اصل با یکسان مشخصات با و جدید فیلتر 3. کنيد. محکم را فیلتر باالی قسمت 4. خود محل در واشر یک بهوسیلة جعبه در فیلتر هشدار: آب نشت از تا ثابتشود محل در کامال باید که قرارميگيرد آید. بهعمل جلوگیری مقطر كندانسور نظافت ساالنه تواتر: بازکرد. را جلو در محافظ بايد كندانسور تمیزکردن برای 1. حاصلکنید. اطمینان دستگاه الکتریکی سیستم برق قطع از 2. و بخار عبور به مربوط اتصاالت بياوريد. بيرون را كندانسور 3. قطعکنید. وصلمیکند تقطير دستگاه رابه كندانسور که اتصاالتی بازکنید. وصلمیکند هواکش به را كندانسور که پیچهایی 4. تمیزنمایید. را آن تیغههای و آورده بيرون را هواکش 5. تيغة سطح روی گردوخاک و آورده بيرون را كندانسور 6. نیز صابون و آب و فشرده هوای از استفاده تمیزکنید. را آن باشد. مؤثر میتواند بشویید. را مختلف اجزاي 7. نمایید. خشک 8. نصبنمایید. دوباره را اجزا Probe 55

73 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي مقطر آب ذخیرة تانک استریلکردن اوقات بعضي تواتر: و استریل از توصیهمیشود نو ذخیرة تانک از استفاده از پيش ميتوان استریلیزاسیون مراحل برای مطمئنشوید. آن تمیزبودن بهشرح مراحل استفادهکرد. کلردار معمولی سفیدکنندة محلول از است: زیر مطمئنشويد. برق اصلی كليد قطعبودن از 1. ذخیره تانک به دسترسی امکان تا درآورده را جلو محافظ 2. فراهمشود. بياوريد. بيرون جعبهاش از را فعال کربن فیلتر 3. ميليون 1 يك در قسمت 200 غلظت با سفیدکننده محلول یک 4. بریزید. تانک داخل و تهیه نگهدارید. تانک داخل ساعت 3 مدت به حداقل را محلول این 5. خالينمایید. را تانك تخلیه لولة از استفاده با 6. پرشود. مقطر آب با ذخیره تانک تا کنید روشن را دستگاه 7. خالینمایید. را تانک دوباره 8. تعبیهکنید. خود جای در را فعال کربن فیلتر 9. باقیماندة فعال کربن فیلتر پرکنید. مقطر آب با را ذخیره تانک 10. خواهدبرد. ازبین را سفیدکننده محلول مشكليابي جدول مشکل توليدنميكند. مقطر آب دستگاه وجوددارد. آب دستگاه اطراف در بخار دستگاه اطراف در وجوددارد. گرفتهاست. بو مقطر آب محتمل علت وجودندارد. سيستم در الکتريکي جريان است. سوخته 2 متغير مقاومهای نشدهاست. تنظيم صحیح آن اجزاي يا دستگاه كافينيست. تقطیر دستگاه تهوية سيستم نمیکند. کار خنککننده تهویه سیستم است. كهنه كربن فيلتر حل راه حاصلنمایید. اطمینان پریز با رابط سیمهای ارتباط از حاصلنماييد. دستگاهاطمينان تغذية مدار در جريانالکتريکي وجود از حاصلنماييد. اطمينان اصلي سوئيچ بودن روشن از حاصلنماييد. اطمينان بخار توليد يا و جوش مخزن در آب وجود از مقاومت یا الکتریکی هدایت مطمئنشوید. متغير مقاومهاي سالمبودن از مشخصات با و جدید مقاوم نمایید. اندازهگیری اهم(را )برحسب جایگزینکنید. را اصل با یکسان از و شدهاست نصب صحیح فعال كربن کنترلنماییدکه را فیلتر حاصلنماييد. اطمينان آب جریان عبور حاصلنماييد. اطمينان متراکم مايع جمعكننده تانك صحیح ازنصب حاصلنماييد. اطمينان نداشتهباشد نشت كه تخليه سيستم نصب از حاصلنماييد. اطمينان دستگاه پشت و اطراف در آزاد فضاي وجود از دستگاه به هوا جريان عبور از كه خارجي شيء يك نبود از حاصلنماييد. اطمينان جلوگيريكند كنيد. جابهجا دارد تداخل هوا جريان عبور با كه را شيئي هر کار و است روشن اگر کنترلنمایید. را تهویه سیستم شرایط یکسان مشخصات با و جدید سیستم با را تهویه سیستم نمیکند نمایید. جایگزین اصل با تعويضنماييد. را كربن فيلتر ppm 2. Immersion Resistance 56

74 آب تقطير دستگاه 8 فصل پايه تعاريف مراحل اين برمیگردد. مايع حالت به دوباره شده متراكم و سرد بعد و تبديلمیشود بخار به دیدن حرارت نتیجه در مايع يك آن طي كه مراحلي تقطير. فذح براي تقطير متعدد مراحل از خالص مادة آوردن بهدست براي کاربرددارد. آنها تبخير درجة متفاوتبودن به توجه با مخلوط مواد جداكردن براي استفادهميشود. مخلوط در موجود مواد ديگر رد حاصله مقاومت تعيينميشود. منيزيم و كلسيم نيترات با مواقعي و سولفات كلرايد بيكربنات كربنات مقدار با كه آب شيميايي ظرفيت آب. سختي وجوددارد. آب در مقاومت دو نیست. مطلوب مراحل از بعضي سختي این گرفتهشود. رسوب فیلترکردن و آب جوشاندن با ممکناست تعيينميشود. بيكربنات و كربنات كلسيم منيزيم مقدار با موقت. سختي نامیدهمیشود. نیز کربنات مقاومت تعيينميشود. بيكربنات و كربنات بهجز منيزيم نمكهاي و كلسيم مقدار با دائم. سختي ناميدهميشود. نیز 1 بيکربنات غير مقاومت و حذفنمیشوند آب جوشاندن با دائم سختی مقاومت: توجيه كلسيم كربنات مقاومت توجيه 0-75 سبك آب 75 كم مقاومت با آب مقاوم آب < 300 زياد مقاومت با آب است. ليتر) mg/l ( در ميليگرم 300 مجاز حد آشامیدنی آب در است. ليتر) mg/l ( در ميليگرم صفر مجاز حد دستگاهی آب در آب. در موجود كلسيم مقدار 2 كلسيم. سختي يا مقاومت آب. در موجود منيزيم مقدار 3 منيزيم. سختي يا مقاومت مقدار اين محلول. آنيونهاي گرفتن درنظر بدون و محلول در موجود ]Mg 2+ [ منيزيم يا و ]Ca 2+ [ كلسيم کاتیونهای مقدار 4 عمومي. يا كل مقاومت بيانميشود. 5 کلسیم كربنات ppm برحسب میشود. اطالق ذخیره مخازن آب سطح در الیهای بهصورت رسوبشده معلق جامدات به 6 اليهاي. به معموال كه حلكننده محيط مايع. مخلوط اجزاي بين شيميايي واكنشهاي گرفتن درنظر بدون ماده چند يا و دو از همگن مايع مخلوط يك 7 محلول. نامدارد. حلشونده 9 مادة وجوددارد مايع محيط در كم مقدار به كه جزئي و حالل 8 است زياد مقدار 1. Non-bicarbonate Resistance 4. Total Resistance or General Handness [TH] 7. Solution 2. Calcium Resistance or Handness(RCa ++ ) 5. CaCo 3 8. Solvent 3. Magnesium Resistance or Handness(RMg ++ ) 6. Incrustation(Scale) 9. Solute 57

75

76 فصل 9 رقيقكننده كد GMDN كد ECRI نامگذاري رقيقكنندهها رقيقكننده 1 براي رقيقكردن مايعات کاربرددارد. رقیق 2 برگرفته از واژه التین diluere به معنای افزودن مایع به محلولاست. محلول به تركيبات همگن از دو یا چند ماده اطالقمیشود که میتواند گاز مایع یا جامد باشد. رقیقکردن يعني كمكردن غلظت يك مايع در يك حالل كه معموال اين حالل آب است. به کمک رقیقکننده تهية محلول با غلظت مورد نظر برای استفاده در مراحل تشخیصی آسانتر ميشود. موارد استفاده از رقیقکننده همانند پيپت استفاده از رقیقکننده بهدست آوردن مخلوطی از مواد با غلظت و حجم مشخص است اما مزيت استفاده از رقيقكننده خودكار بودن مراحل آن میباشد. رقیقکنندههای خودکار در اندازه و حجمهاي مختلف)بسته به مدل و سازنده( موجود هستند. رقیقکنندهها ميتوانند حجمی بین 25 ميكروليتر و 25 ميليليتر را کنترلکنند. نماي يك رقيقكننده شکل 22. نماي رقيقکننده صفحة کنترل توزيعگر جلوبرنده 1. Dilutor 2. Dilute 59

77 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي عملكرد اصول يکنواخت حرکت با که دارد مختلفی قسمتهای رقیقکننده یک و برداشت زیاد دقت با را مایعات از حجمی هماهنگ و 25 و میکروليتر 1 بين حجم با محلولهایی تهیة و مخلوطمیکند هب معموال رقیقکننده یک اجزاي میسازد. امکانپذیر را ميليليتر است: زیر شرح 1 جلو محرکة نیروی سیستم 1. کنترل سیستم 2. توزیع سیستم 3. جلو محرکة نیروی سیستم کی کارمیکند. سرنگ پیستون جابهجایی سیستم مانند قسمت این استفادهمیشوند رقیقکننده در متفاوت گنجايش با سرنگ چند یا پيستون کنترلکنند. را رقیقشده یا و تركيبي محلول حجم تا حجم حركتميكند. موقعيت كنترلكنندة مكانيسم با سرنگ محاسبهميشود: زير فرمول از استفاده با جابهجاشده كه: بهطوري V = A l ميشود. جابهجا l وضعيت در سرنگ با كه حجم از بخشي = V پيستون. مساحت يا سطح = A است: زير اوليه)انتگرال( تابع نمايانگر جابهجاشده كل حجم آسانتر را جابهجاشده حجم كنترل پيستون حركت كنترل پيچ كه الكتريكي موتور يك با جابهجايي سيستم ميكند. را پيستون وضعيت و حركتداده را دقيق خيلي مهرههاي و جابهجايي سوپاپ مجموعة يك فعالميشود. تغييرميدهد رقيقكننده يك عمومي شكل كاملميكند. و کنترل را سرنگها دارد. بستگي آن سازنده و مدل به کنترل سیستم با یا و دارند خودكار کنترل سیستم یک مدرن رقیقکنندههای انتخاب شامل كنترل اين کنترلمیشوند. میکروپروسسورها است: زير برنامههاي برنامهریزی( مواد)قابل تفکيک مراحل یا مخلوطکردن 1. تعریفشده حجمهای تأمینکردن 2. مکش در سرعت ايجاد 3. نیاز مورد کاري 2 چرخههاي تعداد 4. انتخابشده سرنگ حجم و اندازه 5. زمان 6. چرخه هر تميزكردن و آمادهسازي 7. کیفیت. کنترل مراحل 8. درشکلزیربخشهاییازعملکردسیستمکنترل)میکروپرسسور( ار سرنگ دو اگر مدل اين براي كنترلها شدهاست. نشانداده هستند. متقارن تنظیمکنند l V = A l l0 پيستون جابهجايي كه اطالقميشوند وضعيتهايي به l 1 و l0 تعريفميكند. را رقيقكننده كنترلهای 23. شكل راست تزريقکنندة نمايشگر چپ تزريقکنندة نمايشگر راست سمت سرنگ اندازة راست سمت سرنگ اندازة انتخاب حجم کنترل راست تزريقکننده سرعت حجم کنترل اصلي سوئيچ افزايش کاهش پارامترهاي کنترلهاي عملکرد وضعيت کنترلهاي 1. Proppulsion System 2. Cycles 60

78 رقيقكننده 9 فصل توزیع سیستم بهنام وسیلهای و دقیق سرنگ سری یک از توزیع سیستم هب توجه با محلولها آن بهوسيله که شدهاست تشكيل توزیعگر اب سرنگها این تأمینمیشوند. شده برنامهریزی سرعت و حجم و انتخاب محلولها حجم و چسبندگی غلظت ميزان به توجه انعطاف قابل پالستيکي لولههاي ازطريق مايعات شدهاند. نصب استفاده مورد شیمیایی مواد و طول قطر که انتقالمييابند انتخابشده فعاليتهاي با متناسب آنها طراحی و ساخت در هم به است تنظيم قابل دست با که اتصاالتي با لولهها اين ميباشد. مثال کاربرد)برای نوع به توجه با سرنگها عموما متصلشدهاند. هک حجمي و نمونهها( و رقیقکنندهها معرفها برای سرنگ شدند. طبقهبندي زير جدول در ميکنند جابهجا نمایشداده توزیعگر سیستم مختلف قسمتهای بعد شکل در شدهاست. راهاندازی و نصب الزامات دور به و تراز کامال خشک تمیز سطح یک روی باید رقیقکننده شود. اندازی راه دستگاه کارکرد بر مؤثر رطوبت از و محلول مخزن کابلهای عبور تهویه برای فضايي دستگاه اطراف است. 10cm تقريبا فضا این داشتهباشد. وجود بايد کامپیوتر 115V ولتاژ مشخصات و زمین سیم با خوب خروجی یک متناسب و 50-60Hz فرکانس و V یا 60Hz فرکانس و است. نیاز مورد نیز کشور استانداردهای و سازنده توصیههای با سرنگ حجم و اندازه جدول قطعه شمارة سازنده( به توجه )با 2 DM مدل سازنده( به توجه )با DM اندازة سرنگ 25μl حجم محدودة 2/5-25μl معمول نگهداری ممکناست که آلودگیهايي حذف بر معمول نگهداری كلي بهطور تأکیدمیکند. باشد محلول عبور کانالهاي یا و سيستم داخل است: زیر شرح به مراحل خارجی سطح تمیزکردن روزانه تواتر: شروعکنید را خارجی سطح نظافت مراحل اینکه از پيش هشدار: بكشيد. برق از را دستگاه مایع به آغشته و تمیز دستمال با را دستگاه خارجی سطح 1. پاكکنید. آب و مالیم پاککنندة تمیزکنید. بهآرامي را جانبی لوازم و رقيقكننده دستگاه سطوح 2. خشککنید. را سطوح 3. دستگاه الکتریکی قسمتهای داخل به رطوبت نفوذ از هشدار: خوددارینمایید. 3 آبي محلول 18 1 لوله اندازة چسبناك مايعات μl μl μl μl μl μl μl μl μl 50μl 100μl 250μl 500μl 1ml 2/5ml 5ml 10ml 25ml DM DM DM DM DM DM DM DM DM DM DM DM DM DM DM DM DM DM توزيعگر و سرنگ 24. شکل سرنگ توزيعگر 1. Table 2.4, Microlab 501 A, 503A, 504A, User's Manual, Hamilton Company. 2. Depending on the Manufacture 3. Aqueous 61

79 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي 1 كانالها سرنگها نظافت موارد بودهاست خطرناک مواد با تماس در دستگاه اگر هشدار: شود. مراعات باید آزمایشگاه در پیشگیری و ایمنی روزانه تواتر: نوع انتخاب برای تمیزکنید. پاكکننده محلول با را سیستم 1. در محلولپاكکننده شستشویتمامسیستم وحذفحبابهوا آمادهسازي مرحله این عملکنيد. سازنده توصيههاي به مسیر پاککننده محلول حاوي ظرف به دستگاه دارد. نام دستگاه 2 هب پسماندها آمادهسازي مرحلة پايان از پس و ميشود متصل منتقلميشوند. ديگري ظرف که دیگر محلول یک منظور این براي نمایید. تمیز را سیستم 2. پيدامیکند)به جريان سیستم در است پاكکننده محلول مكمل آب از استفاده عملشود(. منظور اين براي سازنده توصية توجه با است. متداول نيز پاكکننده محلول بهعنوان دیونیزه میتواند پاكکننده محلول دستگاه در استفاده مورد مراحل به باشد. دیونیزه آب در %10 سفیدکننده محلول یا اوره اتانول مایع انتقال سيستم نظافت دستگاه اولیة سرویس از پيش تواتر: لولة يک و نموده آماده را پاكکننده محلول حاوي ظرف یک 1. به توجه با را پاكکننده قراردهید)محلول آن داخل پالستيكي انتخابکنید(. سازنده توصیههای و دستگاه نوع اختصاص منظور اين به که ظرفي در را پسماند انتقال لولة 2. قراردهيد. دادهشدهاست تمیزشوند لولهها و اتصاالت که زمانی تا را دستگاه آمادهسازی 3. ادامهدهید. آب ظرف داخل و درآورده پاككننده محلول داخل از را لوله 4. از مسیر تا انجامدهید دوباره را آمادهسازی قراردهید. دیونیزه ظرف و خالینمایید را محلول پاکشود. پاكکننده محلول بشویید. را پسماند متوقفکنید. را چرخه 5. قراردهید. 3 غيرفعال وضعيت در را محلولها انتقال سیستم 6. است. تمیز و كار آمادة سیستم 7. رقیقکننده دستگاه نگهداري مراحل استفادهنشود طوالني مدت براي دستگاه وقتی تواتر: 1.سیستمرابااستفادهازمتانولكهسریعخشکميشود آمادهسازيد. خارجکنید. را لولهها اتصاالت و سرنگها 2. قراردهید. خود اصلی جعبههای داخل را سرنگها 3. خاک و گرد از محافظت برای را رقیقکننده خارجی سطح 4. بپوشانيد. روکش با قراردهید. کابینت در را دستگاه 5. کیفی کنترل هب عدمدقت تصحیح برای است. پیپت شبیه رقیقکننده کیفی کنترل مراجعهنماييد. 16 )پیپتها( فصل در کالیبراسیون توضیحات 1. Hoses or Lines 2. Priming 3. Rest 62

80 فصل 9 رقيقكننده مشکل دستگاه روشن نميشود. رقيقكننده خوب كارميكند ولي هيچ پيامي روي صفحة نمايش وجودندارد. علت محتمل در تأمین انرژي الكتريكي مشكل وجوددارد. منبع تغذية الكتريكي قطع است. فيوز حفاظتي قطع است. جدول مشكليابي صفحة نمایش و يا ديود سيستم نوري احتماال آسيب ديدهاست. اتصاالت الكتريكي را كنترلكنيد. راه حل كابل منبع تغذيه الکتريکي را وصلنماييد. فيوز محافظ را كنترلكنيد. اگر فيوز سوخته است با فيوز نو جايگزين نماييد. از اتصال كنترل به سيستم خروجي برق اطمينان حاصلنماييد. به تکنسین سرويس سازنده اطالعدهيد. كليدهاي كنترل كارنميكنند. رقيقكننده مسدود است. رقيقكننده حجم مورد نظر را جابهجا و يا خالي نميكند. رقيقكننده نتايج دقيق ايجادنميكند. هوا در رأس پروب اسپري مکش ميشود. در مسير هوا يا نشتي بهطور دائم وجوددارد. رقيقكننده گرما توليدميكند. دستگاه در وضعيت غيرفعال است. يك مشکل داخلي وجوددارد. لولة هيدروليك معيوب و يا مسدود است. اتصاالت لولهها و سرنگها صحيح نيستند. سيستم خروجي برق معيوب است. واشرها معيوب هستند. هوا در مسیر عبور آب دستگاه وجوددارد. لولة جابهجاكننده متناسب با گنجايش سرنگ انتخاب نشدهاست. پروب اسپري كثيف است. انتخاب وضعيت»اسپري«صحيح نيست. حباب در سيستم وجوددارد. سرعت اسپريكردن خيلي باال است. اتصال لولهها شل كهنه يا معيوب است. پيستون يا سرنگ معيوب است. واشر معيوب است. تهوية مناسب وجودندارد. دماي اتاق بسيار باال است. برنامهریزی چرخة كاري خيلي فشرده است. دكمة شروع/ پايان را فعالكنيد تااز تکمیل عملكرد پيستون مطمئنشويد. دكمة شروع/ پايان را فعالكنيد تا از تکمیل عملكرد پيستون مطمئن شويد و چرخه را دوباره شروعنماييد. اگر مشکل حل نشد به تکنسین سرويس سازنده اطالعدهيد. از مسدودنبودن لولهها سرنگها و اتصاالت اطمينان حاصلنماييد. آنها را تميز يا جايگزين كنيد. از تنظيم صحيح لولهها واشرها اتصاالت و سرنگها مطمئن شويد. به تکنسین سرويس سازنده اطالعدهيد. واشرها را بيرون آوريد. از تميز و سالم بودن آنها مطمئنشويد و دوباره جاسازي نماييد. اگر الزم بود با مشخصات اولیه جايگزين نماييد. از اتصال كامل لولههاي تأمینكننده به ظرفهايي كه محتوی محلول است اطمينان حاصلنماييد. از تنظيم اتصاالت ديگر اطمينان حاصلنماييد. از نصب صحيح سرنگها و عدم نشتي اطمينان حاصلنماييد. واشرها و لولهها را ازنظر عدم نشتي امتحانكنيد. سرعت حركت سرنگها را براي حذف حبابهاي هوا كم نماييد. از انتخاب صحيح اندازة لوله و اتصاالت آن اطمينان حاصلنماييد. براي حجمهاي كم از توصيههاي سازنده براي انتخاب ابعاد صحيح استفادهنماييد. پروب را عوض يا تميز نماييد. سرعت اسپريكردن را كم نماييد. سرعت سيستم نيروي محركه را كمكنيد. هر چه مایعات چسبندگی بیشتر داشتهباشند سرعت کمتر باید انتخابشود. اتصاالت را با دست تنظيمكنيد. لولههايي با ابعاد متناسب با مايع يا محلول مورد استفاده جايگرينكنيد. پيستون يا سرنگ را عوضنماييد. واشر را تعویضنماييد. تهوية اتاق را كنترلكنيد. سيستم تهوية هوا را در محل كنترلكنيد. رقيقكننده را با برنامه تعديلشدة چرخة كاري استفادهنماييد. 63

81 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي پايه تعاريف تلاح اين كاهشمييابد. شود مایع بخار فشار معادل که زماني تا فشار ايجادميشود. پر ظروف خاليکردن هنگام كه مايعات در پديدهاي زایی. 1 حفره حطس تشکيل و كوتاه زمان گذشت از پس هوا حبابهاي توليد سبب آب درمورد یا و مايعات در حلشده گازهاي بخارشدن مانند مختلفي پديدههاي اتفاقمیافتد. زياد سرعت و بزرگ سرنگ رقيقكنندهها از استفاده هنگام پدیده اين ميشود. اطراف در متخلخل يفلتخم واحدهاي و بیانمیشود حالل در حلشده ماده مقدار بهصورت غلظت ميكند. اندازهگيري را محلول يك در شيميايي مادة مقدار كه كميتي غلظت. درصد. و ]N[ نرماليته ]m[ موالليته ]M[ موالريته از: است عبارت آنها متداولترين دارد عيام يك مولكولهاي به مايع يك مولكولهاي افزودن نامدارد. رقيقكننده اضافهشده مايع ديگر. مايعات افزودن با محلول يك غلظت كمكردن رقيقكردن. استفادهميشود: زير فرمول C 2 غلظت و V 2 مشخص حجم از C 1 مشخص غلظت با مايع يك V 1 حجم محاسبة براي ديگر. كاربرددارد. مايعات توزيع براي كه ابزاري توزيعگر. سريال. بهصورت يا ثابت حجم در مايع يك توزيع توزيعكردن. V 2 C V 2 1 = C 1 ناميدهميشود. 3 حلشونده مادة 2 محلول در شيميايي مادة حلمیشود. ديگر( مايعات يا آب حالل)مانند يك در جامد مادة يك آن طي كه مراحلي انحالل. : 5 ]EW[ وزني اكيواالن بر تقسيم گرم برحسب جرم 4 گرم] Eq [. اكيواالن Eq = mass(g( EW(g( EW = MW(g( valency ميآيد. بهدست 6 ظرفيت به ]MW[ مولكولي جرم تقسيم از ماده(. )يك ]EW[ وزني اكيواالن بآ گرم 1000 به ماده از مول m افزودن با مول m محلول يك بنابراين نشانميدهد. را محلول گرم 1000 هر در ماده يك مولهاي تعداد ]m[. موالليته حاصلميشود. حجم در و آب به نمك آن از مول n افزودن با نمك يك از موالر n محلول يك است. محلول ليتر يك در حلشده مادة يك مولهاي تعداد ]M[. موالريته استفادهميشود: زير فرمول از معموال حاصلميشود. محلول ليتر 1 نهايي M = moles Vol(L) moles = mass(g( EW گرم: برحسب حلشده مادة يك 7 مولكولي) MW ( جرم مول. Eq N = Vol(L) بيانميكند. را نهايي محلول ليتر هر در حلشده مادة يك مولهاي تعداد حلشونده(. ماده )يك ]N[ نرماليته حلشونده مادة مقدار محلول يك در معموال مينامند. 8 حالل را حلكننده محيط و حلشونده را حلشده مواد ماده. چند يا دو از همگن محلول يك محلول. است. كمتر حالل از.mg/mL g/l مثال: نشانميدهد. حجم)ليتر( واحد در آن مشتقات يا گرم برحسب را محلول يك جرم كه باليني بيوشيمي در نسبتي حجم. وزن/ كي يعني 10 ميليون در قسمت يك مثال: براي استفادهميشود. کم خيلي غلظتهاي اندازهگيري براي 9 واحد«در»قسمت نام به ديگر واحد يك نكته: ديگر. مادة از هر براي ماده يك از قسمت 1. Cavitations 2. Solution 3. Solute 4. Equivalent - gram 5. Equivalent - Weight 6. Valency 7. Molecolar Weight 8. Solvent 9. Part per unit 10. Parts per Million(ppm) 64

82 10 فصل توزيعگر GMDN كد ECRI كد نامگذاري آزمايشگاه مايع توزيعگر هژاو این است. رقیقکننده و پیپت خانوادة از ابزاري 1 توزیعگر التين واژة و کردن جابهجا معنای به dis پیشوند از برگرفته توزیعگرها از مختلفی مدلهای است. کار معنای به pensum هستند شیمیایی مواد مناسب که مدلهایی مانند وجوددارند. داروسازی و ایمونولوژی باکتریولوژی میکروبیولوژی در یا و با که وجوددارند نیز خودكار توزیعگرهای کاربرددارند. كه مؤسساتی در و کنترلمیشوند کامپیوتري نرمافزارهای کاربرددارند. هستند روبهرو آزمايش متعدد درخواستهای با و دارند زیاد کاربرد که دستی توزیعگرهای دربارة فصل این در خواهدشد. صحبت ناميدهميشوند نيز 2 تکرارکننده پیپتهاي توزيعگر يك نماي و تصوير توزيعگر 25. شكل توزيعگر از استفاده موارد انجام برای میتواند که است چندمنظوره ابزار یک توزیعگر قرارگیرد: استفاده مورد زير آزمایشگاهی کارهای دقت به كه محلولها يا مايعات از حجمي توزيع و تخليه 1. ندارند. احتياج زيادي تعریفشده ازپيش کم مقادير در ذخیره محلول از حجمی توزیع 2. ثابت(. نهایی حجم با مكرر )توزیع از استفاده با انتقال و مكرر مكش با محلول یک مخلوطکردن 3. محلول. ظرف و مكش ابزار با کار اين ويروسي. ذخیرة محلولهای یا محلول یک تیترکردن 4. رقیقکننده محلول داخل در سریال رقیقسازی با که مادهای توزیع صورتميگيرد. انجامميشود پاياني نقطة به رسيدن تا توزيعگر حجم انتخاب 1. ديجيتال نمايش صفحه 2. حجم تعيين اهرم 3. فوقاني قسمت توزيعگر پرکردن اهرم 4. جداکننده اهرم 5. توزيعگر اتصال مهرة 6. حجم مقياس 7. مخزن 8. با آداپتور داخلي پيستون توزيعگر رأس Dispenser 2. Repeater Pipettes 65

83 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي مشخص حجمهای مخلوطکردن با غليظ محلول یک رقیقکردن 5. رقیقکننده. با محلول آن(. توزیع سپس و حجم یک پيپت)مكش يك مانند استفاده 6. زا. 1 كشت محیط ظرفهای در کشت محیطهای محلول توزیع 7. ظرفهاي جابهجایی برای جانبی وسایل با خودكار توزیعگر محیط محلول توزيع از بعد آنها نگهداری و كشت محيط محلول توزیع در کاری دقت برای استفادهمیشود. نیز کشت یکبار پالستیک سرنگهای از کم( کشت)حجمهای محیط استفادهمیشود شمارة سوزن با مصرف ابزار فعالیتها این برای سازنده پیشنهادهاي به توجه با شود. برنامهریزی میتواند توزیعگر عملكرد اصول و کنترلمیشوند کامپیوتر با مدرن توزیعگرهای كلي بهطور شكل شمارههاي به زیر هستند)شمارهگذاري زیر اجزای داراي داللتدارد(: 25 کاربرد توزیعشده حجم تنظیم برای پیچ این انتخابحجم. 1. دادهمیشود. نمایش توزیعگر صفحة روی انتخابی حجم دارد. فعالیت به مربوط اطالعات صفحه این ديجيتال. نمایش صفحة 2. سرسمپلر انتخابشده حجم مانند نشانمیدهد را انتخابشده خطا. پیغامهای و آالرم به مربوط اطالعات و استفاده مورد به که فعالمیکند را پیستونی اهرم این حجم. تعيين 3 اهرم 3. است. متصل انتخابی حجم توزیع برای سرنگ آداپتور خاليکردن براي دست با که مکانیکی اهرم یک پرکردن. اهرم 4. ميشود. فعال آداپتور مخزن داخل در مايع حجم تعيين اهرم سر از را آداپتور که سیستمی. 4 جداکننده دكمة 5. میکند. آزاد متصل توزیعگر رأس به را تنظیم ابزار که فرعی قسمت یک 6. برای دیگر اتصاالت و واشر از متشکل قسمت این میکند. است. کافی و مناسب تنظیم از اطمینان با میتواند که حجمی بیشترین مقياس این حجم. مقياس 7. مجح مدلها بعضی در نشانمیدهد. را توزیعشود آداپتور نشانمیدهد. نیز را باقیمانده ذخيرهشده یا و اسپريشده محلول که مخزن یک توزیعگر. آداپتور 8. توزيعگر مدل به توجه با و نگهمیدارد توزیع چرخة در را مناسب. سرسمپلرهاي با ترکیبی و ساده دارد مختلفی انواع سرسمپلر ميکند. تسهيل را محلول مکش و توزيع توزيعگر. رأس 9. ممکن توزیعگر از استفاده آن بدون و قرارميگيرد رأس در نیست. خاموشکردن. و روشن سوئیچ 10. نشدهاست(. نشانداده شكل باتری)در جعبة 11. توزیعگر جانبی ابزارهاي ابزارهاي انجامدهد تخصصی کارهای توزیعگر اينکه برای زیر شکل در آداپتور از نمونههايي است. الزم مناسب جانبی شدهاست. نشانداده جانبي ابزارهاي و توزيعگر 26. شکل توزيعگرها رأس و آداپتورها رأس داخلي پيستونهاي با رأسها با چندکاناله آداپتورهاي توزيعگر مختلف رأسهاي 1. Petri Dishes 2. Product information sheet, 3cc Syringes. For dispending and plating Methocult Dasage Lever 4. Eject Button 66

84 فصل 10 توزيعكننده نگهداری معمول نگهداری توزیعگر ساده است. در زير مهمترین آنها توضیحداده شدهاست: تواتر: روزانه 1. توزیعگر را با پارچة نمدار و پاککننده مالیم تمیزکنید. 2. توزيعگر را با %60 ایزوپروپانول ضدعفونینمایید. 3. ازنفوذرطوبتبهقسمتكنترلالکتریکیداخليجلوگيرينمایید. تعویض باتری)درصورت نياز( 1. محفظة باتری را بازکنید. بهطور معمول اين عمل با كنارزدن در محفظه از حالت»بسته«به»باز«انجامميشود. 2. باتریهاياستفادهشدهراباتوجهبهتوصيههايالزمامحانمایید. 3. محفظة باتري را با يك تكه پارچه تميز و باتریهاي نو را با مشخصات يكسان جاسازيكنيد. از جاسازي صحيح باتريها اطمينان حاصلنماييد. 4. در محفظه باتری را گذاشته و آن را تنظیمنمایید. حجم توزیعشده توزیعگرها برای استفاده در محدودة حجمهای مشخص تعریف شدهاند. قبل از استفاده بايد نوع محلول و حجمی که توزیعمیشود درنظرگرفتهشود.سازندگانانواعمختلفآداپتورراپیشنهادمیدهند. جدول زیر محدوده استفاده از توزیعگرها را نشانمیدهد. محدودة حجم توزيعشده گنجايش آداپتور 0/1ml 1-20µl 0/2ml 2-40µl 1ml µl 5ml µl 10ml 2ml تا 100µl 25ml 5ml تا 250µl الزامات عملكرد با توجه به نوع توزیعگر حداقل شرایط کار برای استفاده در زیر بیان شدهاست: 1. از متناسببودن طراحی توزیعگر برای محلولهایی که ممكناست استفادهشود مطمئن شويد و از توصيههاي سازنده در دفترچة راهنما استفادهنمایید. 2. یک محیط پاکيزه و آرام با میز کار تهويه و نور مناسب براي كار با توزيعگر الزم است. 3. از ثابتبودن دمای اتاق مطمئنشوید) 4-40 C ( با اختالف 20 C. و دماي مطلوب ±0/5 C 4. اگر با مواد يا نمونههاي سمي يا موادي كه احتمال خطر بيولوژي دارند كارميكنيد از وسايل حفاظت ايمني فردي استفادهنماييد. 5. نكتههاي خاص سازنده را براي هر روش كار مراعاتفرماييد. 67

85 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي مشکل امكان نصب آداپتور به توزيعگر وجودندارد. آداپتور را از توزيعگر نميتوان جداكرد. سر سمپلر توزيعگر چكه ميكند. قسمت پيپت توزيعگر چكه ميكند. صفحة نمايش سيگنال»كمبودن باتری«را نشانميدهد. صفحة نمايش هيچ سيگنالي را نشاننميدهد. صفحه نمايش»پيام خطا«را نشانميدهد. صفحة نمايش»خطاي پربودن«را نشانميدهد. صفحة نمايش»خطاي پر بودن حجم«را نشانميدهد. صفحه نمايش»خطاي انتخاب سرسمپلر«را نشانميدهد. اجزا معيوب است. علت محتمل قسمت توزیعگر آلوده است. سيستم الكتريكي مشكل دارد. سيستم تنظيم مشكل دارد. سرسمپلر توزيعگر معيوب است. سرسمپلر پيپت اتصال خوب ندارد. سرسمپلر پيپت درست انتخاب نشدهاست. پيستون قابليت نفوذپذيري پيدا كردهاست. باتري کهنه است. باتري کهنه است. سيستم الكتريكي معيوب است. گوناگون مقدار محلول در توزيعگر كافي نيست. محلول بيشتر از آنچه آداپتور یا سرسمپلر میتواند برداشتکند مكش يا اسپري شدهاست. سر سوزن مورد استفاده براي برنامة انتخابي مناسب نيست. سرسمپلر معيوب است. جدول مشكليابي راه حل از تكنيسين سرويس كمكبگيريد. از نبود گرفتگي اطمينان حاصل نماييد و اگر الزم است آن را تميزنماييد. از تکنسين سرويس كمكبگيريد. دستگاه را خاموش و روشن نماييد. آن را با دست جابهجا کنيد. از حركت پيستون به جلو و عقب اطمينان حاصلنماييد. سيلندر را به باالي منبع ضايعات جابهجانماييد. قسمت توزيعگر را تعویضنماييد. سرسمپلر پيپت را درآورده و دوباره متصلنماييد. از نوع سرسمپلري كه توسط سازنده پيشنهاد شدهاست استفادهنماييد. پيستون را عوض نماييد. از قسمتهاي یدک تهيهشده بهوسیلة سازنده استفادهنماييد. باتري را تعویضكنيد. باتري را تعویضكنيد. از تكنيسين سرويس كمكبگيريد. از تكنيسن سرويس كمكبگيريد. از حجم محلول در توزيعگر اطمينان حاصلنماييد. تمام محلولها را از سيستم خالی نمایید. سيستم کارکرد را دوباره كنترلكنيد. از تناسب نوع سرسمپلر طراحيشده براي روش كار اطمينان حاصلنماييد. سرسمپلر را با مشخصات يكسان جايگزين سازيد. تعاريف پايه محيط كشت. محيط مايع يا جامد كه براي فعاليتهاي باليني كاربرددارد. اين محيطها براي رشد و شناسايي پاتوژنها كه توانايي ايجاد بيماري را دارند و همچنين اهداف ديگر كاربرددارند. قسمت توزيعگر)آداپتور(. 1 ابزاري كه به توزيعگر وصلميشود و برای توزیع یک محلول کاربرددارد. با توجه به حجم توزیعشده و مشخصات محلول مورد استفاده اندازه و شکلهای مختلفي دارد. ظرفهاي محيط كشت. 2 ظرفهاي كمعمق از شيشه يا پالستيك که براي كشت پاتوژنها در آزمايشگاه كاربرددارد. مخلوطكردن. 3 افزودن يك ماده كه واكنش شيميايي ايجادنميكند. در يك مخلوط همگن تركيب و ظاهر بايد يكنواخت باشد. 1. Dispensing Element(Adaptor) 2. Petri Dish 3. Mix 68

86 فصل 11 اسپکترومتر كد GMDN كد ECRI نامگذاري اسپکتروفتومتر ماوراء بنفش اسپکتروفتومتر ماوراء بنفش مرئي اسپکتروفتومتر مرئي اسپکتروفتومتر برگرفته از واژه التین spectrum به معنای»تصویر«و واژه یونانی phos یا photos به معنای»نور«است. اسپکتروفتومتر یکی از دستگاه های اصلی طراحیشده برای پژوهش و تشخیص است که در آن از ويژگیهای نور و تداخل آن با ساير مواد استفادهمیشود. بهطور كلي نور يك المپ با مشخصات خاص از ابزاري عبورميكند كه طول موج مشخصي را جدا و از نمونه عبور ميدهد. شدت نور خروجي با شدت نور ورودي مقايسهشده و ميزان عبور نور 1 كه به عواملي مانند غلظت نمونه بستگيدارد محاسبهميشود. موارد استفاده از دستگاه در آزمایشگاه اسپکتروفتومتر برای تعيين و ميزان غلظت يک ماده در محلول کاربرد دارد و بنابراين با روشهاي اسپکتروفتومتري ميتوان نمونه را مورد تجزيه و تحليل کمي و کيفي قرارداد. اصول عملكرد بهعنوان یک اصل پایه نور نوعی از انرژی الکترومغناطیسي درنظر گرفتهميشوند. سرعت ثابت نور در فضا ]C[ تقریبا m/s است. سرعت نور درصورت عبور از هر محيط شفاف ديگر كمي كاهشمييابد و از معادلة زير ميتوان سرعت آن را بهدست آورد: بهطوري كه: = v0 سرعت نور ورودي از هر محيط يا وسيله v0 = C n تصوير اسپكتروفتومتر يک اسپکتروفتومتر معمولی = n شاخص بازتاب: که مقدار عددي آن معموال بين 1/0 تا 2/5 ميباشد. 1. Transmittance 69

87 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي دارد را ها موج طول از وسیعی طیف الکترومغناطیسي انرژی شدهاست: اشاره آنها از برخی به ذیل جدول در که مغناطيس الكترو انرژي نوع راديويي امواج رادار امواج قرمز مادون امواج مرئي نور موج طول گسترة كيلومتر چند مترتا چند از سانتيمتر 10 تا 1 از )10-6 ميكرون) m 10 تا 1 از نانومتر 700 تا 300 از x پرتوهاي گاما پرتوهاي آنگستروم 0/5 تا 0/1 از آنگستروم 0/0012 تقريبا از یکی مختلف محيطهاي با نور برخورد يا عبور درنتيجة 3 تجزیه 2 انكسار)شکست( 1 بازتاب اتفاقميافتد: زير پديدههاي دستگاهها با که ديگری پديدههای و 6 پالریزهشدن 5 پخش 4 جذب میشود. اندازهگيری مختلف وسايل و که نشانميدهد را ديگر های موج طول محدودة زیر جدول استفادهميشوند. اسپكتروفتومتري آزمايشهاي در نور طيف بنفش ماوراء نزديك بنفش ماوراء مرئي نور نزديك قرمز مادون مياني قرمز مادون دور قرمز مادون موج طول گسترة پيچيدگي توضيح در 27 شكل ماده و نور برخورد به توجه با ميكند. كمك رخميدهد كه پديدهاي تغيير ميتواند [Io] ورودی نور كه نشانميدهد 27 شكل ]Ir[ شود منعكس)بازتاب( ميتواند پيداکند متعددي حالتهاي بهصورت مستقيما يا و شود جذب يا پخششود ]It[ كند 7 عبور اصوال اسپكتروفتومترها كار اساس.[If] ساطعشود 8 فلوئورسانس قانون موضوع اين درك براي است. استوار نور عبور و جذب بر مرورميكنيم. را المبرت بير المبرت بير»قانون يا و بيرقانون بهعنوان المبرت بير قانون شدت و نمونه غلظت بين رابطة قانون اين است. معروف نيز» 9 بوگر قانون اين به باتوجه نشانميدهد. را عبورمیکند آن از که نوری. 11 ]A[ جذبکردن و 10 ]T[ عبورکردن وجوددارد: حالت دو است مشخص موج طول با ورودی نور از بخشی ]T[: عبور عبورميكند. نمونه داخل از كه كه: بهطوري T= I t I o عبوركرده)خروجي( نور شدت = I t اوليه)ورودي( نور شدت = I o نانومتر نانومتر نانومتر نانومتر نانومتر نانومتر ماده با نور برخورد 27. شكل عبوري) It ( نور جذبشده نور پخششده) Id ( نور ورودي) I0 ( نور فلوئورسانس) If ( بازتاب) Ir ( نور 1. Reflection 2. Refraction 3. Diffraction 4. Absorption 5. Diffusion 6. Polarization 7. Transmitt 8. Fluorescence 9. Beer Lambert Bouguer, s law 10. Transmitance 11. Absorbance 70

88 فصل 11 اسپکترومتر درصد ميزان عبور نور ]T%[ از فرمول زير محاسبهميشود: I t %T = 100 I o تعداد مولکولهای جاذب نور در یک نمونه متناسب با ميزان جذب آن در نمونه است و بهصورت رابطة رياضي زير بيانميشود: بهطوري كه: = A جذب قابل اندازهگيري نور A = ε l c ]Litres/ mol. cm[ ضريب جذب = ε = l طول مسير عبور نور در نمونه منحنيهاي ارائهشده در زير نمايانگر مدلي است كه چطور مقدار جذب [A] و عبور نور [T] در اثر غلظت [C] براساس قانون بير تغيير ميكند. منحني عبور نور عبور [mol/ Litres] غلظت نمونه = c رابطة بين جذب نور ]A[ و عبور ]T[ آن با معادلة زير نشان دادهمیشود: l I O A = log 10 = log 10 = log ε c I = ε c l T I t طرح زير پديده جذب را توضيحميدهد: منحني جذب غلظت شكل 28. پديدة جذب جذب محلول جاذب با غلظت مول/ليتر نور ورودي) I0 ( غلظت A = ε l c l نور عبوري It = I0 10 طول مسير بهطور خالصه با افزايش غلظت نمونه ميزان عبور نور كم و جذب بيشتر ميشود. خطيبودن قانون بير المبرت تحت تاثير شرايط زير قرارمیگيرد: 1. تغييرتعادل شيميايي نمونه در نتيجه تغيير غلظت. 2. تغيير ضريب جذب در غلظتهای باالتر از 0/01 مول در ماده به دليل تداخل الكتروستاتيكي بين مولكولهاي مجاور. 3. تغيير ضريب انکسار در غلظتهاي باالي نمونه. 4. پخش نور به علت وجود ذرات در نمونه. 5. فلوئورسانس يا فسفرسانس 1 نمونه. 6. تابش غير تكرنگ Phosphorescence 2. Non-monochromatic 71

89 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي اسپكتروفتومتر اجزاي نشان را اسپكتروفتومتر يك مختلف اجزاي بين ارتباط 29 شكل از: است عبارت آنها مهمترين ميدهد. نور منبع 1. تكرنگساز يا منوكروماتور 2. نمونه محفظه 3. آشكارساز سيستم 4. خوانشگر سيستم 5. هستند اسپكتروفتومتر يك اساسي قسمتهاي فوق موارد شامل را اسپكتروفتومترها جديد مدلهاي پيشرفته تكنولوژي و شدهاست. نشانداده 29 شكل در موارد اين از خالصهای نمیشوند. نور منبع برای تنگستن المپ میتواند اسپکتروفتومتر نوع به توجه با نور منبع بعضی باشد. بنفش ماوراء نور برای 1 دئوتریم المپ يا مرئی نور که طراحیکردهاند نئون المپ با اسپکتروفتومترهايی سازندگان اين دارد. را بنفش ماوراء تا مرئی طیف از نور ساطعکردن توانايي تعويض يا و کاربري زمان در که طراحيشدهاند طوري المپها که تابشي انرژی تغييرنميکند. آنها کانون و نوري تنظيمات المپ 3000 تا 2600 بین شود می ساطع تنگستن المپ یک بهوسيلة است. کلوین درجة رنگساز تك يا مونوکروماتور نور که است ماده چند از متشکل مجموعه یک مونوکروماتور يك كند. تبدیلمی متفاوت موج طول با هایی موج به را سفید مونوكروماتور دارد. كاربرد نمونه غلظت قرائت براي موج طول نور که شکاف یک است: زير اجزاي از متشکل معموال میکند محدود معين سطح یک به را نور منبع بهوسيلة تولیدشده جز يک نوري سيستم از نور عبور برای ها آینه از مجموعهای یا و منشور نور)ممکناست پرتو موجهاي طول جداسازي براي طول انتخاب برای خروجی يك و باشد( 2 انتقال يا انکسار شبكة را مزیت این انکسار شبكة میشود. تابیده نمونه به که موجی نیز دما تغييرات به و میکند حذف را غیرخطی انوار که دارد نیست. حساس نمونه محفظه مدلهای است آزمایش مورد نمونة نگهداری برای قسمت این اسپکتروفتومترها انواع براي متفاوت حجمهاي و شكل در مختلفي غیره و آزمایش لولة میکروپلیت میکروسل کووت نامهاي به و نگهدارندة محفظة معمولي اسپکتروفتومترهای در است. موجود شیشهاي کووتهاي است. مستطیل مکعب شکل به کووت نمونه سیلیس از که دیگر انواع و نانومتر 1000 تا نانومتر 340 محدودة در نانومتر 340 تا نانومتر 220 مرئی نور محدودة در ساختهشدند مصرف یکبار و پالستیکی نوع همچنین هستند. استفاده قابل میکروپلیت( )مانند 4 پلياستايرن يا 3 استايرن جنس از کووتها این وجوددارد. نيز آشکارساز سیستم 5 فتوسلها مانند تقويتكنندههايي از استفاده با تواند می سیستم این طول گسترة به بسته 8 فتوملتيپيلرها يا 7 فتودایودها و 6 فتوتيوبها آن آشکارساز سیستم طراحيشود. الزم سرعت و حساسیت موج ار نشدهاست جذب و ميشود ساطع نمونه از كه نور از بخشي كند. تبدیلمی دریافتشده انرژی با متناسب الکتریکی سیگنال به بهصورت نمايش صفحه در و تقویتشده الکتریکی سیگنال این معایب از خالصهاي بعد صفحة جدول در شود. آشکارمی عددي شدهاست. ذکر آشکارساز های سیستم مزایاي و خوانشگر سيستم آن شدت که زماني تا شود خارجمی آشکارساز از که سیگنالي تقويت است عبور/جذب مقدار نسبت از درصدي با متناسب وجوددارد: خوانشگر سيستم نوع دو انتقالمييابد. و شده اسپکتروفتومتر اجزاي 29: شكل خوانشگر سيستم آينه نمونهها سيستم آشکارساز نور منبع نور ورود شکاف نور خروج شکاف منشور منوکروماتور 1. Deuterium 2. Diffraction or Transmission Grating 3. Styrene 4. Polystyrene 5. Photocells 6. Phototubes 7. Photodiodes 8. Photomultipliers 72

90 فصل 11 اسپکترومتر مزايا و معايب سيستمهاي آشكارساز متداول سيستم فتوسل يا سلولهاي نوري فتوتيوب يا لولههاي نوري فتوديود يا ديودهاي نوري فتوملتيپلير يا چنداليهساز نوري مقرون به صرفه كوچكبودن مزايا متحرك)ديناميك( 1 به منبع انرژي يا تقويتكننده سيگنال نياز ندارد. بين طول موج 190 تا 650 نانومتر يا 600 تا 1000 نانومتر كاربرد دارد. قسمتهاي متحرك مكانيكي ندارد. دستيابي به دادههاي طيفي همزمان است. محدوده ديناميكي وسيع دارد. تكرارپذيري در طول موجها بسيار خوب است. حساسيت بيشتر نسبت به فتوسل و فتوتيوب دارد. در محدوده وسيعتري از طول موجها کار میکند. پاسخ سريع به تغييرات شدت نور دارد. مانند فتوسل كهنه نميشود. ميتوان در محدوده طيفي ماوراء بنفش تا نور مرئي)محدوده طول موج 190 تا 900 نانومتر( با حساسيت خوب ساخت. معايب محدوده طول موج محدود بين 400 تا 750 نانومتر. حساسيت كم به تغييرات شدت نور به کندی پاسخ میدهد. فرسوده میشود. سيگنال وابسته به دما است. متناسب به دماي محيطي كه در آنجا راهاندازي شدهاست به كاليبراسيون نيازدارد. درنتيجه روشنايي زياد فرسوده ميشود. نفوذ روشنايي روز در زمانیکه در حال فعاليت است سبب سوختن آن ميشود. بسيار گران است. به منبع ولتاژ باال نياز دارد. فقط در اسپكترومترهاي خاص كاربرددارد. نوع عقربهاي : 2 در اين نوع نتايج از روي صفحة عقربهاي خواندهميشود و دقت قرائت در ميان عوامل ديگر به تعداد تقسيمبندي مقياس بستگي دارد)هر چه تعداد تقسيمبندي بيشتر باشد دقت بيشتر است(. در اين خوانشگر امکان بروز خطا در قرائت بهعلت خستگي كاربر و يا عدم شناسايي صحيح مقياس باال است. نوع دیجیتالی : 3 نتايج روي صفحة نمايشگر بهصورت عدد و حرف نشان دادهمی شود. درنتيجه خطای قرائت در آنها کمتر است. الزامات نصب و راهاندازي برای عملکرد صحیح يك اسپکتروفتومتر رعايت نکات زیر ضروری است: 1. منبع تغذيه الکتریکی که مطابق با استانداردهای ملی کشور باشد. در قارة امريكا ولتاژ 110 V و فركانس 60 Hz معموال استفادهميشود. در ديگر كشورهاي جهان ولتاژ V و فركانس Hz است. 2. محیط تمیز و عاری از گرد و غبار. 3. ميز کار محکم و پایدار و دور از تجهیزاتی که ارتعاش ایجادمی كنند مانند سانتریفوژ وهمزن. نگهداری اسپکتروفتومتر اسپکتروفتومترها دستگاه های بسيار تخصصی و گرانقیمتی هستند. درستی کارکرد آنها تا حد زياد به روش راهاندازی و استفاده بستگيدارد. همچنين دستگاه به شرايط محيط كار و كيفيت برق مورد استفاده وابسته است. نگهداری معمول برای این دستگاهها متفاوت است و اقداماتی نظير نظافت دقیق اجزا تا انجام روشهای اجرايی تخصصی توسط مهندسين يا تكنيسينها با توصية اطالعات فنی مربوط به مدلهای مختلف دستگاه انجاممیگيرد. انجام دستورالعمل سازنده و استفادة صحیح مدت فعاليت دستگاه را افزایشميدهد. در مدل های جدید سازندگان سیستم خودكار براي کالیبراسیون و تصديق را در دستگاهها طراحیکردهاند. در اين فصل توصيههای مربوط به نگهداري عمومي گروه وسيعي از اسپكتروفتومترها ارائه شدهاست. نگهداری تخصصی این دستگاهها برای هر مدل خاص تنها براساس توصیه های سازنده میتواند انجامگيرد. روش نگهداری اسپکتروفتومتر و تواتر كنترلهاي الزم بهطور تقريبي بهشرح زیر است: 1. Robust 2. Ahalogous Reading Systems or Meters 3. Digital Reading Systems 73

91 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي ارزیابی محیط نصب دستگاه تواتر: ساالنه محیطي که دستگاه در آنجا نصب شدهاست باید بررسیشده و به لحاظ الکتریکی مورد ارزيابي قرارگيرد تا سالمت کاربر تضمینشود. این بررسی شامل ارزیابی وضعيت الکتریکی و ارزیابی فضای اختصاص دادهشده به دستگاه در هنگام نصب اسپکتروفتومتر)زيرساخت فيزيکی( میشود. ارزيابي نحوة نصب الكتريكي اين اقدام جهت ايجاد اطمينان از موارد زير بايد انجامگيرد: 1. یک خروجی یا پریز با سیم زمین موجود باشد. 2. پریز باید در شرایط خوب بوده و طول سيم اتصال آن بیشتر از 1/5 متر تا دستگاه نباشد. 3. ولتاژ باید مناسببوده و بنا به توصيه سازنده نبايد بيشتر از %5 نوسان داشتهباشد. 4. قطبیت پریز صحیح باشد. این آزمایشها باید توسط یک تكنسين و یا مهندس برق انجامشده و نتایج برای مراحل بعدی ارزیابی ثبتشوند. محل نصب و راهاندازی 1. براي رعايت موارد زير مطمئن شويد که اطراف اسپکتروفتومتر فضای خالی وجوددارد: الف( عبور آسان و بدون مانع سیمهای رابط و ساير اجزا و دستگاههای پشتيبان مانند تثبيتكنندة ولتاژ. ب( برقراري جريان تهویة مناسب دستگاه در زمان کار. 2. از سالمت تميزي و شرايط فيزيكي مناسب کنتور برق مطمئنشوید. 3.مطمئنشويددستگاهیمانندسانتریفوژکهارتعاشايجادميکند در نزدیک دستگاه اسپکتروفتومتر قرار نگرفتهاست. 4. دمای مناسب اتاق برای عملکرد این دستگاهها بین C است. رطوبت زیاد گرد و خاک و یا حرارت باال برای کارکرد صحیح دستگاه مناسب نيست. 5. از راهاندازی و نصب دستگاه در محلی که نور مستقیم خورشید وجوددارد بپرهیزید. 6. دستگاه را در محلی که میدانهای مغناطیسی و یا تشعشع قوی الکترومغناطیسي وجوددارد نصبنکنید. 7. در محل نصب نباید بخار و مواد خورنده 1 وجود داشتهباشد. ارزیابی فيزيكي دستگاه تواتر: هر 6 ماه نماي ظاهري اسپکتروفتومترها باید برای اطمينان از سالمبودن اجزا با توجه به توصیههای سازنده ارزیابیشود. مهمترین این ارزیابیها شامل موارد زير است: 1. از مناسببودن میزی که دستگاه روی آن قرار گرفتهاست مطمئنشويد. 2. ساختار كلي دستگاه را كنترل نماييد. از محكمبودن دکمهها سوئيچهاي كنترل دريچههاي مکانیکی و برچسب شناسايي صحيح آنها اطمينان حاصلنماييد. 3. از تمیزبودن لوازم جانبی ترکنداشتن و عملکرد مناسب و خوب آنها مطمئنشوید. 4. از تنظیمات مکانیکی اجزا مانند)پیچ مهره و غيره( و شرايط مناسب آنها اطمینان حاصلنمایید. 5. از سالمت سيمهای اتصال الکتریکی و عدم وجود شکاف و سوراخ در آنها مطمئنشوید. از اتصال خوب عدم گسيختگي و شكاف در رابطهاي الكتريكي اطمينان حاصلنماييد. 6. مطمئنشوید که سطوح عايقكاري كابلهاي برق نشانههاي فرسودگي و مستهلكبودن را ندارند. 7. اطمينان حاصلکنيد که گرد و خاك خوردگي آلودگي و استهالك در مسیر اتصال کابلهاي دستگاه وجودندارد. 8. از استانداردبودن سیم زمین)داخلی و خارجی( نوع و عملكرد مناسب و اتصال صحيح آن به دستگاه مطمئنشويد. 9. مطمئنشويد كه سوئیچ مدارها كليدهاي قطع برق جعبة فیوز و نشانگرها عاری از گردوخاک هستند. 10. اجزای الکتریکی خارجی دستگاه را از نظر وجود گرمای بیش از حد كنترلکنید. نگهداری عمومی نظافت مواد پاشيدهشده درصورت نشت مواد به محفظة نگهداری نمونه مراحل زیر را برای تمیزکردن انجامدهيد: 1. دستگاه را خاموش کنید و کابل برق را از پریز بکشید. 2. از سرنگ برای تمیزکردن محفظه استفادهنماييد و تا حد امكان محلول را از محفظه خارجنماييد. 3. محفظة نگهداری نمونه را با پارچة نرم کتان خشك کنید. 4. پنجره فتوسل را با پارچة نرم یا کاغذ لنز تمیزکنید. 5. قسمتخارجیدستگاهراباپارچةنرموآغشتهبهآبتمیزنماييد. این نظافت شامل صفحه نمايش صفحه کلید و کنترلها است. 1. Corrosive 74

92 فصل 11 اسپکترومتر نظافت کووتهای کوارتز مراحل زیر برای نگهداري کووت های کوارتز در شرایط مناسب توصیه شدهاست: 1. کووت ها را با محلول قلیایی رقیقشده مانند محلول NaOH 0/1 موالر و يک اسید رقيق مانند محلول 0/1 HCl موالر شستشو دهيد. 2. با آب مقطر چند بار کووت ها را شستشودهید. همیشه از کووت های تمیز برای اندازهگيری ميزان جذب استفادهکنید. 3. اگر نمونه هایی که استفادهمی كنید در کووت رسوب ايجادمیکند مراحل تمیزکردن آنها را با دقت بیشتری انجامدهید. بعضی سازندگان استفاده از شوینده های خاص را برای این منظور پیشنهادمی كنند. تعویض باتری در مدل های مختلفی از اسپکتروفتومتر برای ذخيره اطالعاتي مانند تاریخ و زمان آزمايش از باتری استفادهمیشود. مراحل تعویض باتری نیز مانند تجهیزات دیگر بوده و عبارت است از: 1. عالمت)شارژ کم باتری( روي صفحة نمايش را كنترلكنيد. 2. اسپکتروفتومتر را خاموش کنید. 3. كابل اتصال به منبع تغذية الكتريكي را قطع كنيد. 4. باتری های کهنه را از محفظة باتری درآورید. 5. محل اتصال برق را تمیزکنید. 6. باتری های جدید كه داراي مشخصات يكسان با باتری اصلی هستند را جايگزين كنيد. 7. در محفظه را ببندید. 8. دستگاه را دوباره به منبع تغذيه الكتريكي)پريز( وصل كنيد. 9. تاریخ و زمان را دوباره تنظیم نمایید. تعویض المپ دستگاه المپ یک جزء مصرفي با طول عمر محدود است و بايد زمان تعويض آن را از قبل پيشبيني كرد. دالیلي مانند سوختن رسوب فلز روی سطح داخلی المپ و تبخير سبب می شود نور ساطعشده از المپ با ويژگيهاي ذکرشدة دستگاه مطابقت نداشتهباشد. مراحل تعویض المپ بسته به مدل های مختلف دستگاه متفاوتاست و باید به توصیههای سازنده توجهشود. مراحلی که در تمام مدلها برای این كار مشترک است عبارت است از: 1. از وجود نقص و يا سوختن المپ اطمینان حاصلنمایید. در دستگاههای مدل جدید در صفحة نمايش یک عالمت يا كد خطا ظاهرمیشود که نشاندهندة سوختن المپ است. در مدل های قدیم نوری از المپ ساطع نميشود. 2. اسپکتروفتومتر را خاموشکنید. 3. کابل اتصال به منبع تغذيه الكتريكي را قطع كنيد. 4. پیچ باالی محفظة المپ را بازکنید. 5. پیچی که المپ را ثابت و محكم نگهمی دارد بازکنید. 6. پیچهايی که سیم برق را به المپ متصلمی كند بازکنید)در بعضی مدل ها این کار ممکن است الزم نباشد چون كابل برق مستقيم به انتهاي المپ متصل ميشود(. 7. المپ جدید با ويژگيهاي المپ اصلی را جایگزینكنيد. از دستکش برای تعویض المپ استفادهکنید تا اثر انگشت روی سطح المپ باقی نماند. 8. کابل برق را دوباره به المپ متصلنمایید. 9. پیچهايی که المپ را جای خود نگهمی دارد ببندید. 10. پیچهايی که در محفظة المپ را محكم می كند ببندید. 11. دستگاه را دوباره به منبع تغذية الكتريكي وصلنماييد. 12. كليد را روشنكنيد و مراحل کالیبراسیون توصیهشده توسط سازنده را دوباره انجامدهید. اقدامات پیشگیرانه این اقدامات باید با توصیه های سازنده درمورد نحوة نگهداری معمول و تواتر آن مطابقت داشتهباشد. مجموعهاي از مراحل رايج که در آزمایشگاه قابلاجرا است عبارتند از: 1. سطوحخارجي اسپکتروفتومتر شامل کنترل ها و صفحةنمايش را تميزکنيد. این کار بااستفاده از یک پارچة تمیز و نرم که به آب مقطر آغشته است انجاممی شود. 2. کابل برق را بازبینی و تمیزكنيد. 3. از سالم و تمیزبودن المپ اطمینان حاصلكنيد. درغير اينصورت المپ را)باتوجه به مشخصات المپ اولیه( تعويضکنید. در اسپکتروفتومترهای مدل جديد وضعیت و کارکرد المپ بهصورت خودكار بهوسيلة نرمافزاری كه عملكرد و شرايط دستگاه را کنترلمیکند مشخصميشود. استفاده از اين نرمافزار تعیین زمان تعويض المپ را آسانميكند. پس از تعویض المپ تنظیمات بعدی توصیهشده توسط سازنده را انجامدهید. 4. شرايط فيوز محافظ را كنترلکنید. قبل از بازکردن محفظه فیوز مطمئنشوید که اسپکتروفتومتر خاموش و اتصاالت فیوز تمیزاست. اگر الزماست فیوز را با یک فيوز جديد که مطابق توصیههای سازنده است جايگزينسازيد. 5. دستگاه را در»وضعيت فعال«قراردهید. 75

93 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي دستگاه گرمشدن براي زمان دقیقه 5 و فعال را»روشن«كليد 6. مطمئنشويد: زير موارد از و بگیرید درنظر کارمیکنند. نشانگر عقربه و چراغ الف( نشانمیدهد. را صفر عدد صفحةنمایش ب( کارمیکند. نوری منبع ج( بررسينماييد. كليد خاموش و روشن موقعيتهاي در را برق جريان 7. حاصلنماييد. اطمينان آن صحيح قطبیت و زمين سیم از الف( حاصلنماييد. اطمينان زمين سيم بدون صحيح قطبيت از ب( حاصلنماييد. اطمينان زمين سيم بدون معکوس قطبيت از ج( کالیبرکنید. سازنده هاي توصیه به باتوجه را دستگاه در جلو پانل 8. نمایید. تعيين را دستگاه حساسیت و دقت 9. انجامدهيد. بير( قانون را)براساس خطیبودن آزمایش 10. کالیبراسیون وضعيتاوليهبرگردانید)چنانچه رابه اسپکتروفتومتر 11. شدهاست(. انجام کامل موفقيت با اسپکتروفتومتر از مناسب استفادة روش کاليبرنماييد. استفاده نوبت هر در را اسپکتروفتومتر 1. نگهدارید. بسته را نمونه محفظة گیری اندازه زمان طول در 2. خودداریکنید. مصرف یکبار های کووت مجدد استفادة از 3. های کووت از فقط نانومتر 310 از پايينتر موج طول در 4. استفادهکنید. کوارتز پالستیکی های کووت از كنید استفادهمی آلی ازحاللهاي اگر 5. استفادهنکنید. جنس از ای شیشه لوازم از استاندارد محلولهاي تهیة برای 6. امكان درصورت استفادهكنيد. باال کيفيت با و بور سيليکات خودداري اکسیدسدیم تركيبات دارای ای شیشه ظرفهاي از محلول با طوالنی تماس درنتیجه ترکیب این چون کنید كند. ایجادمی نادرست نتايج و شده محلول جذب استاندارد تمیزنمایید استفاده از پس را ای شیشه های کووت احتیاط با 7. خراشيدگي آنها خارجي سطوح روي كه هایي کووت از و استفادهنکنید. دارد با هاي محلول استفادهکنید. مطلوب کیفیت با معرفهاي از 8. ایجادمیکنند. آلودگی کم بسيار های غلظت در حتی پایین کیفیت باید شود استفادهمی سازی رقیق برای که محلولهايي يا آب باشند. ناخالصی از عاری 1 گاز كووت استانداردها يا نمونهها كه كنيد حاصل اطمينان 9. توليدنميكنند. نميكند. تبعيت بیرقانون از مواد تمام که داشتهباشید درنظر 10. موردنظر های غلظت محدودة در را خطیبودن آزمایش تهیه باال غلظتهای در استاندارد محلول سري یک انجامدهید. تأثیر تحت را بیرقانون که مواردی آورید. بهدست را نتایج و از: است عبارت قرارمیدهند يونهاي ي مولکول مشاركت درنتيجة محلول باالی غلظت الف( موجود. طبیعت که کم های غلظت در 2 آبگيري ميزان تفاوت ب( دهد. تغییرمی را یونی کمپلکسهای مطابقتندارد بیرقانون با جذب ميزان که مواردی در ج( رسمكنيد نموداري مشخص استانداردهای از استفاده با مجهول نمونة غلظت و غلظت( برابر در جذب )نمودار بياوريد. بهدست نمودار از را 1. Degas 2. Hydration 76

94 فصل 11 اسپکترومتر جدول مشكليابي اسپكتروفتومترهاي خودكار 1 مشكل در دستگاه جريان الکتريکي وجودندارد. دكمههاي صفحه كليد كار نمیکند. از خروجي RS232 پاسخي دريافتنميشود. صفحه نمايش به سختي خوانده ميشود. چاپگر قفل كردهاست. كاغذ چاپگر بهصورت خودکار حركتنميكند. كووت داخل محفظة نگهداري نمونه قرارنميگيرد. نتايج قرائتشده عدد ثابتي نيست و تغييرميکند. نتايج مقادير منفي دارند و جذبي وجودندارد. علت محتمل كليد روشن/ خاموش در وضعيت خاموش است. کابل برق بهخوبي متصل نيست. جريان الكتريكي در پريز وجودندارد. مرحلة آمادهسازي دستگاه كامل نيست. در مرحله شروع»يک انتخاب اشتباه«فعال شدهاست. آمادهسازي دستگاه کامل صورت نگرفتهاست. كابل رابط متصل نيست. كنترل رنگ زمينه خوب تنظيم نشدهاست. المپ زمينه سوختهاست. يك برگ كاغذ در چاپگر گير كردهاست. كاغذ چاپگر بهطور نادرست جاگذاري شدهاست. لبة جلو كاغذ تاخورده و يا تنظيم نيست. كنترل حركت كاغذ در سيني عمل نمیکند. از كووت با اندازه صحيح استفاده نشدهاست. سيستم تنظيمكنندة كووت صحيح قرار نگرفتهاست. در مسير نور تداخل وجوددارد. نمونه در كووت وجودندارد. كووت صحيح جاسازي نشدهاست. طول موج صحيح انتخاب نشده است. دستگاه اشتباهي به جای محلول بالنك با نمونه كالبير شدهاست. راه حل كليد را به وضعيت روشن تغييردهيد. کابل برق را محكم نماييد. از سيستم برقرساني و برقراری مکانيسمهای ايمني اطمينان حاصلنماييد. دستگاه را خاموش و دوباره روشنكنيد. دستگاه را خاموش و دوباره روشنكنيد. دستگاه را خاموش و دوباره روشنكنيد. اتصاالت را كنترلكنيد. كنترل رنگ زمينه را تنظيمنماييد. از مهندس سرويس كمك بگيريد. با گيره كوچك كاغذ را خارج نماييد. دستگاه را خاموش و كاغذ را درآوريد و دوباره روشننماييد. دستگاه را خاموش و كاغذ را دوباره جاسازي نماييد. دستگاه را خاموش و كاغذ را دوباره جاسازي كرده و لبه كاغذ را ببريد. از مهندس سرويس كمكبگيريد. از كووتهايی که اندازه آنها براساس توصيههاي سازنده انتخاب شده استفادهنماييد. تنظيمات محل كووت را تصحيح نماييد. از عدم خراشيدگي در سطوح كووت اطمينان حاصلنماييد. از اينكه داخل كووت ذرات معلق وجودندارد مطمئن شويد. سطوح عبور نور در كووت را با دستمال تميز پاككنيد. از انتخاب صحيح محدودة كاري براي نمونه موردنظر اطمينان حاصلنماييد. نمونه را در كووت بريزيد. از جهت صحيح ديوارههاي كووت اطمينان حاصلنماييد. طول موج را در محدودة اندازهگيري تنظيمنماييد. دستگاه را با محلول بالنك و يا آبمقطر كاليبركنيد. 1. Instruction Manual, Spectrophotometer, SmartSpecTM 3000, BIO-RAD Laboratories. 77

95 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي اسپكتروفتومترهاي غيرخودكار 1 مشكل منبع نور روشننميشود. نتايج روي صفحه نمايش يا گالوانومتر پايين است. اندازهگيريها ناپايدار است. راه حل علت محتمل رشتههاي 2 المپ شكستهاند و المپ سوختهاست. المپ را تعويضنماييد. المپ را تعويضنماييد. فيوز ايمني سوختهاست. المپ را تعويضنماييد. در رشتههاي المپ مقاومت وجوددارد. از وجود ولتاژ صحيح و منبع تغذیه اطمينان حاصلنماييد. ولتاژ صحيح نيست. المپ را تعويضنماييد. منبع نور معيوب است. فتوسل را تميز و يا تعويضنماييد. فتوسل كثيف و يا معيوب است. مدار تقويتكننده را تعويض و يا تعميرنماييد. مدار تقويت 3 كننده معيوب است. ولتاژ را تنظيمنماييد. ولتاژ منبع نوري پاييناست. ديود را تعويضكنيد. پايداركنندة ديود 4 معيوب است. 1. Operation seminar workshop and Maintenance of Spectrophotometers, Maintenance Subregional Project, RE-HS-02, OPS/OMS Agreement. 2. Filament 3. Amplifying Circuit 4. Zener Diode Stabilizer 78

96 اسپکترومتر 11 فصل ءزج بهوسيلة فوتون انرژي و ميكنند جذب را نور فوتونهاي ماده يك مولكولهاي يا و اتمها كه رويميدهد زماني و است فيزيكي پديدة يك جذب. جذبشده انرژي ميشوند. فوتون متالشيشدن سبب و تغييرميكنند انرژي سطح دو بين که اتم يک آخر الية الكترونهاي مثال براي گرفتهمیشود. دیگری بيانميشود. 1 نوري) OD ( چگالي با و است جذب پديدة از رياضي اندازهگيري يك جذب مقدار ميرود. ازبين تابش يا و گرما ازطريق دارد. كاربرد گاما و X پرتوهاي اندازهگيريهاي در و است ]Å[ آن نماد است. برابر متر با كه طول واحد يك 2 آنگستروم. انتقالدهد. ميتواند منوكروماتور يك كه منتخب موج طول محدودة از طيفي 3 باند. پهناي تقريبا آن اندازه كه باريك شكاف يك از گذشتن يا مانع يك با برخورد از بعد امواج از گروهي کثرت يا مسير در تغيير نتيجه در كه پديدهاي 4 نور. تجزيه ميشود. حاصل است امواج موج طول با برابر بهوسيلة شبكه اين است. موازي شكافهاي سري يك از متشكل انكسار شبكة ناميدهميشود. نيز انتقالشبكة كه منوكروماتور از بخشي 5 انكسار. شبكة نسخهايي استفادهميشود اسپكتروفتومترها در كه شبكههايي شدهاست. ساخته میشوند محافظت دما تغييرات و ارتعاش برابر در كه 6 ردياب ماشينهاي نشانميدهد. را نور تجزية 31 شكل دارند. ميليمتر هر در شكاف 1200 از بيشتر معموال كه هستند اصلي مدل يك از محاسبهميشود: زير فرمول از ]λ[ موج طول باشد معلوم ]d[ شكاف پهناي و ]δ[ بازتاب زاوية اگر sinδ = nλ d انرژي جريان ميانگين اندازهگيري كلي بهطور است. زمان واحد در مشخص جهت يك در و منبع يك از ساطعشده نور مقدار 7 I[. v نور[ شدت يا چگالي برحسب انرژي نتيجه ضربميشود. انرژي حركت سرعت در حجم واحد هر در انرژي چگالي آوردن بهدست براي ناميدهميشود. زمان واحد هر در است. زمان در سطح مجذور و است شيميايي مواد ذاتي(فيزيكي) خواص از است. مشخص موج طول در شيميايي مادة يك نور جذب قدرت نمايانگر 8 خاموشي] ε [. جذب ضريب جذب است. معين موج طول در ماده هر براي جذب مقادير جبري جمع مجموع كلي جذب وجوددارد محلول يك در جاذب ماده يك از بیشتر وقتي محاسبهميشود: زير فرمول از Y و X مثل اجزا از تركيبي محلول يك براي است. محلول جذب A كه: پايه تعاريف A = [C x ε x + C y ε y + ] نور شكست 30. شكل بازتاب انديکس محيط ورودي نور محيط بازتاب نور 1. Optical Density Units 2. Angstrom 3. BandWidth Diffraction 5. Diffraction Grating 6. Tracer Mashines 7. Intensity 8. Molor Extinction or Absorptivity Coefficient

97 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي نور محدودة در موج طول اندازهگيري براي و دادهميشود نشان ]nm[ نماد با است. متر) 1/ ( با برابر و طول واحد نمايانگر 1 نانومتر. كاربرددارد. بنفش ماوراي يا مرئي كووت(. نمونه)داخل داخل از بنفش ماوراي يا مرئي نور عبور مسير 2 نور. مسير طول محيط در ]b[ ديگر زاوية با و شكستهميشود ]a[ زاويه يك در نور میکند برخورد محیط دو تالقی محل به وقتي نور شعاع يك مسير تغيير 3 شكست. مييابد. انتشار دوم انجامميگيرد. ماده يک بهوسيلة معين موج طول در نور عبور كاهش يا جذب ميزان براساس كه است شيميايي اندازهگيري روش يك 4 اسكپتروفتومتري. شور اين با بستگيدارد. مسير طول و مواد غلظت موج طول به جذبشده نور مقدار ميكند: تداخل آزمايش تحت مولكولهاي خاص شرايط با نور ميشود. اندازهگيري دارند بيمار سالمت وضعيت تعيين در اساسي نقش كه موادي غلظت را الكترومغناطيس طيف يك در تابشی انرژي مختلف انواع ماهیت موج طول مینامند. موج طول را دیگر قلهای تا موج قله یک بین فاصله 5 موج. طول محاسبهميشود. زير فرمول از متر برحسب موج طول الكترومغناطيسي موج براي تعيينميكند. نور سرعت متر برحسب موج طول = مشخص( زمان در موجها تواتر)تعداد انكسار شبكه 31: شكل ( = 6 شکاف 2 بين موج طول در )تفاوت 1. Nonometer 2. Path Length 3. Refraction 4. Spectrophotometry 5. Wanelength 6. Fissure 80

98 12 فصل اتوكالو GMDN كد ECRI كد نامگذاري بخار استريلكننده واحد حجم استريلكننده واحد روميزي استريلكننده واحد 81 ميرود. بهكار سترونسازي براي كه است دستگاهي اتوكالو حيات)ميكروبي اشكال همة حذف يا نابودي معناي به سترونسازي فيزيكي روشهاي طريق از غيرمتحرک مواد در اسپورها( شامل برگرفته sterilizer کلمة است. بخار از استفاده با يا شيميايي تأكيد است. بار و ميوه فاقد معناي به sterilis التين واژة از گسترده بهطور که است اتوكالوهايي روي صرفا فصل اين تحقيقاتي و باليني آزمايشگاههاي بهداشت عمومي مراكز در شناخته استريلكننده نام به همچنين دستگاه اين استفادهميشوند. فرآيندهاي از گروهي بهعنوان بايد استريليزاسيون شدهاست. بهداشتي)استريليزاسيون خدمات انجام براي بسيارمهم مرتبط گندزدايي سخت شرايط با مطابق دستگاهها( و كشت محيط مواد مواد در استريل شرايط به دستيابي فرآيندهاي گرفتهشود. درنظر است: زير بهترتيب غيرمتحرک تميزكردن 1. آلودگيزدايي 2. نظارت و بررسي 3. اتوكالو تصوير Systec GmbH کمپاني از عکس چاپ اجازة بستهبندي و آمادهسازي 4. استريليزاسيون 5. ذخيرهسازي 6. لوازم و مواد تحويل 7. اتوكالو از موارداستفاده ميكروارگانيسمهاييكهروياشيايمورد 1 اتوكالوبرايحذفمطمئن مؤسسات در مراقبتي يا درماني تشخيصي فعاليتهاي در استفاده زا طراحيشدهاست. وجوددارند آزمايشگاهها( بهداشتي)بيمارستانها استفادهميشود دارويي و موادغذايي صنايع در گسترده بهطور اتوكالو ميگردند: استريل زير اهداف با وسايل و مواد آزمايشگاه در و باكتريشناسي كشت جهت استفاده مورد مواد تهية براي 1. و غيره( و كشت محيط ظروف پيپت آزمايش )لولههاي آنها. آلودگي از اجتناب بهمنظور در بايد نمونهگيري)همه در استفاده مورد وسايل تهية براي 2. ظروف(. لولهها سوزنها باشند: استريل شرايط آلوده. لوازم ستروننمودن براي 3. دراندازههايمختلفدردسترسهستند.كوچكترين اتوكالوها هستند پيچيدهاي دستگاههاي آنها بزرگترين و روميزي نوع آنها حجم ميباشند. نصب از پيش مراحل نيازمند بهرهبرداري براي كه اندازهگيري و گرفتهشده درنظر مرجع بهعنوان سترونسازي اتاقك براساس سنجيدهميشود. ليتر يا و دسيمترمكعب واحد با اتوكالو اي و نيمهخودكار دستي مدلهاي اتوكالوها عملكرد كنترل نحوه وجوددارند. تمامخودكار اساس بر را شيئي يك امريكا) FDA (* دارويي و غذايي مواد بر نظارت سازمان 1. مراحل كه ديگر اشياي با مقايسه در شیء يك ميكند. طبقهبندي آماري مطالعه گرفتهميشود درنظر استريل زماني ميكنند طي را يكسان استريليزاسيون اين گرفتهشود. درنظر ميليون در يك از كمتر آن نبودن استريل احتمال كه غيرفعالشدن و ناميدهميشود بودن) SAL (** استريل اطمينان سطح انديكس بيانميكند. را استريليزاسيون مراحل در ميكروبها *. The Food and Drug Administration **. Sterility Assurance Level

99 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي اصول عملكرد اتوكالوها با استفاده از خواص ترموديناميك آب بهعنوان يك مادة خالص كار ميكنند. در شرايط طبيعي)در سطح دريا و فشار يك اتمسفر( آب)در فاز مايع( ميجوشد و در 100 C به بخار تبديلميشود)فاز گازي(. اگر فشار كاهشيابد در دماي پايينتر و اگر فشار افزايشيابد در دماي باالتر ميجوشد. با كنترل فشار بخار آب دماي اتاقك اتوكالو ممكناست به دماهاي باالتر از 100 C يا برعكس با كنترل دما به فشاري بيشتر از فشار اتمسفر برسد. منحني زير نحوة عمل آب را بسته به شرايط فشار و دما نشانميدهد. اتوكالوها از بخار اشباع تحت فشار)با كيفيتي بيش از %98( براي انتقالانرژيحرارتيبهموادووسايليكهنيازبهاستريليزاسيوندارند استفادهميكنند. بهطور معمول اين روش به نامهاي استريليزاسيون بخار يا حرارت مرطوب شناخته شدهاست. از اين روش بيشتر بهعلت مؤثربودن سرعت باال و هزينة پايين استفادهميشود. از آنجا كه همة مواد را نميتوان با حرارت مرطوب استريلكرد براي اين گروه از مواد روشهاي جايگزين طراحي شدهاست. در آزمايشگاه بهمنظور انجام فرآيندهاي استريليزاسيون از اتوكالوهاي بخار و فور با حرارت خشك بدون رطوبت استفادهميشود. ر.ك. فصل 13: فورهاي خشككننده. نمودار فشار / دما نمودار دما / حجم نقطة بحراني خطوط ذوب فاز مايع نقطة بحراني خط بخار فاز جامد خط بخار اشباع دما فاز بخار خط مايع اشباع دما خط تصعيد حجم 1. اين منحني نحوة عمل و ارتباط بين فازهاي جامد مايع و گاز آب را بسته به شرايط فشار و دما نشانميدهد. 2. خط تصعيد 1 نشانميدهد كه در شرايط تعيينشده اگر گرما به فاز جامد منتقلشود ميتواند مستقيما بدون تبدیل به فاز مايع به فاز بخار)بخش )E-E تبديلشود. 1. اين منحني دو خط مشخص را نشانميدهد: خطوط مايع اشباعشده)به سمت چپ( و بخار اشباع)به سمت راست(. 2. با افزايش فشار دما نيز افزايشمييابد)ر.ك. خطوط P 1 >P 2 >P 3 است. توجهكنيد كه )P 3 P 2 P 1 و 3. خط ذوب 2 نشانميدهد كه با انتقال گرما به آب در شرايط معين فاز 3. سمت چپ خط مايع اشباع آب در فاز مايع است)نمودار.)A-B با انتقال جامد به فاز مايع تبديل و با افزايش دما به فاز بخار)بخش )H-H گرما دماي مايع از دماي A به B افزايشمييابد. تبديلميشود. 4. خط بخار نشانميدهد كه در چه شرايط دمایي آب در فاز مايع به فاز بخار تبديلميشود. 4. بين خط مايع اشباع و بخار اشباع)بخش )B-C مخلوطي از فازهاي بخار و مايع وجوددارد و دما ثابتميماند. با نزديكشدن به نقطة C كيفيت بخار بهتر ميشود نقطهاي كه در آن سه خط يكديگر را قطعميكنند نقطة سهگانه 5. سمت راست خط بخار اشباع آب تماما در فاز بخار است)بخشC-D (. ناميدهميشود. در چنين شرايطي سه فاز بهطور همزمان در تعادل هستند Sublimation Line 2. Fusion Line 3. كيفيت ]x[. ارتباط بين حجم كل بخار و حجم كل)حجم مايع و حجم بخار(. كيفيت =1: يعني بخار اشباع است و هر افزايشي در دما بخار را زياد گرم خواهدكرد.

100 اتوكالو 12 فصل بخار اتوكالو از مقطعي نماي نشانميدهد. را اتوكالو يك بخار سيستم اصلي اجزاي 32 شكل قرارگيري قراردارند)محل اتوكالو اطراف در معموال كه قسمتهايي پايين و باال بخش دو در ميکند( فرق مختلف توليدات در دقيق شدهاست. نشانداده نما نما در اجزا شرح اتوكالو بخار گردش مسيرهای معمولترين از مختصري شرح در جزء هر نشاندادن براي يكساني شمارة آمدهاست. زير در تنوع كه توجهكنيد رفتهاست. بهكار ذيل در آن شرح و 32 شكل است. مربوط مختلف طراحيهاي به شكل يك از بيش بخار فشار افزايش از كه ابزاري. 1 ايمني دريچه 1. رد را دريچهها اين سازندگان جلوگيريميكند. معين مقدار نصبميكنند. محافظبيروني نيز و استريليزاسيون اتاقك اتاقك در بخار فشار كه مكانيكي ابزار. 2 اتاقك فشارسنج 2. نشانميدهد. را استريليزاسيون داخل در را بخار فشار كه مكانيكي ابزار. 3 بيروني فشارسنج 3. نشانميدهد. اتوكالو بيروني محافظ محيط از را استريليزاسيون اتاقك كه وسيلهاي. 4 اتوكالو در 4. فشار كه زماني و دارد ايمني ابزار معموال جداميكند. بيرون همچنين ممانعتميكند. در بازشدن از است باال اتاقك درون زمان در اتاقك از بخار خروج از جلوگيري براي درزگيرهايي دستي بهصورت ممكناست اتوكالو درهاي دارد. دستگاه كار عملكنند. الكترومكانيكي يا باز اجازة كاربر به دستگاهها بعضي در كه ابزاري. 5 در دستگيرة 5. اب دستگاهها در فعالكردن براي معموال ميدهد. را در بستن و استفادهميشود. موتوري سيستمهاي از بيشتر گنجايش بايد كه موادي و وسايل كه فضايي. 6 استريليزاسيون اتاقك 6. بستهاست اتاقك در زمانيكه دادهميشوند. قرار استريلشوند فرايند كه هنگامي و جداميشود بيرون فضاي از محفظه تحت و پر بخار با اتاقك است انجام درحال استريليزاسيون قرارميگيرد. فشار كه مجرايي. 7 سترونسازي اتاقك درون غليظ مايع تخلية مجراي 7. لوازمي و بخار بين گرما انتقال فرآيندهاي اثر در كه غليظي مايع ميكند. جمعآوري را ايجادميشود ميشوند استريل كه در را استريليزاسيون مراحل دماي كه وسيلهاي. 8 دماسنج 8. نشانميدهد. اتوكالو اتاقك غليظ مايع كه مجرايي. 9 بيروني محافظ غليظ مايع تخليه مجراي 9. محافظ ديوارههاي و بخار بين گرما انتقال اثر در تشكيلشده خارجميكند. را استريليزاسيون چرخة شدن تمام با. 10 چرخه پايان در بخار خروجي 10. خارجميشود. اتوكالو از كنترلشده روشهاي طريق از بخار ابزار. 11 مايعات استريليزاسيون چرخة در بخار عبور محدودكنندة 11. مايعات استريليزاسيون چرخة در را بخار عبور كه مكانيكي زا و كاهشيابد كنترلشده شيوهاي به دما تا محدودميكند جلوگيريشود. استريلشده مايعات جوشيدن اتوکالو يک بخار سيستم 32. شكل ايمني دريچة 1. چرخه پايان در بخار خروجي 10. مايعات استريليزاسيون چرخة در بخار عبور محدودکنندة 11. مايعات استريليزاسيون در بخار تخلية مجراي 12. سريع چرخة با استريليزاسيون در بخار تخلية لولة 13. اتاقک بخار تأمين لولة 14. هوا ورود فيلتردار دريچة 15. محافظ 16. بخار ورود تنظيم دريچة 17. بخار تأمين لولة 18. بخار دريچة 19. فاضالب 20. اتاقک فشارسنج 2. بيروني فشارسنج 3. اتوکالو در 4. در دستگيرة 5. استريليزاسيون اتاقک 6. غليظ مايع تخلية مجراي 7. سترونسازي اتاقک درون دماسنج 8. بيروني تغليظ مجراي الکترونيکي دريچههاي 1. Safety Valve 2. Chamber Manometer 3. Jacket Monometer(Pressure Gauge) 4. Autoclave Door Door Handle 6. Sterilization Chamber 7. Chamber Condensation Evacuation Line 8. Thermometer 9. The jacket, s Evacuation Line 10. Vapour Exit at the End of the Cycle 11. Vapour Passage Restriction for Liquid Sterilization Cycle

101 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي بخار كه مسيري. 1 مايعات استريليزاسيون در بخار تخلية مجراي 12. محدودكننده درون از عبور با مايعات استريليزاسيون زمان در ميكند. طي باال( در دادهشده بخار)شرح مسيري. 2 سريع چرخه با استريليزاسيون در بخار تخليه لولة 13. درحال سريع استريليزاسيون چرخة يك كه هنگامي بخار كه طيميكند. است انجام تغذيهميكند بخار با را اتوكالو كه لوله يك. 3 بخار تأمين لولة 14. بخار رسيدن سبب كه دارد ضمائمي و كنترلها لوله اين قيد استريليزاسيون چرخه براي كه شرايطي در اتوكالو به ميشود. شدهاست چرخة پايان در كه وسيلهاي. 4 هوا ورود فيلتردار دريچة 15. دريچه اين ميدهد. عبور اجازة فيلترشده هواي به استريليزاسيون ميكند. برابر اتمسفر فشار با را استريليزاسيون اتاقك فشار بخار كه استريليزاسيون اتاقك اطراف در فضايي. 5 محافظ 16. به و اتاقک به گرما انتقال آن از هدف ميكند. گردش آن در طريق از فضا این است. غلیظشده مایع ميزان حداقلرساندن هب کنترلمیشوند الكتريكي دريچههاي توسط که لولههایي ندارند. محافظ اتوكالوها همة دارد. اتصال فاضالب و اتاقك در الكتريكي مقاومهاي قراردادن با را آن سازندگان بعضي ميكنند. جايگزين استريليزاسيون اتاقك اطراف ورودي بخار فشار كه مكانيكي وسيلهاي بخار. ورود تنظيم دريچة 17. فشار انتخابشده چرخة نوع به بسته كنترلميكند. را اتوكالو به و ميشود بيشتر دما فشار افزايش با خواهدبود. متفاوت دما و ميشود. كمتر دما باشد كمتر فشار هرچه يا گرم آب مخزن از را بخار كه لولهاي بخار. تأمين لولة 18. ميآورد. اتوكالو به بخار توليدكننده انرژي از بهرهگيري حداكثر براي كه وسيلهاي. 6 بخار دريچه 19. سيستم از بخار خروج از و شدهاست طراحي بخار گرمايي در تشكيلشده غلیظ مايع به فقط دريچه اين ميكند. ممانعت ميدهد. خروج اجازة اتوكالو لولههاي و محافظ اتاقك در توليدشده غلیظ مايع خروج و جمعآوري لولة فاضالب. 20. است. اتوكالو ميكروپرسسور با كنترلشده سيستمهاي از اتوكالوها امروزه برنامههاي با مطابق آنها ضمائم و دريچهها از هريك و استفادهميكنند يك در عملكردها كارميكنند. دستگاه حافظة در تعیینشده قبل از به را استريليزاسيون مراحل بررسي اجازة و ثبتمیگردد سيستم هك دارد طراحیشدهای ثبت سيستمهاي سازنده هر ميدهد. كاربر هستند. ضروري كيفي كنترل براي وسيلهاي در استفادهمیکنند اتوکالوها که بخاری بخار: توليد قابل سوخت يا الكتريكي انرژي از استفاده با که تولیدمیشود وسايل اين انتقالميدهد. آب به را گرمايي انرژي احتراق اجزاي از یکی و ناميدهميشوند بخار ژنراتور يا آب جوشآورنده اتوكالوها استفاده و اندازه به توجه با میباشند. اتوكالو اصلی آب جوشآورنده مركزي سيستم از كه دارند بخار تأمين سيستم با معموال و ميگيرد منشاء دستگاه به متعلق بخار ژنراتور از يا قرار دستگاه داخل پيش از و كارميكند الكتريكي مقاومهاي تهيهميشوند. سازنده توسط جانبي وسيلة بهعنوان يا دادهشده اتوكالو كاربري با شدهاست. شرحداده ذيل در اتوكالو عمومي كاربري نحوه متفاوت روشها بعضي دستگاه 7 اتوماسيون ميزان و نوع به توجه خواهدبود: يا فرمها دارای دستگاه ثبت سيستم كه حاصلنماييد اطمينان 1. است. استريليزاسيون چرخة مستندنمودن براي نياز مورد كاغذ فراهمكنيد. را غيره( و فرم مصرفي)جوهر مواد روشنكنيد. را اتوكالو 2. فرآيند اين زياد حجم با اتوكالوهاي در بازكنيد. را اتوكالو در 3. كوچك و متوسط اتوكالوهاي در و الكترومكانيكي بهصورت انجامميشود. دستي اغلب قبل از مواد حاوی كه استريليزاسيون ظرفهاي يا سبدها 4. بستهبنديشده( و طبقهبندي خشك شسته آمادهشده)تميز توصيهشده چیدمان نحوه دستورالعملهاي با مطابق را است قراردهيد. استريليزاسيون اتاقك داخل در سازنده توسط. 8 ببنديد را اتوكالو در 5. كه موادي نوع به بسته را نياز مورد استريليزاسيون چرخة 6. اب متناسب دكمة معمول بهطور. 9 انتخابكنيد استريلميشوند چرخة خودكار بهطور كه دادهميشود فشار موردنياز چرخة هب فرآيند بعد به لحظه اين از آغازميكند. را برنامهريزيشده 10 ادامهمييابد. زير روش 7. Automation Degree اتاقك بنابراين قرارميگيرد فشار تحت بيروني محافظ اتوكالو بارگذاري از پيش 8. استريليزاسيون چرخة شروع در تغليظشده مايع تشكيل كه است داغ داخلي كاهشميدهد. را مراجعهنماييد. خواهدشد اشاره آن به كه استريليزاسيون چرخههاي اطالعات به 9. يك با و تخليه سيستم به مجهز اتوكالو استرليزاسيون معمول چرخه يك 10. شدهاست. توضيحداده الكتريكي آب پمپ 1. Vapour Evacuation Duct for Sterilization of Liquids 2. Vapour Evacuation Line During the Rapid Sterilization Cycle 3. Vapour Feed Line 4. Air Admission Valve Filter 5. Jacket 6. Vapour Trap 84

102 اتوكالو 12 فصل مرحله اين در آغازميشود. 1 چرخه از قبل فرآيند الف( داخل به بخار تزريق و تخليه متناوب كوتاه چرخههاي اتاقك از هوا بنابراين انجامميشود استريليزاسيون اتاقك استريلميشوند. مواد محافظ بستههاي و خارج استريليزاسيون اتاقك فشار افزايش و پرشدن هوا حذف با ب( است اقالمي با تماس در بخار زمان اين در آغازميشود. دماي با بخار بين گرما انتقال فرآيند و ميشوند استريل كه بخشي انرژيگرمايي انتقال با آغازميشود. اقالم و باال غليظی مايع به بستهبندي بيروني اليههاي در بخار از مالحظهای قابل بهطور آن حجم همزمان و تبديلشده داخل میتواند بيشتري بخار درنتيجه کاهشمیيابد. اقالمشود. بستههاي داخل حتي و استريليزاسيون اتاقك و احاطهميكند كامل بهطور را بستهها اين درنهايت بخار ميشوند. تثبيت دما و فشار به توجه با استريليزاسيون تكميل براي معكوس شمارش ج( بيشتر فشار و دما هرچه شروعميشود. مواد يا وسايل نوع است. كمتر استريليزاسيون براي نياز مورد زمان باشد پايانيابد برنامهريزيشده استريليزاسيون زمان هرگاه د( كاهش شامل فرآيند اين آغازميشود. 2 آن از پس فرآيند و تخليه سيستم كمك با معموال كه است اتاقك فشار بيروني محافظ از گرما انتقال با و فراهممیگردد خشكسازي فشار كاهش از پس انجاممیشود. استريليزاسيون اتاقك به ممكناستروي دمايموردنيازبرايتبخيرمايعباقيماندهكه حاصلميشود. شدهباشد تشكيل فشار كاهش طي در اقالم براي که ايجادميشود اتمسفر فشار %10 ميزان به خألیی لأخ استريلميشوند مايعات زمانیکه میماند. ثابت مدتی داخل مايعات جوشيدن از جلوگيري براي و ايجادنميشود مكانيسم يك ازطريق بخار خروج اتوكالو ظرفهاي كنترلميشود. محدودکننده دريچههاييكهفيلترهايي درنهايت جريانهوايكنترلشدهاز ه( تا ميشود استريليزاسيون اتاقك وارد دارند باال كارآيي با اين در شود. يكسان اتمسفر فشار با اتاقك داخل فشار يافتهاست. پايان استريليزاسيون چرخة زمان بازكنيد. را اتوكالو در 7. بياوريد. بيرون را استريلشده اقالم 8. تا ببنديد را اتوكالو در استريلشده اقالم خارجکردن از پس 9. استريليزاسيون چرخة و حفظ استريليزاسيون اتاقك در گرما تسهيلشود. بعدي نگهداريكنيد. مناسب روش به را استريلشده اقالم 10. براي و انجامشود نظارت تحت بايد استريليزاسيون مراحل نكته: انديكاتورهاي از استفاده با آن كارآمدبودن از اطمينان كسب گردد. كنترلكيفي بيولوژي و شيميايي فيزيكي استريلكرد. مرطوب حرارت با نميتوان را اقالم همة هشدار: نيازدارند. پايين دماي در استريليزاسيون روشهاي به بعضي استريل که لوازمي نوع به توجه با روشي چه از بررسيكنيد استفادهکرد. بايد ميشوند استريليزاسيون چرخههاي تعريفشدهای پيش از چرخههاي از استريليزاسيون مراحل استريلشوند بايد كه نوعاقالمي با متناسب که میکنند تبعيت مواد يا مايعات پزشكي ابزار متخلخل مواد براي تعيينشدهاند. وجوددارد. متفاوتي استريليزاسيون چرخههاي حرارت به حساس استريليزاسيون چرخههاي بهنام كه آنها شناختهترين از يكي انجامميشود: ذيل شرايط تحت شدهاست شناخته بالینی جدول در آنها اصلي مشخصات. 134 C 2/2 يا 121 C kg/cm 2 1/1 kg/cm 2 شدهاست. مشخص 88 صفحة تنظيمميشود مکاني ارتفاع با استريليزاسيون چرخة زمان نكته: از محاسبه براي سازندگان شدهاست. قرارداده آن در اتوكالو كه محل ارتفاع هرچه معموال استفادهميكنند. تصحيح جدولهاي طوالنيتر استريليزاسيون زمان باشد باالتر دريا سطح از دستگاه خواهدبود. كيفي كنترل استريليزاسيون فرآيند مراحل تمام شوند استريل اقالم آنكه براي يك مراحل اين تأييد براي انجامگيرد. صحيح بهطور بايد تأثير و فرآيند ويژگيهاي تا شدهاست طراحي آزمايش سري دما ارزيابي ارزيابيكنند. را ميكروارگانيسمها فعاليت روي آن معمول بهطور دستگاه كار روش و رطوبت زمان فشار روشهاي با مطابق دستگاه كه تصديقشود تا صورتميگيرد فرآيند کيفيت تضمين بهمنظور همچنين ميكند. كار معتبر كه شدهاند طراحي انديكاتورهايي يا آزمون استريليزاسيون ايجادميکنند. را ميکروارگانيسم نابودي از کافي اطمينان 1. Pre-treatment 2. Post-treatment 85

103 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي اشارهميشود: زير در آنها از برخي به براي انديكاتورها اين استريليزاسيون. فرآيند انديكاتورهاي 1. دستگاههايي شامل آنها طراحيشدهاند. اتوكالو عملكرد بررسي فشارسنج فشار)دماسنج و زمان دما مانند عواملی كه ميشوند ثبتميكنند. را فرآيند پيشرفت و كنترل را زمانسنج( و چرخة عوامل همة پيشرفته اتوكالوهاي در ميكروپروسسورها چرخه اختالل هرگونه بروز درصورت و ثبت را استريليزاسيون گروه اين در 1 ديك بووي آزمايش همچنين متوقفميكنند. را از استفاده با را تخليه پمپ كارآيي آزمايش اين : 2 وجوددارد رضايتبخش چرخه عملكرد اگر ارزيابيميكند. كاغذ يك درغير ميدهد رنگ تغيير يكنواخت بهصورت كاغذ باشد نخواهدبود. يكنواخت كاغذ رنگ صورت اين شيميايي آزمونهاي انديكاتورها اين شيميايي. انديكاتورهاي 2. استريليزاسيون فرآيند مختلف مراحل در که هستند رايج كه را اقالمي شيميايي انديكاتورهاي میدهند. رنگ تغيير مراحل اين كه آنهايي از گذراندهاند را استريليزاسيون فرآيند اي نوارچسب آنها معروفترین تفكيكميكند. نگذراندهاند را استفادهميشوند. قسمت يک يا بستهها روي كه هستند نوارهايي را شيميايي انديكاتورهای گروه ايزو استاندارد شيميايي انديكاتورهاي كه داشت درنظر بايد توضيحميدهد. با منطبق استريليزاسيون فرآيند اينکه تضمينكنندة تنهايي به انديكاتورها اين از كه پرسنلي بايد نيستند: بودهاست الزامات ات داشتهباشند مراحل از دقيق و كامل آموزش استفادهميكنند فرآيند كل ارزيابي با بهدستآمده نتيجة آيا كه تعيينكنند نه. يا مرتبطاست استريليزاسيون روشهای اينانديكاتورهابهعنوانبهترين انديكاتورهايبيولوژي. 3. اين گرفتهميشوند. درنظر استريليزاسيون فرآيند كيفيت كنترل بيشتري مقاومت كه زندهاي ميكروارگانيسمهاي از انديكاتورها معرفهاي از يا دارند استريليزاسيون انتخابي چرخه به نسبت ميكروارگانيسم اين ويژة پروتئينهاي حضور در كه شيميايي فرآيند كنترل بهمنظور ساختهشدهاند. نشانميدهند واكنش يا هيدروژن( اشباعشده)پراكسيد بخار با استريليزاسيون 3 استئاروترموفيلوس باسيلوس اسپورهاي از عموما فرمالدئيد خشك حرارت با استريليزاسيون كنترل براي استفادهميشود. اسپورهاي اكسيداتيلن و انجامميشود( فورها در كه )فرآيندي انديكاتور استفادهميشوند. 5 سوبتيلوس باسيلوس 4 نايجر نوع سپ دادهمیشود. قرار استريلميگردد كه بستهاي در اسپور نتيجه بررسی و انكوبهشده انديكاتور فرآيند از تعريفشده شرايط با مطابق چرخه آيا كه نشانمیدهد اين مشاهدهميشود. رنگ در تغيير معموال نه. يا بودهاست و استفاده طريقة سازندگان و هستند استاندارد آزمونها انديکاتورهاي آموزشميدهند. كاربران به را آنها نتايج تفسير چرخة الزامات تمام با انطباق تضمينكنندة بهتنهايي بيولوژي عوامل همة كنترل تضمين روش تنها نيستند. استريليزاسيون است. استريليزاسيون چرخة كيفي كنترل فرآيندهاي تواتر پيشنهادشده کنترلکیفی فرآيندهاي تواتر از خالصهاي زير جدول نشانميدهد: استفاده مورد انديکاتورهاي به توجه با را انديکاتور نوع فرآيند كنترل شيميايي بيولوژي استفاده تواتر استريليزاسيون چرخة هر در بسته هر در بستههايي در استريليزاسيون وسايل همة در هفتگي ميباشند. 6 نظر مورد نمونههاي محتوي كه راهاندازي و نصب الزامات دارند: نياز زير شرايط به مناسب عملکرد برای اتوكالوها در كه رطوبتی و گرما حذف براي مناسب تهويه با محیطی 1. كنار و پشت در آزاد فضاي همچنين شدهاست. ايجاد كار حين حداقل بايد فضا اين است. الزم فني خدمات انجام براي دستگاه بزرگ بايد زیرساخت اتوكالو طراحي به بسته باشد. متر 0/8 شكل كاركند. رضايتبخش بهطور دستگاه تا گرفتهشود درنظر دما توضيحميدهد. را اتوكالو اطراف در نياز مورد فضاي C از بيش تا ممكناست كار درحال دستگاه مجاورت در و رطوبت به مقاوم مواد از و تراز كامال بايد كف افزايشيابد. ساختهشدهباشد. گرما با متناسب بايد برق)پريز( الكتريكي جريان خروجي يك 2. اين به باشد خودكار اتوكالو اگر راستا اين در باشد. دستگاه این در هست. نيز بخار مولد يا ژنراتور داراي كه است مفهوم شود مطالعه جزئيات با بايد آن الكتريكي اتصاالت صورت مالحظهاي قابل بهطور ممكناست نياز مورد برق جريان زيرا نیاز مورد الکتريکي جريان بخار ژنراتور براي باشد. بيشتر 4. Niger 5. Bacillus Subtilis 6. Implants 1. Bowie - Dick 2. ISO N Bacillus Stearothermophilus 86

104 فصل 12 اتوكالو كيلووات و بيشتر است. اتصاالت الکتريکي بايد با وسايل ايمني الزم مجهز شدهباشند. ولتاژهاي مورد نياز براي اتوكالوها 220V فرکانس 380V 60Hz فرکانس 60Hz سهفاز است. 3. تناسب اتصاالت آب با مصرف دستگاه از نظر حجم و فشار: هرچه دستگاه بزرگتر باشد مصرف آن بيشتر است. آبي كه اتوكالومصرفميكند بايدبرايحذفموادجامدمعلقبهسازي شدهباشد. ممكناست اين مواد بر عملكرد دريچههاي الكتريكي و نيز دستگاههاي الكتروهيدروليك تأثير منفي داشتهباشد. 4. بعضي استريلكنندهها به هواي فشرده نياز دارند زيرا كنترلهاي آنها با فشار هوا كار ميكنند. معموال فشار الزم از پاسكال به 10 9/9 5 پاسكال تغييرميكند. شكل زير حداقل شرايط نصب)دريچة قطع فيلتر و فشارسنج( را نشانميدهد. 5. سيستم فاضالب طراحيشده براي جمعآوري آب داغ. 6. يك رابط بخار. اگر اتوكالو داراي ژنراتور توليد بخار نيست بايد از سيستم مولد بخار مركزي تغذيهشود. تداركات نصب بايد مطابق با الزامات مورد نیاز باشد: دريچة قطع فيلتر فشارسنج و نيز نصب مناسب براي جمعآوري مايع غلیظ با فيلتر و دريچة بخار همانطور كه در شكل 35 نشانداده شدهاست. 7. اتوكالو بايد منحصرا توسط پرسنلي بهكار گرفتهشود كه آموزش الزم را ديدهاند و برای انجام اين فرآيندها ذيصالح هستند. شكل 33. الزامات فضاي اطراف اتوكالو شكل 34. اتصاالت هواي فشرده فضاي خالي لولة هواي فشرده عايقکاري اتوکالو به اتوکالو فشارسنج دريچة قطع فيلتر بخش جلوي اتوکالو شكل 35. اتصاالت بخار دريچة قطع رابط بخار فشارسنج به اتوکالو فيلتر کندانسور دريچة بخار اتصال بخار فرعي در کف 87

105 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي شمارة چرخه مواد درجه C حرارت فشار 1 نمودار نوع kg/cm 2 2/2 135 متخلخل بسته منسوجات دستگاهها بستهبنديشده مواد آزمايش لولههاي دما/فشار 1 زمان اتمسفر فشار 2/ باز سیستم دستگاههاي 2 ظروف شيشهاي ظروف باز در ظروف دما/فشار اتمسفر فشار 1/1 121 گرما به حساس مواد الستيك پالستيك 3 دما/فشار زمان اتمسفر فشار 1/1 121 يا دربسته ظروف در مايعات 3 نيمهبسته 4 دما/فشار زمان اتمسفر فشار تعاريف 4 قراردادي فشار. خأل تزريق/ متناوب چرخههاي چرخه. از قبل فرآيند الف(.)3 2 1 )مراحل استريليزاسيون 4: مرحلة خشككردن( و خأل 5: پايان)مرحلة از پس ج( مخلوطشدند. كامال خارجي و داخلي فشار د( است. عادي خنكسازي مرحلة است. استريليزاسيون از بعد خأل فاقد مايع مرحلة نكته: 2. Open Instrument 4. Convention 88 GE-660 اتوکالو ميشود تخليه پمپ داراي اتوکالوها شامل دادهشده نمايش نمودارهاي 1. وجودندارد. خأل خنکسازي در است. وابسته بارگذاري مقدار به زمان 3.

106 اتوكالو 12 فصل معمول نگهداري به چندگانه سيستمهاي و اجزا بهعلت كه است دستگاهي اتوكالو قسمت اين تأكيد دارد. نیاز مستمر پيشگيرانة نگهداري و نظارت انجامميشود. كاربران توسط كه معمولاست نگهداري روي دستورالعملهاي از بايد كامل سرويس و نگهداري بهمنظور پيرويكرد. راهنما كتابچههاي در دادهشده توضيح روزانه تصديقهاي تصديقشوند: پيشازآغازفرآيندهاياستريليزاسيون مواردذيلبايد جديد برگة يك استريليزاسيون چرخة مراحل ثبت بهمنظور 1. قراردهيد. ثبت دستگاه روي و جوهر اتوكالو چاپگر يا چرخه ثبت قلم كه مطمئنشويد 2. دارد. كاغذ بخار و فشرده هواي سرد آب دريچههاي كه مطمئنشويد 3. هستند. باز ميشود اتوكالو بيروني محافظ گرمشدن سبب كه سوئيچي 4. هب میتواند بخار كنترل اين فعالكردن از پس فعالكنيد. را به بخار وقتي واردشود. استريليزاسيون اتاقك بيروني محافظ آغازميشود. گرمشدن فرآيند واردشد استريليزاسيون اتاقك بارگذاري زمان تا را اتوکالو در گرما اتالف از جلوگيري براي نگهداريد. بسته استريليزاسيون بهمنظور است. بار 2/5 حداقل بخار تأمين لولة از فشار كه مطمئنشويد 5. آزمايشكنيد. را دماسنجها و فشارسنجها شرايط 6. بخار اتوكالو سيستمهاي از يك هيچ از كه مطمئنشويد 7. نميكند. نشت ار دستگيرهها و انديکاتورها كنترلها اتوكالو جلوي قسمت 8. تميزكنيد. مرطوب پارچة با هفتگي نگهداري دستگاه كاربر مسئول: آن داخل آنچه تميزكنيد. را استريليزاسيون اتاقك آبگذر فيلتر 1. خارجكنيد. را باقيمانده فاقد موادپاككنندة از استفاده با را استريليزاسيون اتاقك داخل 2. سبدها قراردادن براي استفاده مورد طبقههاي تميزكنيد. كلر کنيد. نظافت نيز را اسيدي محلول با ميكنيد استريل را كلردار محلولهاي اگر 3. زنگ ضد استيل قسمتهاي خوردگي باعث كلر چون تميزكنيد شستشودهيد. آب زياد مقادير با سپس ميشود. ماليم پاككننده محلول با را زنگزدگي به مقاوم خارجي سطوح 4. تماس از استفادهكرد. اتيلن كلرايد مثل حاللي از ميتوان تميزكنيد. كنيد. خودداري پالستيك يا رنگ روكش داراي سطوح با آن حاصلنماييد اطمينان بازميشود دستي آنها در كه اتوكالوهايي در 5. عملميكنند. و تنظيمشده بهخوبي مكانيسمها اين كه براي دارد(. ژنراتور دستگاه خاليكنيد)اگر را بخار ژنراتور آب 6. براي را ژنراتور پاييني بخش روي قرارگرفته دريچة كار اين در كار اين معمول بهطور بازكنيد. آن محتویات خارجکردن سازنده توصيههای از انجامميشود. هفتگي فعاليتهاي پايان نمایید. تبعیت اتاقك داخل تميزكردن براي اسكاچ يا سيم از هرگز 7. استفادهنكنيد. استريليزاسيون يا بيولوژي انديکاتورهاي از استفاده با را دستگاه مناسب عملكرد 8. نوارهاي از حرارت درجه بررسي براي بررسيكنيد. شيميايي طراحيشدند منظور اين به كه زمان و دما بررسي شيميايي استفادهكنيد. ماهه سه نگهداري اتوكالو تكنسين مسئول: شرایط با مطابق فشارسنجها عملکرد كه حاصلكنيد اطمينان 1.. است انتظار مورد دستي را آنها ايمني دريچههای خوب عملكرد تصديق براي 2. رد معموال كه فعالسازي اهرم حركتدادن براي فعالكنيد. استفادهكنيد. بزرگ پيچگوشتي از قراردارد دريچه باالي قسمت بخار مسير در كاربر بدن و صورت كه حاصلكنيد اطمينان مطمئن بخار نشت عدم از فعالشد دريچه هرگاه نيست. فعال دوباره بايد دريچه نشتي هرگونه وجود درصورت شويد. شود. درزگيري بهخوبي و را اتصاالت و درزها نشود برطرف بخار نشتي اگر هشدار: ايمني دريچههاي سيستم كل و خواهدكرد خراب بهسرعت جايگزينشود. بايد 89

107 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي سازندة توصيهشدة روش و روغن از بزنيد. روغن در واشر به 3. توصيهميكنند: را زير روش سازندگان بعضي استفادهكنيد. دستگاه كردن شل با است الزم كار اين براي برداريد. را واشر الف( شيار از را آن صفحهها( و نگهدارنده)پيچها مكانيسمهاي بازكنيد. تأثيرگذار خارجي مادة تا تميزكنيد الكل با را شيار و واشر ب( و صاف بايد واشر سطح نداشتهباشد. وجود درز روي باشد. تميز واشر بدنة تا استفادهكنيد سازنده توصيهشدة روغن از ج( روغن از اتوكالو سازندگان از بسياري محافظتشود. كامال استفادهميكنند. باال دماهاي به مقاوم 1 گرافیت اتوكالوها در قراردهيد. خود جاي در دوباره را واشر د( آن قراردادن با معموال واشر نصب چهارگوش اتاقك با ديگر سمت دو مقابل در بقيه شيار طرف يک ميان در قرارگيرند. محل در بهخوبي تا صورتميگيرد شيار اين باالتر قسمت از واشر نصب گرد اتاقك با اتوكالوها در بهتدريج واردشود فشار آنها به آنکه بدون و شروعميشود قرارميگيرند. اصلي محل در و شيارها داخل در دارند. مناسبی شرایط ایمنی دریچههای درز که مطمئنشوید 4. را جوهر حجم و تميز الكل و آب با را ثبت قلم سيستم 5. جوهر با دما و قرمز جوهر با فشار معموال نمایید. جایگزین ثبتميشود. سبز اين داراي كه دستگاهي تميزكنيد)براي را بخار ژنراتور داخل 6. شامل تميزكردن روش بخار ژنراتور براي است(. قسمت است: ذيل فعاليتهاي انجام بكشيد. بيرون برق پريز از را دستگاه دوشاخه الف( دماي به دستگاه تا بمانيد منتظر و تخليهكنيد را بخار ب( برسد. اتاق برداريد. را ژنراتور جلوي محافظ ج( قطعكنيد. را حرارتي)متغير( مقاومهاي الكتريكي انتهاي د( مقاومهاي كه جايي جلو صفحة محكمكنندة پيچهاي ه( بازكنيد. را جلو صفحة و برداريد را نصبميشوند حرارتي جايگزيننماييد. را آن لزوم صورت در و بررسي را واشر و( پاككنيد. را حرارتي مقاومهاي سطح روي انباشتهشده جرم ز(. 2 استفادهكنيد توصيهشده مواد از سواركنيد. را دستگاه قطعات دوباره معكوس ترتيب با ح( ساالنه نگهداري اتوكالو تكنسين مسئول: تميزكنيد. را فيلترها همة 1. آب سطح كه طوری تنظيمكنيد و بررسي را مخزن آب سطح 2. داشتهباشد. قرار ظرفيت حداكثر از ميليمتري 20 فاصلة در تنظيمكنيد. و تأييد را ديافراگم دريچه فنر فشار 3. تنظيمكنيد. و تميز باز را ايمني دريچههاي 4. عوضكنيد. را هوا فيلتر 5. زمانهاي دما فشار جزئيات با را عمومي استريليزاسيون فرآيند 6. المپهاي شرايط چرخه از مرحله هر كاملكردن براي نياز مورد دستگاه اينكه از كنترلكنيد. را ثبت سيستم عملكرد و سيگنال اطمينان كارميكند سازنده تعيينشدة تغييرات محدودة در حاصلنماييد. انجامدهيد. ماهه سه روال به را برنامهها اين 7. بخار ژنراتور 36. شكل بخار خروج لولة شناور آب سطح کنترل متغير مقاوم مقاومها پايانة بخار ژنراتور محافظ آب تأمين لولة نصبشده مقاومهاي لبة بخار ژنراتور فاضالب لولة ميشود. ورقهورقه مقاومها سطح كاملنشدهاست مولدبخاربهسازي مورداستفاده آب اگر Graphite Libricant 90

108 اتوكالو 12 فصل تخصصي اجزاي نگهداري هك شاملميشود را تخصصي نگهداريهاي بعضي زير موارد پشتيبان شرکت تكنسين توسط و طراحيشده دستگاه اجزا براي نكتههاي دارند مختلف طراحيهاي اتوكالوها چون ارائهميگردد. است. اجرا قابل دستگاه از معيني مدلهاي براي فقط ذيل در قيدشده سولنوئيد دريچههاي نگهداري بررسيكنيد. را سولنوئيدها يا 1 بوبينها بهوسيلة توليدشده صداي 1. بيش نشانه که است خطری اعالم اضافي صداي هرگونه وجود غيرطبيعي برق جريان عبور اثر در سولنوئيدها داغشدن حد از افزايشمييابد. متناوب جريان مدار ]Z[ مقاومت كاهش با است. بسته و آهني محافظ با مناسب بهطور سولنوئيد كه زماني وقتي آهنربايي مدار در اتفاقيميافتد. چنين نشدهباشد احاطه زا باجلوگيري میتواند خاک و گرد ميشود انرژيدار سولنوئيد هوایی شكاف يك ایجاد سبب نهايي موقعيت به محافظ رسيدن تميزكنيد طوري بهدقت را آن اصلي هستة و بوبين قسمت شود. متوقفنشود. كثيفي و جرم با پيستون حركت كه از پس را دريچه بدنة و سولنوئيد بين 2 فنري واشرهاي 2. تعويضكنيد. بازکردن جداكردن و باز از پيش را سولنوئيد دريچة نصب چگونگي 3. مشخص عالمتهاي داراي انواع از بعضي مطالعهكنيد. آن ميباشند. اطالعاتي چنين فاقد بقيه ولي هستند نصب سوراخهايي موقعيت جداميكنيد را 3 سولنوئيد دريچة وقتي 4. قادر دوباره تا كنترلكنيد هستند كار محيط با تماس در كه را باشيد. دريچه سواركردن به بخار فيلتر تميزكردن سيستم داخل بخار فشار بخار فيلتر جداكردن از پيش هشدار: ببريد. ازبين را برداريد. را محافظ 1. برداريد. را توري شبكة 2. تميزكنيد. بهدقت 3. نصبكنيد. دوباره را توري شبكة 4. قراردهيد. خود جاي در دوباره را محافظ 5. توضيحداده مشكالت رايجترين از بعضي قسمت اين در تكنولوژيهاي و مدلها تنوع به بسته كابران توصيهميشود شدهاست. استفادهكنند. اتوكالو براي كاربري راهنماي كتابچة از موجود 1. Bobbins or Solenoids 2. O-ring 3. Solinoid Valves 91

109 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي جدول مشكليابي مشكل علت محتمل اتاقك استريليزاسيون نادرست يا بيش از حد بارگذاري شدهاست. دريچه بخار معيوب است. زمان استريليزاسيون كافي نيست. راه حل نحوه تقسيم و مقدار بارگذاري را بررسيكنيد. مطابق با توصيههاي سازنده تنظيمكنيد. دريچه بخار را بررسيكنيد. آن را تعمير يا عوضكنيد. زمان استريليزاسيون را بررسيكنيد. آن را مطابق با نوع چرخه تنظيمكنيد. نشانگر استريليزاسيون پايان چرخة استريليزاسيون كامل را نشاننميدهد. چرخة استريليزاسيون بدون دليل متوقف شدهاست. وسايل استريلشده مرطوب باقي ميمانند. انديکاتور بيولوژي مثبت است. فشار بخار خيلي پايين است. فشار بخار زياد است. اتوكالو به دما و فشار انتخابي استريليزاسيون نميرسد. نفوذ بخار كافي نيست. فرآيند قبل از آغاز چرخه مناسب نبودهاست هوا به مقدار زياد داخل اتاقك باقيمانده است. انديکاتور بيولوژي براي چرخة اجراشده نامناسب است. فشار بخار آب و هوا هيچ كدام كافي نيستند. درنتيجه ابزار تنظیم و كنترل عبور دريچههاي سولنوئيدي فعالنميشوند. دريچه بخار معيوب است. آبگذر اتاقك استريليزاسيون مسدود شدهاست. بارگذاري در اتوكالو بيش از حد است. اتوكالو تراز نيست. انديكاتور بيولوژي براي عملكرد چرخه مناسب نيست. واشر در خراب است. بخار داخلي در اجزاي دیگر اتوکالو نشتميكند اتوكالو بيش از حد بارگذاري شدهاست. اتوكالو كاليبر نيست. دماي انتخابي را بررسيكنيد. تناسب فشار بخار را با چرخة انتخابي بررسيكنيد. احتمال نشت بخار از در)واشر( يا مسير ابزارهاي كنترلي را بررسيكنيد. اقالم درون دستگاه را کمکنيد تا بخار بهتر جريان داشتهباشد. از يك تكنسين سرويس كمك بگيريد تا سيستم تخلیه را بررسيكنيد. مشخصات انديکاتور بيولوژي را بررسيكنيد. چرخة استريليزاسيون را تكراركنيد. فشارهاي تأمينكنندة بخار آب و هوا را بررسيكنيد. سيستمهاي تنظيم را كنترلنماييد. دريچه بخار را كنترل/ تميزكنيد. دريچه را تعويضنماييد. سيستم آبگذر را كنترل/ تميزكنيد. اقالم درون دستگاه را کم کنيد. چرخة استريليزاسيون را تكرارنماييد. اتوكالو را تراز كنيد. از انديكاتور بيولوژي با سري ساخت يا سازندة ديگر استفادهكنيد پارامترها را با دقت ثبتكنيد. واشر را بررسي و آن را تعويضكنيد. دريچههاي الكتريكي و غيره را بررسيكنيد. اقالم درون دستگاه را کم کنيد. اتوكالو را كاليبر كنيد. 92

110 اتوكالو 12 فصل دارد. کاربرد کردن ضدعفوني و ميكروارگانيسمها حذف براي که الزم اجرايي روشهاي 1 ستروني.. 4 مربع اينچ بر پوند 14/69 يا 3 پاسكال با برابر فشار قديمي واحد 2 اتمسفر. پاسكال با برابر فشار واحد 5 بار. پايه تعاريف كي دارد. داللت پاككننده مايع با همراه تميز آب از استفاده به معمول بهطور بيجان اشياي سطح روي خارجي مواد همة مكانيكي برداشتن 6 تميزكردن. روشهاي از استفاده با يا دستي ممكناست تميزكردن انجاممیگیرد. استريليزاسيون فرآيند درمعرض اشيا قرارگرفتن از پيش که است پايه اجرايي روش كاهشميدهد. را آنها مقدار فقط و نيست ميكروارگانيسمها نابودي روش تميزكردن كه توجهشود بايد انجامشود. خودكار رد رفته بهكار اشياي مثال براي باشد. ايمن آن در تغيير يا آن از استفاده تا ماده يا شيء يك ميكروارگانيسمهاي مقدار كاهش براي روشي 7 آلودگيزدايي. زير(. توضيح به دارد)ر.ك. استريليزاسيون حتي يا آلودگيزدايي به نياز باشند بدن آلي مواد يا مايعات با تماس در ممکناست که بيمار مراقبت روشهاي غيرمتحرک مواد از را اسپورها( رويشي)بهجز مرحلة در حيات اشکال همة شيميايي و فيزيكي روشهاي از استفاده با كه فرآيندي 8 گندزدايي. يا ضدعفوني حذفميکند. بسيار فرآيند بررسي مختلكند. را استريليزاسيون فرآيند ممكناست كه کثیفی يا نقص و عيب يافتن هدف با شستهشده اقالم چشمي ارزيابي 9 بررسي. دادهشوند. تشخيص ريز بسيار جزئيات تا انجامشود ذرهبين از استفاده با ممكناست كه است مهمي فرآيند در استريليزاسيون اتاقك به را گرما و درميآيد چرخش به آن درون در بخار كه استريليزاسيون اتاقك اطراف در محصور فضاي 10 بيروني. محافظ انتقالميدهد. استريلشده( مواد چرخه)خشككردن از پس و هوا( قبل)حذف رد حذف این حذفميكند. را ميكروارگانيسمها 12 پروتئين مولكولهای ماهيت تغيير و شكستن با كه استريليزاسيون روش يك 11 مرطوب. حرارت میشود. تسریع آب بخار حضور است: مترمربع يك) 1 ( بر نيوتن) N ( يك نيروي با مطابق كه بينالمللي سيستم در فشار واحد پاسكال. Pa = ln m 2 تعريف اشباع شرايط تحت ماده كل حجم و بخار حجم بين ارتباط و مشخصميشود ]X[ حرف با معمول بهطور كه ترموديناميك خصوصيت 13 كيفيت. نشانمیدهد. را شده كچوك سوراخهاي با غشاءها دريچهها اين عموما ميشوند. بسته يا باز اطراف محيط فشار با كه سولنوئيدي دريچههاي نوعي 14 کمکي. دريچههاي آمادهميشود. محيطي شرايط آنها ازطريق كه دارند پيستون موقعيت شناختهشدهاند. نيز الكتريكي دريچههاي بهعنوان كه چندگانه كاربردهاي در استفاده مورد الكترومغناطيسي كنترل ابزار سولنوئيدي. دريچههاي ميكند. جلوگيري آن از يا ميشود مشخص مدار يك داخل مايع عبور باعث پيستون است. استراحت حال در يا شده انرژيدار كه كنترلميشود بوبين يك توسط.دنا طراحينموده تخصصي كاربردهاي براي را متعددي طراحيهاي سازندگان ميروند. بهكار خالء و بخار هوایی هيدروليك سيستمهاي در دريچهها اين غيرمتحرک مواد در اسپورها( حيات)شامل اشكال همة بخار و شيميايي فيزيكي روشهاي از استفاده با كه فرآيندهايي از سري يك 15 استريليزاسيون. نابودميكند. را بخار با اتاقك است انجام درحال استريليزاسيون فرآيند وقتي دادهميشوند. قرار آن در استريليزاسيون نياز مورد اقالم كه فضايي 16 استريليزاسيون. اتاقك محکم حفاظتي سيستم به مجهز در يك با اتاقك استريليزاسيون چرخة طي ميرسد. نظر مورد دماي به انتخابشده فشار به بسته و پرشده فشار تحت بازشود. ميتواند ميرسد اتمسفر فشار به داخلي فشار و كامل استريليزاسيون فرآيند كه هنگامي فقط كه بستهمیشود انديکاتورها متداولترين ميكند. كنترل را شيء يا ماده يك استريليزاسيون فرآيند كامل انجام كه بيولوژي يا شيميايي انديکاتور 17 استريليزاسيون. انديكاتور هستند. استئاروترموفيلوس باسيلوس اسپور و ميدهد( رنگ تغيير برسد تعيينشده دماي شرايط به حرارت)وقتي به حساس نوارهاي شدهاست. تغليظ مايع به عبور اجازة و بخار عبور محدودكردن براي طراحيشده وسيلة يك 18 دريچهبخار. 1. Asepsis 2. Atmosphere 3. Pascals 4. Pound per square inch 5. Bar 6. Cleaning 7. Decontamination 8. Desinfection 9. Inspection 10. Jacket 11. Moist Heat 12. Denaturation 13. Quality 14. Servo - Assisted Valves 15. Sterilization 16. Sterilization Chamber 17. Sterilization Indicator 18. Vapour Trap 93

111

112 فصل 13 فور كد GMDN كد ECRI نامگذاري فور آزمايشگاه فور آزمايشگاه هواي اجباري)همرفت( از فور در آزمایشگاه برای خشککردن و استریلکردن ظروف شیشهای و فلزی استفادهمیشود. سازندگان چند نوع فور را به این منظور توليد نمودهاند: بعضی با همرفت طبیعی و یا همرفت اجباري 1 گرما بقیه با همرفت گرانشي 2 گرما کارمیکنند. بهطور كلي فورها در دمای اتاق تا 350 C کار میكنند و فور هوای گرم 3 نیز نام دارند. تصوير يک فور موارد استفاده از فور فور برای استریلنمودن یا خشکكردن وسایل شیشهای و فلزی مورد استفاده در آزمایشگاه بهکار میرود. در فور وسایل تميز با حرارت خشک در 180 C به مدت 2 ساعت استريل ميشوند. درطی حرارت دیدن بهوسيلة هوای خشک با دمای باال رطوبت ظروف شیشهای تبخیر میشود و بنابراین احتمال باقیماندن هر نوع فعالیت بیولوژی ازبین میرود. اصول عملكرد عموما فورها یک اتاقک داخلی و خارجی دارند. اتاقک داخلی از آلومینیوم یا فوالد ضدزنگ يا استیل با هدایت بسیار خوب گرما ساختهمیشود و یک سری قفسههای استیل دارد تا هوا بهطور آزادانه در اطراف اشیایی که نیاز به خشکشدن یا استریلیزاسیون دارند به گردش درآید. این قسمت به وسیلة مواد عایقی که شرایط دمای باال را در داخل حفظ و نگهداری میكنند و انتقال گرما به خارج را به تأخیر میاندازند از اتاقک خارجی جدامیشود. اتاقک خارجی از ورقههای فوالدی 4 ساختهشده که با یک الیة محافظ از رنگ الکتروستاتیک پوشانده شدهاست. گرما با عبور از میان ردیفهايی از مقاومهای الکتریکی ايجادمیشود و انرژي را به اتاقک انتقالميدهد. این مقاومها در قسمت پایین فور واقع شدهاند و گرما بهروش جابهجایی)همرفت( طبیعی 5 یا اجباري)در فورهایی که دارای سيستم تهويه داخلی هستند( توزيع میشود. 4. Steel Laminate 5. Natural Convection 1. Forced Convection 2. Gravity Convection 3. Pupinel / Poupinel 95

113 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي دما ) C( توان)انرژی در واحد زمان( منتشرشده از مقاومهاي الکتريکي از معادلۀ زیر محاسبهميشود: P = I 2 R بهطوري كه: شدت جریان الکتریکی)واحد آمپر] A [( = I ]Ω[( مقاومت الکتریکی)واحد اهم = R با فرض اینکه انرژی نه تولید و نه نابود میشود بلکه تغییر شکل ميدهد می توان ميزان انرژی گرمایی را مانند مواد مقاومتي محاسبهکرد. درصورت وجود یک سیم مقاوم مقدار گرمای توليد و منتشرشده ]q[ را می توان از معادلۀ زیر محاسبه كرد : 1 بهطوري كه: I 2 R = qπr 2 0 L = R مقاومت سیم = I شدت جریان الکتریکی = r شعاع بيروني سیم = L طول سیم = q گرمای تولیدشده در واحد حجم مقاومت ]R[ را میتوان با معادلۀ زیر محاسبهکرد: بهطوري كه: R= ρ L A = ρ مقاومت مقاوم = A سطح مقطع سیم فور يك در فلزی با عایق حرارتی دارد که به دستۀ عایقي برای جلوگیری از سوختن دست مجهز شده است. در بهوسیلۀ یکسری لوال که سبب بازشدن آن تا زاویة 180 ميشود به بخش جلویی فور نصب شدهاست. فورهاي مدرن بهوسیلة یک میکروپروسسور کنترلمی شوند که اجازة انتخاب پارامترهای عملی آالرمهاي دستگاه و برنامه ریزی چرخه ها یا فرآیندهای حرارتی را می دهد. همچنين در اين فورها نهتنها امکان کنترل دما بلکه روشهايي که براي تغيير زمان در فازهاي حرارتي/خنکسازي يا در دماهاي ثابت نياز است فراهم ميشود. فورها به طور طبیعی در محدودة دمای اتاق تا 350 C کارمی كنند. بعضی از مدل ها دامنههای دمايی محدود دارند. فور های قدیمیتر بهطور ساده یکسری مقاوم دارند که عملکردشان توسط یک ترموستات کنترل می شود. جدول زیر ارتباط دما/ زمان مورد نیاز برای استریلیزاسیون با گرمای خشک در فور ها را نشانميدهد. جدول دما/ زمان استريليزاسيون گرماي خشك زمان)دقیقه( الزامات نصب و راهاندازي موارد زیر برای استفاده از فور الزم است: 1. میز کار بزرگ محکم و تراز 2. فضای آزاد حداقل 5 سانتیمتر در اطراف فور و فضای کافی برای قراردادن لوازمی که باید خشک یا استریل شوند. 3. یک پریز برق با سيم زمین و اندازة مناسب برای فراهمکردن برق فور كه باید در شرایط مطلوب و متناسب با استانداردهای الکتریکی کشوری یا بین المللی باشد. طول اين سيم نبايد بيش از يک متر باشد. ولتاژ معمول مورد استفاده براي فور 110 یا 220V و فرکانس 60Hz است. 4. اطمينان حاصل نماييد كه مدار الکتریکی ابزار حفاظتی الزم را برای تأمین برق کافی دارد. کاربری فور برای کاربری صحیح فور يك سری احتیاطات باید درنظر گرفتهشود. موارد ذیل داراي اهميت بيشتري می باشند: 1. در فور از مواد قابل اشتعال یا انفجار استفاده نکنید. 2. از پاشيدهشدن محلول های اسیدی یا بخارات خورنده در داخل فور جلوگيری کنید تا از خوردگی سطوح و قفسه های داخلی پيشگيری شود. 3. از وسایل حفاظت شخصی استفاده كنید)دستکش های عایق عینک ایمنی و پنس برای قراردادن یا برداشتن وسایل یا مواد در داخل فور(. کاربری معمول معموال روش اجرایی زیر انجاممیشود: 1. سوئيچ اصلی را با فشاردادن دکمهاي که معموال با عالمت ]I[ مشخص می شود فعال كنید. 2. کلید مشخصشده به عنوان»برنامه«را فشاردهید 1. این مثال معادلۀ انتقال حرارت برای مقاوم نوع سیمی با شکل حلقوی است. برای اشکال دیگر معادالت متفاوتی باید استفاده شود. 2. زمان از لحظهاي كه حرارت به دماي مورد نظر ميرسد محاسبهميشود. 96

114 فصل 13 فور 3. دمای مورد نظر را با کلید مشخص شده با عالمت )+( انتخاب کنید تا دمای انتخابی روی صفحه ظاهرشود. فور گرم ميشود تا به دمای انتخابي برسد. 4. در فور های قابل برنامه ریزی برای تنظیم پارامترهایی مانند زمان انواع هشدارها و آالرمها باید از دستورالعملهای تعیین شده توسط سازنده پیروی نمایید. کنترلهای فور نمای کنترل تنظیم فور های مدرن در شکل 37 نشان داده شدهاست و شامل اجزاي زير است: 1. کلید اصلی 2. صفحة نمایش برای کنترل دماهای جاری و انتخابی 3. دکمة انتخاب پارامتر)صفحة اصلي( 4. دکمة برنامهريزی چرخه های کاری 5. دکمههای افزایش و کاهش دما هر سازنده دستورالعمل هایی تفصيلی برای کاربری این کنترل ها تهیه می كند. معموال آن ها در قسمت پایین فور قراردارند و با هواکشی که هوای محيط را به گردش درمی آورد خنک میشوند. مدار الکتریکی شکل 38 مدار الکتریکی پایه در فور را نشانمیدهد. اجزای زیر به اجمال آوردهشدهاند: 1. کلید اصلی. فور را روشن یا آن را خاموش می كند. 2. کنترل. عملکرد فور را کنترل می كند)دما زمان نوع گرمايش/ سرمايش شیوه های انتخابی کاربری مانند ازقبل گرم كردن استریل کردن آبگیری آماده سازی خشک کردن و حتی پختن(. 3. مقاومها. المنتهای حرارتی انرژی الکتریکی را به انرژی گرمایی تبدیلمیکنند. 4. سیستمهاینشانگر. 1 ابزاری که سيستم کنترل عمومی را کامل میکنند. این نشانگرها روشن و فعال بودن فور را مشخصمیکند. شكل 37. کنترل الکترونيکي فور وضعيت روشن سوئيچ اصلي دماي واقعي دماي انتخابي وضعيت خاموش صفحة اصلي شكل 38. مدار الکترونيکي فور کنترل عمومي فور نشانگر مقاومت الکتريکي مقاومت سوئيچ اصلي نشانگر فور روشن رابط سيم زمين 1. Indicator Systems 97

115 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي کیفی کنترل استریلیزاسیون در چون نيست آساني کار ها فور کیفی کنترل هستند. تأثيرگذار زمان و دما پارامترهای خشک حرارت با اندیکاتور بهعنوان نایجر( سوبتيلوس)گونه باسيلوس اسپور عموما مرحلة از بعد باید اندیکاتورها این روند. می بهکار بیولوژی اسپور اولیه مقدار شوند. انکوبه ساعت چند برای استریلیزاسیون است بین بیولوژی اندیکاتور در موجود گرماي مقدار گرما انتشار سرعت به چرخه اثربخشی تحت آن ميکروبکشی و دارد بستگی رفته ازبين گرماي مقدار و استریلیزاسیون قرارمیگیرد. اقالم آلودگي و آلی مواد وجود تأثیر اتوکالوها در توان نمی که موادی به باید خشک حرارت با محدودگردد. نمود استریل معمول نگهداری ندارد. الزم ای پیچیده معمول نگهداری و بوده ساده فور نگهداری اجرایی روشهای تنوع شود. می داده شرح بعدا کلی نگهداری روال بستگیدارد. مختلف سازندگان طراحی و فور نوع به معمول نگهداری جهت اقدام هرگونه انجام از قبل هشدار: به و است رسيده اتاق دمای به فور که نماييد حاصل اطمينان نیست. متصل برق پریز الکترونیک قسمتهاي به دسترسی باشد الزم كه زمان هر تواتر: دادهمیشوند. قرار فور پایین قسمت در معموال الکترونیک اجزای اقدامكنید: زیر بهترتیب آنها بررسي بهمنظور بکشید. برق پریز از را فور اتصال سیم 1. سطح لبة با دستگاه قاعده جلویی لبة تا بکشيد جلو را فور 2. شود. مماس کار از یک هر زیر را سانتیمتر 3 تقریبی ضخامت به قطعه دو 3. در فور جلویی قسمت کار این با قراردهید. جلویی پایههای زيرين محافظ برداشت از پس و قرارميگيرد بااليي سطح ميشود. آسان الکترونيک بخشهاي بررسي سپس بردارید. را آن و باز را پایین محافظ صفحة پیچهای 4. زیر اجزاي معموال بررسينماييد. را الکترونیک کنترل اجزاي قراردارند: محفظه این در 1 كنترل صفحه الف( 2 ايمني دکمة يك ب( مدارشکن)ترکیبی( و اصلی كلید ج( قراردهید. خود جای در را محافظ صفحة کاملشد بررسی هرگاه 5. حرارتی مقاومهای تعویض باشد الزم كه زمان هر تواتر: انجامشود: دارند كافي اطالعات كه پرسنلي توسط باید زير روش بکشید. برق پریز از را فور اتصال سیم 1. بردارید. اتاقک باالیی قسمت از را دماسنج 2. بردارید. را قفسهها و بازکنید را در 3. کنید. قطع را دماسنج 3 مدرج میله 4. بازکنید. را پايینی صفحۀ پیچهای 5. بردارید. را پايینی صفحۀ 6. پایانههایی و بازکنید را مقاومها برق تأمینکنندۀ کابلهای پیچ 7. نمایید. قطع میبندند مقاومها به را کابلها این که بازکنید. را خارجی مقاومهاي نیز و مقاومها پیچ 8. ار اولیه مقاومهاي با یکسان ویژگیهای با جدید مقاومهاي 9. نصبکنید. کنید. متصل و نصب مجددا را الكتريكي اجزاي و قطعات 10. خنککننده هواکش تعویض باشد الزم كه زمان هر تواتر: پايینی بخش در معموال خنککننده)که هواکش تعویض برای استفادهشود: زیر روشهای از باید قراردارد( شرح الکترونیک قسمتهاي بازکردن برای كه همانگونه 1. اقدامنمایید. دادهشد كنید. قطع را هواکش برق تأمین پایانههای 2. بازکنید. را هواکش پیچهای 3. کنید نصب را اولیه نوع با یکسان مشخصات با هواکشی 4. کنید. متصل پایانهها به را هواکش سیمهای قراردهید. خود جای در را محافظ صفحة 5. در واشر تعویض باشد الزم كه زمان هر تواتر: ساختهمیشود. سیلیکون از معموال در واشر بازکنید. را در و خاموش را فور 1. شلکنید. نگهمیدارند خود جای در را واشر که ايمني ابزار 2. بردارید. آن قرارگیری محل از را واشر پیچگوشتی از استفاده با 3. ممكناست چون كنيد خودداري اضافی نیروی بهکارگیری از بشکند. را محفظه سپس شروعکنید. باال قسمت از نصبکنید. را جایگزین واشر 4. در را مراحل نمایید. متصل در به و حرکتدهید طرفین به را آن انجامدهيد. روش همين به نيز در پايین قسمت 3. Probe 1. Control Panel 2. Saftey Release 98

116 فصل 13 فور تعویض ترموکوپل تواتر: هر زمان كه الزم باشد 1. محفظة کنترل الکترونیک را بازکنید. 2. کابل های متصلکنندة ترموکوپل را از پايانههاي اتصال روی صفحۀ کنترل جداکنید. 3. ترموکوپل را از قسمت باالیی فور شل کنید و به بخش جلویی حرکتدهید تا حداقل 15 سانتی متر از کابل در معرض دید باقی بماند. 4. کابل را از ترموکوپل قطعکنيد تا غالف جدا شود. 5. انتهاي بريدة ترموکوپل معيوب را با کابلهاي ايمن جايگزين کنيد. از نوار چسب براي جلوگيري از شلبودن آنها استفادهنماييد. 6. درحالي كه اتصاالت قطع نشدهاست ترموكوپل خراب را از بخش الكترونيك به آرامي بيرون بكشيد تا بهعنوان راهنما در حين جايگزيني مورد استفاده قرارگيرد. 7. اتصال سیم های ترموکوپل کهنه را قطع کنید و سیم های ترموکوپل جدید را داخل پایانه های اتصال مربوطه قراردهید. كنترل کنید که قطبيت اولیه حفظ شدهباشد. 8. دوباره صفحة محافظ را در جای خود قراردهید. تعویض لوالهای در فور تواتر: هر زمان كه الزم باشد برای تعویض لوالهای در بهشرح ذیل اقدامنمایید: 1. در را باز و آن را از لولهها جداکنید. 2. پیچهای اتصال لوالهای خراب را بازکنید. 3. لوالهای خراب را بيرون بياوريد. 4. لوالهای جدید را در جای خود قراردهید و با پیچهای اتصال محکمکنید. 5. در را دوباره نصبکنید. جدول مشكليابي مشکل برق در فور وجودندارد. افزایش دما نامنظم است. فور خطای حرارتي نشانمیدهد. صفحۀ نمایش پيغام»باز است«را بهعنوان خطا نشانمیدهد. علت محتمل فور به پریز متصل نيست. کلید اصلی خاموش است. مدارشکن خراب است. صفحۀ کنترل خراب است. کابل متصلکننده خراب است. ترموکوپل خراب است. کنترل خراب است. دما پایینتر از مقدار انتخابشده است. ترموکوپل خراب است. مقاوم حرارتی خراب است. تقویتکننده خراب است. کنترل خراب است مدار ترموکوپل باز است. راه حل فور را به پریز برق متصلکنید. کلید اصلي را روشن کنید. مدارشکن را تعويضکنید. صفحۀ کنترل را تعویضکنید. کابلهای متصلکننده را كنترل/تعمیرکنید. ترموکوپل را تعویضکنید. کنترل را تعویضکنید. دما را تغییر دهید. منتظر بمانید تا به دمای انتخابي برسد. ترموکوپل را تعویضکنید. مقاوم حرارتی را تعویضکنید. تقویتکننده را تعویضکنید. کنترل را تعویضکنید. از اتصال ترموکوپل اطمينان حاصلنماييد یا ترموکوپل را تعویضکنيد. 99

117 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي پايه تعاريف نامیدهمیشود. نیز کلید وسيله اين شود. خاموش یا روشن وسيله يك با دستگاه از قطعهاي میشود باعث که الکتریکی کنترل ابزار يك 1 مدارشکن. بهيكدیگر سيم يک بهوسيلة انتها یک در که متفاوت فلز دو بستن با ابزار.اين است دما صحيح اندازهگیری برای استفاده مورد ابزار 2 الکتریکی. ترموکوپل به 3 سیبک توماس آلمانی پزشک آن کاشف افتخار به پدیده این تولیدمیكند. انتها دو بین دما تفاوت با متناسب ولتاژ و شدهاست تشکیل شدهاند متصل شناختهمیشود. 4 سیبک پدیدة نام زیاد جرم با سیستم يك وقتی منتقلميشود. دما اختالف وجود علت به پایینتر دمای با دیگری سیستم به باال دماي با سیستمي از که انرژی از شکلی 5 گرما. گرمای مقدار بنابراين است. نزدیک زياد جرم با سیستم اولیه دمای به دما قرارمیگیرد تماس در متفاوت دمای با ]m[ کم جرم با دیگری سیستم با [M[ گرمایی ظرفیت یا ]C[ تناسب ثابت است. متناسب T دما در تغییر با Q گرما مقدار منتقلمیشود. پایینتر دمای با سیستم به باالتر دمای با سیستم از Q دارد. گرماانتقال يا سیستم یک در دما تغییر پیامدهای از یکی بر اشاره که Q = C T میشود زیر رابطة برقراری باعث سیستم الکتريکي انرژي جريان عبور برابر در که است مدار يک ويژگي اين اعمالميکند. برق جريان برابر در الکتریکی مدار یا ماده یک که مقاومتی 6 مقاومت. است. متناسب ]a[ مقطع سطح با معکوس بهطور و داشته مستقيم نسبت ]l[ سيم طول با سیم مانند جزء یک ]R[ مقاومت ميکند. تبديل گرمايي به را محاسبهمیشود: زیر معادلة از مقاومت R = k a l كه: بهطوري بستگيدارد. استفاده مورد واحدهای به که ثابتی عدد = k رسانا طول = l رسانا مقطع سطح = a است. برابر آمپر بر ولت یک با اهم یک است الکتریکی مقاومت رایج واحد اهم) Ω (. کارمیكند. مینمايد فعال را دیگری عامل مکانیکی بهطور که اجزايش از یکی انبساط با معموال میكند. تنظیم را سیستم دمای که وسیلهای 7 ترموستات. میكند. کنترل را خاصی عملکرد که کلیدی مثال برای 1. Circuit breaker 2. Electric Thermocouple 3. Tomas Seeback 4. Seebeck Effect 5. Heat 6. Resistance 7. Thermostat 100

118 14 فصل انكوباتور GMDN كد ECRI كد نامگذاري هوازي انكوباتور بيهوازي انكوباتور 1 پرورشدادن معنای به incubare التين واژه از برگرفته انکوباتور کنترلشده رطوبت و هوا فشار دما با محفظهای انکوباتور است. زنده ميکروارگانيسمهاي رشد و نگهداری بهمنظور که ميباشد آن مصارف بیشترین از است. شده طراحی مناسب محیطی در کشتهاي و شناسايي ویروسی باکتری های کشت انکوباسیون 2 اکسیژن) BOD ( بیوشیمیایی نیاز ميزان فراهمسازي و تعیین با سلولی متفاوت طراحی و پیچیدگی در انکوباتورها است. بیولوژی ذخیره و بقیه كه درحالی كنند می کنترل را دما فقط ها آن از بعضی هستند. سیستم از استفاده با بعضی كنند. می کنترل نیز را هوا ترکيب دارند. اتاق دمای از کمتر دمایی شرایط ايجاد توانایی سردکننده را دما انكوباتورها مختلف ويژگیهايی و طراحی به توجه با شرايط در و ديگر بعضی در كنند. می کنترل بیشتر یا C از و ميکروارگانيسمها مختلف انواع رشد براي ویژه اتمسفری داخل فضاي به )CO 2 کربن) دياکسيد گاز تزريق امکان ها سلول است. نيز انکوباتور عملكرد اصول جهت محیطی کنترل و گرما انتقال مختلف روشهای از انکوباتور استفادهمیکند. آزمایشگاه ویژة روشهاي برای الزم شرایط به رسیدن الکتریکی مقاومهاي از متشكل سیستم یک دارای انکوباتورها معموال براي و میشوند کنترل پروسسور میکرو یا و ترموستات با که هستند اجباري یا و طبیعی همرفت یا و هدایت از گرما انتقال سیستمهای كنند. استفادهمی گرما گرما هدایت از سری یک میکنند کار گرما هدایت با که انکوباتورهایی در اتاقک دیوارۀ به مستقیم طور به را حرارت الکتریکی مقاومهاي باال دمای مقاومها دهد. می انتقال شوند می انکوبه ها نمونه كه جایی انتقال است. پایینتر دمای با نواحی از یکی اتاقک که درحالی دارند. دمای با ناحيهاي به باالتر دماي با ناحیهاي از همیشه حرارتي انرژی شود: محاسبهمی 3 فوریر معادلۀ مطابق تر پایین q = -KA T x كه: بهطوري هدایت)رسانایی( بهوسيلة گرما انتقال مقدار = q مواد حرارتي هدایت = K گرما انتقال سطح = A گرما جریان جهت در دما انتشار = T معادله در ترمودینامیک دوم قانون براساس )-( منفی عالمت شدهاست. آورده 3. Fourier انكوباتور تصوير استاندارد انكوباتور 1. To breed 2. Biochemical Oxygen Demand 101

119 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي 1 گرما همرفت داراي انکوباتورهاي در مقاومها بهوسيلة تولیدشده گرمای انکوباسیون اتاقک در که هوایی توسط گرما همرفت سیستم به فرآیند این کارایی يابد. انتقالمی ها نمونه به دارد جریان انکوباتور کف از هوا معموال دارد. بستگی هوا جریان الگوهای داخل در یکسان بهطور و میشود گرم و شده اتاقک محفظة وارد لولهای ازطریق درنهایت میکند. پیدا جریان انکوباسیون اتاقک شود. خارجمی قراردارد انکوباتور باالیی قسمت در که : 2 توضیحمیدهد را حرارتي همرفت که معادلهای q = ha)t w T θ ( كه: بهطوري همرفت بهوسیلة انتقالی گرمای مقدار = q گرما انتقال برای همرفت ضریب = h دادهمیشود عبور آن از گرما که سطحي = A مقاوم سطح دمای = T w مايع)هوا( دمای = T θ همرفت با را هوا که دارند هواکشهايی انکوباتورها از بعضی 39( شماره زیر)شكل شکل در درميآورند. جریان به 3 اجباري هدایت شدهاست: نشانداده انکوباتورها برای رفته كار به طرح سه اجباري. همرفت و طبیعی همرفت گرما اتاق دمای از تر پایین دمای که زمانی انکوباسیون اتاقک در این داشتهباشد. وجود سردکننده سیستم باید است نیاز مورد ]Ta[ با و نگهداشته خنک را انکوباسیون اتاقک و خارج را گرما سیستم حالت در آب كند. می کار انکوباتور دمای کنترلکنندة سیستم از بعضی دارد. گرما حفظ و جذب در باالیی ظرفیت مایع اتاقک اطراف در را آبی اتاقکهای خود های طراحی در سازندگان شرایط حفظ تضمین برای كار این میکنند. تعبیه انکوباسیون است. مفید انکوباسیون اتاقک درون در ثابت دمایی گازهایی آنها در که طراحیشده انکوباتورهایی همچنين انکوباسیون اتاقک به %5 و %3 غلظت با کربن دیاکسید مانند میگردد. حفظ و تزریقشده از استفاده بر مبتنی انکوباتور دمای کنترل سیستم مقاومهای ترموکوپلها مایع( بسط با یا )فلزي 4 ترموستاتها مدارهای است. گوناگون 6 نیمهرسانای عوامل یا 5 حرارتي انکوباتور عملکرد و دما میکروپروسسورها ازطریق الکترونیک دارد. بستگي سازنده به مختلف طرحهاي میکنند. کنترل را روی اطالعات دیگر و انکوباتور برنامهریزیشدۀ یا واقعی دمای دادهميشود. نشان 7 صفحه تفاوت 5 C حداقل باید انکوباتور دمای صحيح تنظيم برای داشتهباشد. وجود ]Ta[ اتاق دمای و ]Tc[ اتاقک دمای بین باشد ]Ta[ اتاق دمای از تر پایین باید ]Tc[ اتاقك دمای اگر خرید بنابراین خواهدبود. نياز مورد سردكننده سيستم يك بستگی آزمایشگاه در انجامشده های روش نوع به انکوباتورها تا گردد تعریف دقیق بهطور و مطالعه باید فنی مشخصات دارد. صورتگيرد. آزمایشگاه هر واقعی های نیاز با مطابق خرید انکوباتورها در گرما انتقال سيستم 39. شكل اجباري همرفت طبيعي همرفت همرفت 4. Thermostats (bi-metallic or fluid expansion) 5. Thermistor 6. Semi - Conductor 1. Termal Convection سردسازی(. ایزاکنیوتنمطرحگرديد.)قانون درمعادلةهمرفت توسط انتقالگرما Forced Convection 102

120 فصل 14 انكوباتور کنترلهای انکوباتور نمای شکل 40 انواع کنترلهای موجود در مدلهای اخیر انکوباتور را نشانمیدهد. 1. سوئيچ اصلی برای روشن و خاموش کردن دستگاه. برخي از سازندگان یک کليد حفاظتي 1 نيز تعبيه میکنند. کلید دو وضعيت دارد: روشن ]I[ در انکوباتور جریان برق وجوددارد. خاموش ]O[ در انکوباتور جريان برق وجودندارد. 2. صفحۀ نمایش برای انتخاب پارامترها. برای مثال: دمای انتخابی دمای هشدار)حداقل و حداکثر(. 3. دو دکمة كنترل كه بهطور معمول صفحة اصلي انتخاب و تنظيمات را مشخص ميكنند. اين دكمهها همچنين برنامهريزي و آستانة هشدار را تعيينميكنند. 4. دو دكمه انتخاب براي تنظيمات دما. اين دكمهها بههمراه دكمههاي كنترل استفادهميشوند. 5. نشانگرهاي صفحة نمايش كه وضعیت کاربری را نمایش میدهند. اگر سیستم گرمایی درحال کار باشد نمایشگر»گرما«را نشانميدهد. اگر انکوباتور درحال برنامه ریزی شدن باشد نمایشگر»برنامه«را نشانمیدهد. 6. دکمة انتخاب و کنترل روی صفحه کنترل قراردارند. هر سازنده از کنترل هایی که برای طراحی انکوباتور مناسب باشد استفادهمی كند. بهطور کلی انکوباتورها کنترلهای فوقالذکر را دارند و دستورالعمل ها در کتابچه های راهنمای کاربري که توسط سازندگان تهیهمی شوند نوشتهشدهاند. معموال پارامتر مورد نظر با استفاده از دکمه های انتخاب در صفحۀ اصلي تعيين و تنظیم می شود تا شرايط مورد نظر حاصل گردد. این انتخاب بعدا با استفاده از»دکمة تنظیم«و یا»انتخاب«تأییدمی شود. الزامات نصب و راهاندازي الزامات نصب و راهاندازي فعاليت انكوباتورها مستلزم شرايط زير ميباشد: 1. یک اتصال الكتريكي مطابق با استانداردهای مورد استفاده در کشور. پریز برق نباید بیش از 1/5 متر از انکوباتور فاصله داشتهباشد. این اتصال باید ولتاژ 120V فركانس 60Hz یا V فركانس 50-60Hz را فراهمکند و داراي سيم زمين باشد. 2. فضای آزاد در اطراف و پشت دستگاه كه عبور کابل ها و تهویه مورد نیاز برای عملکرد طبیعی انکوباتور را امكانپذير ميسازد. این فضا بین 5-10 سانتيمتر برآورد می شود. 3. فضايي در آزمایشگاه که میزان تغییر دما درآن حداقل باشد. 4. یک میز تراز و محكم که قادر به تحمل وزن انکوباتور است. وزن انکوباتور با سه قفسه بین 60 و 80 کیلوگرم است. 5. رگالتورهای فشار شیلنگ ها و اتصاالت برای انکوباتورهایی )CO 2 استفادهميكنند. اين دستگاهها که از گاز دی اکسیدکربن) همچنين از يك مهاركننده براي تأمين ايمني تانك پرفشار گاز CO 2 استفادهميكنند. نگهداری معمول و استفاده از انکوباتور در این بخش کاربری و نگهداري عمومی انکوباتورها بحث شدهاست. روش های اجرايی ویژه باید مطابق با توصیة هر سازنده باشد. توصیههایی برای کاربری 1. در حضور مواد قابل احتراق از انکوباتور استفادهنکنید چون اجزاي داخل این دستگاه می توانند بهعنوان منبع احتراق در زمان کاربری عمل کنند. شكل 40. کنترلهاي انکوباتور صفحة نمايش) 2 ( وضعيت روشن نشانگرهاي صفحة نمايش) 5 ( وضعيت خاموش صفحة کنترل) 6 ( سوئيچ اصلي) 1 ( دکمههاي انتخابي) 4 ( دکمههاي کنترل) 3 ( 1. Protection Breaker 103

121 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي کنید. جلوگيري انکوباتور داخل اسیدی های محلول ریختن از 2. ميشوند انکوباسیون اتاقك تخريب سبب ها محلول این دارند خنثی ph که موادی از داشتهباشد امکان که زمان هر خورنده بخارات که موادی انکوبهکردن از استفادهکنید کنید. خودداری كنند تولیدمی گرمازا مقاومهاي از که پايینی محافظ روی ظروف قراردادن از 3. کنید. خودداری كند می محافظت عینک مانند شخصی حفاظتی لوازم از انکوباتور با كار زمان در 4. ظروفاستفادهكنيد. وبرداشتن قراردادن پنسبرای دستکش ایمنی از بعضی کنید. خودداری باز در با انکوباتور جلوی ایستادن از 5. شوند. استشمام نباید که كنند می ساطع بخاراتی مواد که جايي در را انکوباتور عملکرد در پايداري ايجاد جهت 6. کنيد. کاليبر است نصب وسایل با عصر و صبح ساعات در را انکوباتور کاربری دمای 7. وغیره( ترموکوپل گواهی)ترمومتر دارای و کالیبرشده معتبر نماييد. تأييد انکوباتور)مثل در شناسايیشده نامطلوب عملکرد هرگونه 8. فرم در را الزم اصالحی اقدام و )CO 2 سطح یا رطوبت دما ثبتکنید. مناسب 1 C از بیش انکوباتور در دما روزانه کنید حاصل اطمينان 9. ثبتکنید. را دما كند. تغییرنمی الزم آب انکوباتور در رطوبت از معینی سطح حفظ برای اگر 10. اضافهکنید. آن به غیرفرار میکروبی مهارکنندۀ عامل یک است دستگاه تمیزنمودن جهت الزم توصیههای حداقل مرتب طور به را باکتریایی یا سلولی کشت انکوباتورهای مواد از استفاده با عفونی مادة هر ریختن از بعد و روز 14 هر کنید. تمیز مناسب ضدعفونیکنندة بکشید. برق پریز از را انکوباتور نمودن تمیز از قبل 1. استفادهکنید: ایجادنمیکنند خراش که تمیزکننده مواد از 2. و کرده آغشته مالیم تميزكنندة محلول به را پارچه از ای تکه ببرید. بهکار خارجی و داخلی سطوح پاککردن برای کنید. جلوگيري الکتریکی عوامل و اککننده پ مواد بین تماس از 3. انکوباتور تا کنید صبر برق به انکوباتور مجدد اتصال از قبل 4. شود. رطوبت( خشک)فاقد معمول نگهداری اقدامات به است شده اندازی راه و نصب خوبی به که انکوباتوری میتوان متمادي سالهای و ندارد نیاز نگهداری جهت زیادی جهت اقدام هرگونه استفادهنمود. آن از فنی مداخلة هر از قبل انجامشود. سازنده های توصیه با مطابق باید دستگاه نگهداری انکوباتور که باشيد مطمئن تعمیر هرگونه انجام از قبل هشدار: شدهاست. کشیده برق پریز از و تمیز شده زدایی آلودگی فقط باید شود می بحث زير در که روزانه معمول نگهداری دیدهاند را الزم آموزش انکوباتور با کار برای که پرسنلي توسط این انجامشود. هستند آگاه کار این به مربوط خطرات از و اجزاي صحيح عملكرد و شرايط تأييد درجهت متمرکز اقدامات دارد: كاربرد ذيل از استفاده و شود می ساخته سيلیکا از معموال انکوباتور. در واشر 1. واشر تعویض بهمنظور شدهاست. تضمین سال چند برای آن میبندند در به را واشر که هایی مکانیسم و شود جدا در بايد واشر قرارمیگیرد. شیار یک در واشر معموال برداشتهشوند. واشر داشتهباشد. را اصلی واشر با يكسان مشخصات باید جدید هب تواند می که بستهشود مکانیسمهایی با و قرارگیرد در روی باید باشد. انکوباتورها بعضی در پیچ سری یک بستن سادگی پايین قسمت در معموال المنتها اين حرارتي. المنتهاي 2. است الزم ها آن تعویض بهمنظور شوند. دادهمی قرار انکوباتور شوند. جدا انکوباتور پايینی های محافظ و کلیدها صفحه که شوند)در جدا نیز درها است الزم انکوباتورها بعضی در ها محافظ که هنگامی شیشهای(. داخلی در و فلزی بیرونی جداشده دما حسگر سیستمهای و المنتها شوند برداشتهمی اصلی نمونههای با یکسان مشخصات دارای که انواعي با و دوباره جداشده قسمتهاي تمام شوند. می جایگزین هستند انجاممیگیرد. کالیبراسیون و متصل باید قسمت این دیدن صدمه درصورت. 1 خنککننده هواکش 3. جایگزین اولیه نمونه با یکسان مشخصات دارای هواکش با باز باید قراردارد آن در هواکش که بخشی نصب برای شود. از بعضی و ها در که است الزم انکوباتورها بعضی در شود. معيوب هواکش سپس جداشوند. محافظ های کلید صفحه جريان صحيح جهت از اطمينان از پس جدید نمونه با و جدا مجددا جداشده قسمتهاي تمام شود. می جایگزین هوا متصلشوند. همانند ذیل در اشارهشده اجزاي کردن جایگزین برای آنچه اقدامکنید. شدهاست شرحداده قبلی اجزاي برای که چه آن دارای كه شود استفاده جایگزینی اجزاي از بايد است مهم بسیار هستند. اصلی های نمونه با یکسان مشخصات 1. Cooling Ventilator 104

122 انكوباتور 14 فصل داخلی تهويهكنندة پروانة 4. الکترونیک کنترل 5. الکترونیک اجزاي 6. ترموکوپلها 7. شیشهای)داخلی( در 8. دستگيره 9.. خارجی( و داخلی انکوباتور)اجزاي بدنة 10. رد رفعشود. دارند را انکوباتور نگهداری و کاربری تخصصی آموزش كه پرسنلي توسط باید ذیل جدول در ارائهشده شايع مشکالت عملگردد. سازنده توصیههای با مطابق باید خاص موارد استاندارد انکوباتور کارنمیکند. انکوباتور مشکل نشانمیدهد. حرارتي خطای انکوباتور انتخابی دمای از باالتر دما و است فعال آالرم است. نشانمیدهد. خطا پيغام مکررا نمایش صفحه نشانمیدهد. EEE حروف نمايش صفحه معموال مشكليابي جدول محتمل علت نیست. متصل برق پریز به شاخه دو قراردارد. خاموش وضعيت در روشن/خاموش کلید است. معيوب اتصال سیم است. خراب دما کنترل است. خراب حرارتی مقاوم دارد. نقص حرارتی مقاوم اتصال است. خراب الکتریکی ترموکوپل است. اتاق دمای از کمتر انتخابی دمای است. خراب تقویتکننده است. خراب در واشر)های( دماي حد بيشترين به نسبت انتخابشده دماي کردهاست. تغيير کم مقدار به آالرم تعيينشده است. خراب دما کنترل است. خراب تقویتکننده ميزند. چشمک آالرم چراغ حل راه كنترلکنید. را برق اتصال شرایط قراردهید. روشن وضعيت در را کلید تعویضکنید. را آن یا كنترل را كابل را آن یا تنظیمکنید و بررسي را دما کنترل كليد تعویضنمایید. با یکسان مشخصات و جايگزين نوع با را مقاوم تعويضنمایید. اصلي نمونة تنظیمنمایید. و تمیز را اتصال محل تعویضنمایید. را الکتریکی ترموکوپل انکوباتورهای فقط كنترلکنید. را انکوباتور مشخصات معموال کنند. کار شرایط این در توانند می یخچالدار است. انکوباتور دمای از تر پایین محیط دمای تعویضکنید. را تقویتکننده تعویضنمایید. را در واشر)های( دمای به و كم انکوباتور دمای تا بمانید منتظر برسد. انتخابی تعویضنمایید. را دما کنترل تعویضنمایید. را تقویتکننده کاربری دمای در تا شود خنک انکوباتور دهید اجازه گردد. تثبیت انتخابی 105

123 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي انکوباتور دمای پایین مشکل کنترل انکوباتور کارنمیکند. خواندههای دما نامنظم است)باالتر یا پایینتر از دمای انتخابی است(. دما در اتاقک انکوباسیون یکنواخت ولي باالتر از دمای انتخابی است. دما باالتر یا پایینتر از دمای انتخابی است. در وضعيت کاربری اتصال کنترل قطعمیشود. کمپرسور کارنمیکند هر چند که صفحة نمايش روشن است. علت محتمل کلید اصلي خاموش است. منبع تغذية الكتريكي وجودندارد. برفک در اطراف تبخیرکننده انباشته شدهاست. برفک در اطراف تبخیرکننده انباشته شدهاست. جریان هوا در محفظه بهوسيلة نمونهها مسدود شدهاست. کنترل دما به کالیبراسیون نیاز دارد. مقدار ولتاژ کافی نيست. محافظ حرارتی کمپرسور باز است کلید اصلی را روشنکنید. راه حل مدار تغذية الكتريكي را كنترل نمایید. مطابق با روش اجرایی سازنده برفکزدایی نمایید. دمای خنکسازی را کاهشدهید. مطابق با روش اجرایی سازنده برفکزدایی کنید. محتویات انکوباتور را دوباره مرتبکنید تا هوا جریانیابد. مطابق با روش اجرایی سازنده کالیبر نمایید. مقدار ولتاژ را تأييد نمایید نباید بیش از %5 با ولتاژ تعیینشده روی صفحه تفاوت داشتهباشد. اتصال الکتریکی نقص دارد. مقدار ولتاژ را تأييد نمایید نباید بیش از %5 با ولتاژ تعیینشده روی صفحه تفاوت داشتهباشد. خواندههای دما باالتر از مقادیر انتخابی است و باالی 40 C آالرم خاموش است. تقویتکنندة سيستم خنكساز خراب است. کمپرسور خراب است. تقویتکنندة سيستم خنكساز را جايگزين کنید. کمپرسور را تعویضکنید. خنككننده را کالیبر نمایید )این یک روش اجرایی ویژه است که به ابزار خاص نیاز دارد(. 106

124 انكوباتور 14 فصل انديكاتور بهعنوان و است نمونه دریک آلي مواد تجزیه برای هوازی های میکروارگانیسم نیاز مورد اکسیژن مقدار اکسیژن) BOD (. بیوشیمیایی نیاز ميزان رد روز 6 از بيشتر بهمدت که زمانی نمونه( لیتر هر بهازای اکسيژن استفاده)میلیگرم مورد اکسیژن بهصورت كميت اين میرود. کار به آب آلودگی درجۀ گردد. می اندازهگیری دادهشدند کشت 20 C رود. می كار به نمایش صفحه روی اطالعات نمایش برای گسترده طور به که برقی وسیلة یک 1 نور) LED (. ساطعکنندة دیود الکتريکي انرژي جريان عبور برابر در که است مدار يک ويژگي اين اعمالميکند. برق جريان برابر در الکتریکی مدار یا ماده یک که مقاومتی مقاومت. است. متناسب ]a[ مقطع سطح با معکوس بهطور و داشته مستقيم نسبت ]l[ سيم طول با سیم مانند جزء یک ]R[ مقاومت ميکند. تبديل گرمايي به را شود: محاسبهمی زیر معادلة از مقاومت كه: بهطوري بستگیدارد. استفاده مورد واحدهای به که است ثابتی عدد = k R = k l a رسانا طول = l رسانا مقطع سطح = a است. برابر آمپر بر ولت یک با اهم یک است الکتریکی مقاومت رایج واحد اهم) Ω (. يابد. می جریان تر پایین دمای با نقطهاي به باالتر دمای با ای نقطه از گرما که زمانی است ماده یک در گرما انتقال از شکلی 2 گرما. هدایت است. هوا یا مایع همرفت ازطریق گرما انتقال از شکلی 3 گرما. همرفت ها آن ترین رایج دارند. گوناگون کاربردهای که ای کمهزینه ابزار كند. می تغییر دما به نسبت آن مقاومت که است الکترونیکی قطعه یک 4 حرارتي. مقاوم است. دما کنترل انتها یک وقتی هستند. متصل يكدیگر به انتها یک از که میباشد غیرهمسان فلز دو از متشکل و دارد کاربرد دما گیری اندازه براي که ابزاري 5 ترموکوپل. پزشک آن کاشف افتخار به 6 سیبیکاثر به پدیده این است. فلز دو این دمای اختالف با متناسب آن مقدار که كند می کم ولتاژ تولید دارد باالتر دمای است. معروف سیبیک توماس آلمانی كند. کارمی نمايد می فعال را دیگری عامل مکانیکی طور به که اجزايش از یکی انبساط با معموال كند. می تنظیم را سیستم دمای که ای وسیله ترموستات. كند. می کنترل را خاصی عملکرد که کلیدی مثال برای پايه تعاريف 1. Light Emitting Diode 2. Thermal Conduction 3. Thermal Convection 4. Thermistor 5. Thermocouple 6. Seebeek Effect 107

125

126 فصل 15 ميكروسكوپ كد GMDN كد ECRI نامگذاري ميكروسكوپ میکروسکوپ 1 برگرفته از واژههاي یونانی micros به معنای کوچک و skopien به معنای دیدن يا بررسیکردن است. در این فصل مراقبت و نگهداری معمول میکروسکوپهای مورد استفاده در مشاغل بالینی ارائهمیشود. میکروسکوپها با توجه به رنگ زمینه با اسامي متفاوت رایج در ذیل طبقهبندي ميشوند: میکروسکوپ نوری با ميدان ديد شفاف میکروسکوپ نوری با ميدان ديد تيره میکروسکوپ نوری فلورسانس میکروسکوپ نوری فارکونتراست 2 میکروسکوپ نوری تداخلی 3 میکروسکوپ نوری نورپالریزه میکروسکوپ نوری معكوس 4 میکروسکوپ استریوسکوپ 5 )سهبعدی( تصوير ميكروسكوپ ميکروسکوپ استريوسکوپ ميكروسكوپ دو چشمي: اين ميكروسكوپ از لنزهاي مختلف و روشنسازي كنترلشده براي بزرگنمايي شيئي استفادهميكند. ميكروسكوپ سهبعدي: اين ميكروسكوپ تصوير عكس يا حجمهاي سهبعدي را با انطباق دو شكل روي هم امكانپذير ميسازد. 1. Microscope 2. Phase Contrast Optical Microscope 3. Interference Optical Microscope 4. Inverted Optical Microscope 5. Stereoscopic Microscope 109

127 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي ميكروسكوپ از استفاده موارد نظیر)لنزها نوري های سیستم با دقیق ای وسیله میکروسکوپ کنترلکنندۀ مكانيكي های سیستم کندانسورها( منشورها فیلترها الکتریکی سیستمهای Z Y X سهبعدی فضای در نمونه وضعیت غیره( و ویدئو ها الکترونیکی)دوربین و نور( منبع و ها )مبدل قابل غيرمسلح چشم با که را نمونههايي از تصویر تهية كه است آمادهسازي كند. می کنترل و تقویت نیستند رؤيت و شناسایی در که روشهايي از استفاده براساس بايد ها نمونه مشاهدة و باشد. است مؤثر جزئیات رؤيت مراقبتهای در مهم تشخیصی وسيلة یک میکروسکوپ باکتریشناسي خونشناسي مانند تخصصی های رشته در بهداشتی با هایی انسانی)میکروسکوپ منابع آموزش در و انگلشناسی را خود مشاهدات تا وجوددارد دانشجویان برای ویژه الحاقات اين در فنی های پیشرفت است. انجامدهند( مربوطه استاد نظر زیر صنعت در را ميكروسكوپها تخصصيتر های مدل طراحی زمينه پیشرفت و توسعه در اساسي نقشي که كردهاست فراهم دانشگاه و دارد. طبیعت از او عميقتر درک و بشر دانش عملكرد اصول تعامل در عدسيها که فیزیکی خواص از استفاده با میکروسکوپ جنس از نوری وسیلة یک عدسي شود. ساختهمی دارند نور با معمول بهطور و داشته را نور انعكاس توانايي كه است شیشه اگر دارد. را کروی)مقعر( یا سهمی)محدب( محاسبهشدة ابعاد نقطة در خروج و لنز سطح با برخورد نتيجة در نور پرتوهای اگر و دارد نام 1 همگرا یا مثبت عدسي شوند همگرا F مشترک کند متفرق كند می برخورد آن به که را نوری پرتوهای عدسي رد مثبت)همگرا( عدسيهای ناميدهميشود. 2 واگرا يا منفي عدسي دهند. تشكيلمی را ها میکروسکوپ ساختمانی اجزا 41 شکل آن در نور پرتوهای که ای ] F [)نقطه 3 کانون 41 شکل در قابل لنزها ميان از نور شکست چگونگی و شوند( می متمرکز ]D[ 4 کانونی فاصلة کانون و عدسي بین فاصلة است. شناسايي ناميدهميشود. طراحي به توجه با را لنزها عملكرد نحوة 42 شكل نشانميدهد. خالصه بهطور ميكروسكوپها مثبت)همگرا( لنزهاي 41. شكل کانوني فاصلة همگرا عدسي کانون نور شعاعهاي عدسيها نوري محور کروي موج در جلوي بخش صاف موج در جلوي بخش همگرا يا مثبت عدسيهاي نوري سيستمهاي 42. شكل تصوير همگرا عدسي شيئي عدسي از [a] فاصلة در ] h[ شئ است [h] = ] h[ وقتي عدسيها از [b] فاصلة در [h] تصوير عدسيها پرتوهای که ای نقطه كانون[ F ]: ايجادميكند. را كانوني[ F ] فاصلة در شوند می متمرکز آن در نور معادالت و بيشتر توضيح براي است. عدسيها از مراجعهنماييد. متن به مربوطه 1. Convergent 2. Divergent 3. Focus 4. Focal Distance 110

128 فصل 15 ميكروسكوپ وقتی یک شئ نورانی ] h[ در فاصله ای ]a[ در مقابل عدسيهای همگرا قرارميگيرد پرتوهای نور از لنز عبورميكنند و منعكس ميشوند. پرتو نوري كه از قسمت باالی شئ عبورميكند از محور نوري لنز در نقطة كانوني ] f[ ميگذرد. اين پرتوها از طريق هر دو سطح لنز منعكس ميشوند و از طرف ديگر موازي با محور نوري خارج ميگردند. پرتو نوري كه از قسمت باالي شي به موازات محور نوري از ميان لنز عبوركرده و منعكس شدهاست سپس از نقطة كانوني ]F[ در سمت تصوير تا زماني كه اولين پرتو در فاصله ]b[ از لنز در جايي كه تصوير تشكيلشده ميگذرد. همانطوري كه در شکل 42 نشانداده شدهاست فاصلة ]a[ بزرگتر از فاصلة کانونی ]' f[ است جايي كه يك تصویر واقعی بهصورت معكوس در فاصله ]b[ پشت لنز تشكيل شدهاست. فاصلة کانونی [ f[ در معادلة زير به فاصله های ]a[ و ]b[ بستگي دارد: بزرگنمایی ]M[ یک عدسي به رابطة بین اندازة شئ و اندازه تصویر تشکیلشده بستگيدارد كه از معادلۀ زیر تعيينمی شود: بهطوري که: h M = = b h a ]h[ و ] h[ ابعاد تصویر و شئ هستند ]a[ و ]b[ بهترتيب فاصله بین لنز و نقطه ای که تصویر تشکیلمی شود و فاصلة بین لنز و نقطه ای که شئ قراردارد ميباشند. 1 f = 1 a + 1 b شكل 43. نماي يک ميکروسکوپ 3. سر دوچشمي 1. عدسي چشمي 22. بازوي ميکروسکوپ 21. کنترل ارتفاع کندانسور 4. نگهدارندههاي چرخان عدسي شيئي 5. عدسيها 23. صفحة مکانيکي 6. کندانسور 7. ديافراگم 10. شيشة جمعشونده با نگهدارندههاي فيلتر 20. پيچ تنظيم ماکرو/ميکرو 11. دکمة تنظيم ميدان نوري ديافراگم منبع نور 24. پايه 111

129 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي اجزاء شدهاست. نشانداده زیر جدول در میکروسکوپ يك اصلی اجزاي راهاندازي و نصب الزامات فركانس و V ولتاژ برق از معمول بهطور میکروسکوپها شدت تنظيم كنترلكننده منبع یک بعضی استفادهمیكنند. 60Hz به نور آن ازطریق که دارند نيز آینه یک ديگر بعضي دارند. نور ارجح المپ به آينه میشود. هدايت صفحه روی قرارگرفته اسالید در بهداشتي خانههاي در اغلب میکروسکوپهایی چنین است. وجودندارد برق خطوط که جایی شهری مراکز از دور مناطق به نياز میکروسکوپها انواع راهاندازي و نصب دارند. كاربرد به فلورسانس میکروسکوپ يك دارد کدام هر تخصصي الزامات شوند. امكانپذير مشاهدات تا دارد نیاز تاریک اتاق یک ميکروسکوپ يک عرضي برش 44. شكل راهنما جدول شماره سیستم شماره اجزاء 1 چشمی دو سر چشمی چشمی دو لولة چشمی دو سر چرخان نگهدارندههاي شيئي عدسي شيئي عدسي چرخان نگهدارندههاي عدسيها 5 6 صفحة یا 1 صفحه کنداسیور و 2 مکانیکی کندانسور دیافراگم دريچه فیلتر نگهدارندههای وسیع برد با عدسيها کندانسور کنترل مکانیکی صفحة یا صفحه سطح/ جمعشوندهبانگهدارندههاي شیشه فیلتر دیافراگم نوری ميدان تنظیم اهرم نور منبع مقعر آینه تابان نور 13 4 تنظیم حلقه با نور نگهدارنده 14 جمعکننده عدسي 15 آینه 16 داخلی مبدل 17 مقاوم کنترل میکروسکوپ بدنه برق سيم میکرو ماکرو/ تنظیم پيچ 20 5 میکروسکوپ بازوی 22 پایه Platform 2. Mechanical stage 112

130 ميكروسكوپ 15 فصل میکروسکوپها بالقوه مشکالت شرح دوچشمي سر 45. شكل چشمي عدسي دوچشمي لولة دوچشمي سر لنزها ]منشورها آينهها( و میشود. خارج و وارد نور آن طريق از که دارند خود سطح روی کرد تمیز را منشور میتوان ببیند آسیب انعکاسی سطح اگر تنظیم چشمی دو سر در و کرد نصب و رنگ دوباره داد جال تواند می تنها و است پیچیده بسيار نگهداری نوع این نمود. اين ارائهدهندة تخصصی های شرکت یا ها آزمایشگاه توسط ابزار و آموزش بدون منشورها جداكردن انجامشود. خدمات و داشتهباشد نامطلوب اثر تصویر کیفیت روی تواند می مناسب شود. اجزا شکستهشدن سبب حتی 3. Reflective Paint Coat 1 چشمی قطعة روی جرم و غبار و گرد وجود امكان تأثیرگذار و مکرر مشکل به جرم یا غبار این است. چشمي قطعة داخلی یا خارجی سطوح وقتی بهویژه تداخلمیکند بررسي تحت نمونه با سایه ايجاد علت استفادهميشود. 40X( زياد) 100X - بزرگنمايي با عدسيها از ميباشد. كافي غبار و گرد زدودن براي خارجي سطوح تميزكردن جدا بايد چشمی عدسي است داخلی سطوح در غبار و گرد اگر ولي تأییدگردد. نهایی وضعیت و سوار دوباره تمیز داخلی سطوح آنهایی بهویژه چشمی قطعة عدسیهای روی ممکناست خراشهایی قرارگرفتهاند استفاده مورد طوالنی مدت برای که و تمیزکردن فرآیند در بیدقتی علت به خراشها این دیدهشود. سایههای خراشها ايجادمیشود. نامناسب مواد مصرف از ناشی قطعة عدسيهاي دید میدان در را تورمانندی و تارعنکبوتی چشمی قطعة آسیبها نوع این با متأسفانه ایجادمیکنند. چشمی اصطالحا کانونی مکانیسمهای اوقات گاهی شود. تعويض باید مناسب حالل با و جدا چشمی قطعة تعمیر برای ميكنند. گير لنزهای اگر میشود. سوار دوباره و تمیز کانونی مکانیسمهاي افتادن( از ناشي نامناسب)اثرات کاربري بهعلت چشمی قطعة شوند. تعویض باید باشند شکسته 2 دوچشمی سر تأثیر میکروسکوپ تصویر کیفیت در دوچشمی سر موقعیت تميز است. ها آینه و منشورها آن اجزاي مهمترین و دارد مستقیم است. گذار تأثیر تصویر کیفیت روی نوري قسمتهاي نبودن در آزمایشگاه در قسمت این استفادهنميشود ميكروسكوپ وقتي دوربینها( ضمائم)مانند نصب چشمی قطعههاي تعويض نتيجه شود. کثیف ميتواند درپوش از استفاده عدم يا مرور به که دارند»نقرهاندود«انعکاسی سطوح منشورها منشورها. دست از را خود انعکاس توانایی و بزنند زنگ توانند می زمان 3 انعکاسیرنگ پوشش یک فقط منشورها از بعضی دهند. در مستقیما که هستند انعکاسی سطوح دارای ها آینه آینهها. سر از آینه است الزم تعمیر اگر باشند. می زدن زنگ معرض جایگزین جدید آینه یک با و برداشتهشده و جدا چشمی دو يك آینه میشود. تنظیم سوارشود باید که جایی در مستقیما و رنگ و نور شدت چون ميباشد. میکروسکوپ اساسی جزء به نوری سیستم اگر است ضروری نمونه مشاهدة برای زمينه روی عامل چند نیست. تنظیم میکروسکوپ نکند کار درستي باشند: تأثیرگذار ممكناست نوری سیستم عدسیها و ها آینه کیفیت رفتن ازبين و نبودن تميز ها آن ترین رایج این است. نامناسب هاي المپ از استفاده ولتاژ تأمین در نقص یا كم و دید میدان در کوچک های سایه ايجاد سبب موارد میشوند. نور شدت شدن غيريکنواخت نوري سيستم 46. شكل تنظيم قابل فيلترهاي با جمعشونده شيشة 10. ديافراگم نوري ميدان تنظيم اهرم 11. مقعر آينة 12. تابان نور 13. تنظيم حلقة با متحرک المپ 14. جمعکننده عدسي 15. آينه داخلی اجزاي نبودن تميز و و غبار و گرد ذرات و غبار نفوذ از جلوگیری برای نوری های سیستم وقتی و میكند نفوذ آنها داخل به غبار و گرد نشدهباشند درزگیری شود. می نمونه روی شده تابیده نور مقدار کاهش و پخش سبب منبع تصحیح براي كنند. می مشکل را دید سایه تولید با بزرگ ذرات شود. می تنظیم و سوار دوباره و تمیز آن اجزاي جدا روشنایی 1. Eyepieces 2. Binocular Head 113

131 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي آینهها مدلهاي در که دارند خود سطوح روی انعکاسی پوشش یک ها آینه اخیرا که میکروسکوپهایی در است. زنگزدن درمعرض تر قدیمی وجوددارد. ها آینه روي نيز محافظ پوشش يك ساختهشدند 1 رشتهای المپ باید آن از استفاده و است معین عمر طول با مصرفی جزء یک المپ المپ نصب داشتهباشد. جایگزین همیشه که شود ریزی برنامه طوری تجهیزات بعضی انجاممیشود. سازنده های دستورالعمل با مطابق خاص المپهای از که فلورسانس نوری میکروسکوپ نظیر کالیبراسیون و نصب به نیاز گزنون( یا جیوه استفادهمیکنند)نور سازنده های توصیه با مطابق باید ولي است ساده چند هر که دارند روی ممکناست که نشده پيشبيني های خطا بنابراين انجامپذيرد. نكته اين به توجه شوند. می حذف بگذارند تأثیر روشنایی کیفیت و خارجی یا داخلی های مبدل از ها میکروسکوپ از بعضی كه است. ضروري كنند استفادهمی ولتاژ تنظیم سیستمهای ميکنند تنظیم ويژه ابزار بهوسيلة را مکانیکی اجزاي شوند. زدوده معمول کارهای دارد. كار اين براي متفاوتي طراحی سازنده هر و دارد. تأكيد روغنکاری های روش و تنظیمکردن نظافت بر روزانه نمونه نگهدارندههاي یا صفحه مرتبط یکدیگر به که اجزاء سری يك از نمونه گیرة يا صفحه کنترل ها گیره این از استفاده هدف شدهاست. تشکیل هستند در حرکت توانایی صفحه است. مشاهده هنگام نمونه موقعیت آن میکرو ماکرو/ مستقل های دکمه با كاربر و دارد X Y/ جهت استفاده با تا دارد 3 ابزاري صفحه این عالوه به كند. می کنترل را حركت شدند كاری روغن معموال كه 4 خاص غالفهای از یا صفحهها آن باالتر قسمت در ایجادکند. ظریفی و نرم لغزشي نگهداری براي شدند. نصب اسالیدها برای نگهدارنده گیرههاي تنظیمميشوند. و زده روغن تمیز ها مکانیسم این ميکروسکوپ عدسي چرخان گيرة 48. شكل 4 5 مکانيکي صفحة يا صفحه سطح 47. شكل 23 شيئي عدسي چرخان نگهدارندههاي 4. عدسيها Tension Device 4. Milano Tail Type Guides 5. Immersion Type Objective کندانسور 6. ديافراگم دريچة 7. فيلتر نگهدارندههاي 8. وسيع برد با عدسي 9. کندانسور ارتفاع کنترل 21. مکانيکي صفحة يا سطح صفحه کندانسور نمونه روی را زمينه رنگ نور یا نور تمرکز چگونگی کنداسور مکانیکی و نوری اجزاي از متشكل و كند می کنترل مشاهده تحت هستند قطعاتي مکانیکی اجزاي و ها عدسی نوری اجزاي است. دیافراگم میان از نمونه به رسیده نور مقدار و ها عدسی موقعیت که كنند. می کنترل را مکانیکی قرارمیگیرند. غبار و گرد تأثير تحت نوری اجزاي معمول بهطور شتر موی از نرم برس یک از استفاده با باید اجزا این غبار و گرد داخلی گیرۀ مکانیسم یک و است ساده چرخان گیرة نگهداری میکروسکوپ با استفاده درحال شیئ عدسی دهد اجازهمی که دارد کی تا میچرخد بهآرامی مكانيسم اين شود. تنظیم و همسو نوری هر کند. تنظیم را بعدی عدسی صحیح موقعیت گشتاوری سيستم نصب چرخان پایة روی میتواند که را عدسيهايي تعداد سازنده دارند. عدسي 5 تا 3 بین آنها ترین رایج كند. مشخصمی شود و روغنکاري تمیز بايد نيز چرخشی مکانیسم نگهداری براي تنظیمشود. شوند. تمیز معمول بهطور باید عدسيها خارجی نوری سطوح روغن استفادهميشود مشاهده براي 5 روغن از كه مواردي براي نوری ساختمان آلودگي از تا شود پاک بايد استفاده بار هر از پس شود. جلوگيري موئینگی خاصيت اثر در عدسي داخل 1. Incandescent Bulb 2. Condenser 114

132 فصل 15 ميكروسكوپ نصب و نگهداری 1. اطمینان حاصل نماييد جایی که میکروسکوپ نصب میشود عاري از گرد و غبار و رطوبت است. به طور ایده ال باید سیستم تهویه هوا وجود داشتهباشد که هواي بدون گرد و غبار و ذرات دما و رطوبت کنترلشده را تأمین نماید. 2. اطمینان حاصل نمایید که محل نگهداری ایمن است داشتن محلي با در قفل دار برای جلوگیری از استفاده غیر مجاز الزم ميباشد. 3. از اينكه مکان میکروسکوپ دور از منبع آب یا محل نگهداری مواد شیمیایی است مطمئن شويد. همچنین از مکان های دارای نور مستقیم خورشید باید اجتناب شود. 4. اطمينان حاصل نماييد که محل انتخابشده پریز برق سازگار با سیستم نوری میکروسکوپ دارد. همچنين پريز باید در شرایط مطلوب و ولتاژ تنظیمشده و متناسب با استاندارد کدهای الکتریکی باشد. اگر میکروسکوپ از آینه استفادهمی كند محل نصب باید نزدیک پنجره ای باشد که روشنایی خوب دارد اما نباید مستقیما درمعرض نور خورشید باشد. 5. میکروسکوپ را روی یک سطح تراز محکم نصب کنید که در زير آن فضاي کافی برای قرارگرفتن پاهاي کاربر وجود داشتهباشد. بدن کاربر باید نزدیک به میکروسکوپ و سرش نزدیک به قطعههاي چشمی بدون آنکه ستون فقرات گردني و پشتي خم شوند. 6. برای تسهیل وضعيت کاری كاربر یک صندلی با ارتفاع قابل تنظیم و محافظ پشت مناسب تهیه نمایید. اگر محافظ پشت وجودندارد محافظی برای پاها تهیهکنید و آن را مقابل فضای کار)نه روي صندلي( قراردهید. هدف از این کار راست شدن ستون فقرات تا حد امکان و کاهش خمیدگی شانه ها و گردن است. 7. از قراردادن میکروسکوپ نزدیک دستگاهی که لرزش تولید می كند نظیر سانتریفوژ یا یخچال خودداری کنید. 8. سعی کنید میکروسکوپ را از محل نصب آن حرکت ندهید بهویژه اگر هر روز از آن زياد استفادهمی شود. 9. اگر از میکروسکوپ برای مدت طوالنی استفادهنمی كنید با پوشش محافظ گرد و غبار آن را بپوشانید و پیشگیری هایی به عمل آورید تا تحت تأثیر رطوبت اضافی قرارنگیرد. هر چه محیط اطراف خشک تر باشد احتمال رشد قارچ کمتر خواهدبود. محافظ می تواند پالستیک یا پارچهاي و با کیفیت مشابه دستمالهای بدون پرز باشد. 10. در مناطقی که رطوبت باالیی دارند میکروسکوپ را درون جعبه یا کابینتی که دارای المپی بیش از 40 وات نیست و در طول شب روشن می شود نگهدارید. این کار به خشک نگه داشتن محل نگهداری و کاهش احتمال رشد قارچ کمک می كند. اگر از این توصيه استفادهمی كنید از وجود روزنه هایی در جعبه برای برقراري تهویۀ داخل اطمینان حاصل نمایید. 115 شكل 49: بدنة ميکروسکوپ 17. مبدل داخلي 18. کنترل مقاوم 19. سيم برق 20. پيچ تنظيم ماکرو/ميکرو 22. بازوي ميکروسکوپ بدنۀ میکروسکوپ برای پشتيباني اجزایی که پیش از این شرحداده شدهاست)سر دو چشمی پایه مکانیکی کندانسور و گیرۀ عدسيهاي چرخان سایر اجزا نظیر مبدل و اجزاي الکتریکی/ الکترونیکی سیستم نوری میکروسکوپ( طراحیمیشود. نگهداری بدنۀ میکروسکوپ شامل تمیز نگه داشتن سطح پاک کردن و زدودن گرد و خاک یا عوامل مؤثر بر مشاهده و وضعیت آن است. الزم است به مواد شیمیایی خورنده مانند برخي رنگ های مورد استفاده براي رنگکردن اساليد در آزمایشگاه ها توجه ویژه شود. نگهداری عمومی میکروسکوپ عالوهبر نكات اشارهشده تأکیدميشود که میکروسکوپ دستگاه بسيار دقيق و ظريفي است. بهمنظور سالمنگهداشتن بخشهای نوری و نگهداري ميكروسكوپ در بهترين شرايط اجزاي مکانیکی و الکتریکی ميكروسكوپ بايد حفظ شوند. هر قسمت از میکروسکوپ با استفاده از پیشرفته ترین تکنولوژيها تولید شدهاست و سواركردن قطعات و تنظیم آن در کارخانه با استفاده از تجهیزات خاص انجاممی شود. درطی این مراحل محدودة خطاي مجاز 1 بخشهای مختلف دستگاه ازطریق تکنولوژيهاي پیشرفته کامال کنترل می شود. تمیزکردن محل میکروسکوپ نصب و استفاده دقیق از آن برای داشتن عمر کاربری طوالنی الزم است. رطوبت گرد و غبار و شرایط نامناسب برق استفادة نادرست یا نصب نامناسب در نگهداري ميكروسكوپ اثر نامطلوب دارد. نگهداری میکروسکوپ مستلزم توجه و شکیبایی زیادی است. این کار فقط باید توسط پرسنل کارآزموده با استفاده از وسايل ویژه انجامشود. توصیه های کلی در زیر ارائه شدهاست. این توصیه ها برای نصب و نگهداری میکروسکوپ در شرایط کاری مطلوب الزم است. 1. Tolerance

133 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي ميكروسكوپ تمیزکردن روشهای معمول ضروری کارهای ترین مهم از یکی میکروسکوپ تمیزکردن است: نیاز مورد منظور این برای زیر مواد ميباشد. دستمال. مانند تمیز پارچه تکه یک 1. ها فروشی عینک از توان می که لنز تمیزکنندۀ محلول شيشه یک 2. و لنزها محافظ روکش روي محلول این کلي بهطور تهیهکرد. میان در نیست. تأثیرگذار ها آن مونتاژ در استفاده مورد چسب يا گیرند قرارمی استفاده مورد زياد که ای تمیزکننده های محلول توصيهميشوند. 3 سفید بنزین و 2 گزیلن 1 اتر اتیل توصیه را استون یا الکل از استفاده سازندگان از بعضی هشدار: استفاده مورد چسب روي توانند می مواد این چون كنند نمی کنند. حل را آن يا و بوده تأثيرگذار لنزها اتصال برای اگر تهیهکرد. توان می ها فروشی عینک از معموال که لنز کاغذ 3. نرم پنبه یا نرم جاذب کاغذ از توان می نیست ممکن آن تهیة نرم ابریشم پارچه تکه یک از همچنین استفادهکرد. پزشکی استفادهکرد. توان می نیز فروشگاههاي از توان می که نازک خیلی چرمی دستمال تکه یک 4. تهیهنمود. کفش فروش آزمایشگاه در توان می را وسیله این هوا. دمیدن برای الستيکی حباب 5. ساخت. الستیکی حباب به پاستور پت پی یک اتصال با پیرامون محیط از میکروسکوپ حفاظت برای پالستیکی روکش 6. با ای پارچه محافظ یک از شود. استفادهنمی آن از که زماني استفادهنمود. توان می نیز دستمال با مشابه بافت بهتر نقاشی. نرم موی قلم یک یا شتر موی از نرم برس یک 7. نرم خیلی بافت و یکنواخت طول با طبیعی برس موی است عکاسی های فروشگاه در احتماال باشد. روغن فاقد و خشک در مشابهی ابزار ممکناست همچنین تهیهنمود. را آن شود می کرد. پیدا آرایش لوازم های فروشگاه رطوبت کنترل برای ژل این. 4 ژل سیلیکا گرمی 250 بسته یک 8. بهکار است منفذ فاقد که میکروسکوپ نگهداری جعبه در که دهد می رنگ تغییر شود اشباع رطوبت با وقتی رود. می ژل سیلیکا است. آن تجدید یا جایگزینی زمان نمايانگر با وقتی و دارد آبی رنگ عموما است خوبی شرایط در وقتی ميشود. صورتی شد اشباع رطوبت توسط که چه آن مشابه مدلی باید جایگزین. فیوزهای و ها المپ 9. یکسانی مشخصات یا داشتهباشند شدهاست نصب سازنده باشند. دارا را جعبههايي در و پاکيزه باید تمیزکردن برای الزم مواد همۀ نکته: نگهداريشوند. كنند می محافظت خارج محیط از را ها آن که نوری اجزاي تمیزکردن خارجی اجزاي وجوددارد: نوری جزء نوع دو میکروسکوپ در بدنه درون که داخلی اجزاي و خارج محیط با تماس در ميشوند)عدسیهای نيز محافظت و قراردارند میکروسکوپ غیره(. و نور منبع کندانسور منشورها ها آینه شيئي و چشمي مراقبت لحاظ از ولي است مشابه تمیزکردن های روش چند هر كنند. می فرق هم با احتیاط موارد و کندانسور شيئي چشمی قطعات خارجی نوری اجزاي سطوح 1. میشوند. تمیز سطوح روي برسزدن با آرامی به نوری منبع و دمیدن برای الستیکی حباب زداید. می را غبار ذرات کار این غبار و گرد وجود عدم از اطمینان برای و لنزها سطح روی هوا یک از باشد نوری سطح روي غبار و گرد اگر رود. می بهکار فشار ايجاد بدون و چرخشی حرکات با نرم تمیز دستمال تکه دوباره الستیکی حباب با و استفادهميشود لنزها روی زیاد تکه یک از دميدهميشود. هوا لنزها روي ذرات حذف براي استفادهنمود. منظور اين براي توان می نیز نرم چرمی دستمال ای استوانه شئ یک انتهای در را چرمی دستمال اينصورت در فشار اعمال بدون و قرارداده لنزها قطر از کمتر قطری با کوچک لنز سطح روی هوا درنهایت بچرخانید. لنز سطح روی زیاد دستمال است. كافي خارجی سطوح تميزكردن شود. می اسپري نمود. مرطوب مقطر آب با توان می نیاز درصورت را چرمی با نباید داخلي نوری اجزاي نصب یکسان شرایط تحت 2. ذراتی دالیلی به بنا اگر آلودهشوند. ذرات یا غبار و گرد اجزاي ميکروسکوپ تميزکردن جهت است الزم وجوددارد نبايد هرگز نيست تميز کار محيط فضاي اگر نمود. باز را آن كردن تميز به نياز درصورت کرد. باز را شيئي و چشمي قطعات روشی با مطابق آسپیراتور و برس یک با را آن چشمي عدسي شود توصیهمی نماييد. تمیز شدهاست شرحداده این از پیش كه تواند می کار این بازنکنید. دلیلی هر به را شيئي عدسيهاي دهد. تغییر را سازنده توسط آمده بهدست مجاز خطاي محدودة این و گردند تنظيم بايد مجدد بازشوند عدسيها است الزم اگر کامل طور به سازنده دستورالعملهای از که است عملی زمانی نگهداشتن تمیز به شيئي عدسيهاي کردن تمیز شود. پیروی شود. می محدود لنزها پشت و جلو دیدهمیشود لنزها سطح روی ایمرسیون روغن باقیمانده اگر 3. با را لنز سطح سپس کنید. پاک پنبه یا لنز کاغذ از استفاده با نماييد. تمیز 6 پروپانول 2- %20 و 5 اتر %80 محلول 5. Ether Petroleum 6. 2-Propanol 1. Ethyl Ether 2. Xylene 3. White Gasoline 4. Desiccant(Silica Gel) 116

134 ميكروسكوپ 15 فصل 1. Refined Machine Oil 2. Lamina میکروسکوپ بدنه تمیزکردن بین از برای شوینده محلول با توان می را میکروسکوپ بدنۀ 1. کار این نمود. تمیز خارجی چربی و روغن آلودگي بردن بدنۀ پاککردن از بعد و انجامشود کوچک برس یک با باید %95 اتانول و مقطر آب 50/50 محلول با باید میکروسکوپ شود. تمیز نیست. مناسب نوری سطوح تمیزکردن برای محلول این نکته: کندانسور میکرو ماکرو/ پيچ تنظیم های مکانیسم در اجزا تمام 2. 1 ماشین تصفيهشدة روغن با مرتب طور به باید صفحه یا سطح و شوند. روغنکاری حرکت تسهیل برای میکروسکوپ نگهداری مناسب کاری شرایط در میکروسکوپ نگهداری مراحل ترین مهم است: زیر شرح به صفحه نماييد. حاصل اطمينان مکانیکی صفحة بودن تنظیم از 1. وضعیت در و کند حرکت جهات) X-Y ( تمام در آرامی به باید بماند. باقی كاربر توسط انتخابشده کانونی فاصلة امتحانکنید. را کانونی فاصلة تنظیم مکانیسم 2. بماند. باقی ثابت باید میکروسکوپ کاربر توسط انتخابشده تعیینشده میکروسکوپ كاربر توسط که چه آن از نباید ارتفاع کند. تغییر کنید. کنترل را دیافراگم عملکرد 3. نماييد. تمیز را مکانیکی اجزاي همة 4. کنید. كاری روغن سازنده های توصیه با مطابق را میکروسکوپ 5. کنید. کنترل را نمونه نگهدارنده گیرة تنظیمبودن 6. نماييد. کنترل را نوری اجزاي تنظيمبودن 7. پیشگیرانه اقدامات تميزكردن براي آن از ميکند اثر نوری اجزاي روی اتانل چون 1. یا گزیلن با را مکانيکي صفحة پایة همچنین استفادهننماييد. نکنید. تمیز استون چون استفادهنکنید لنزها تمیزکردن برای معمولی کاغذ از 2. ايجادكند. خراش سطوح روي تواند می انگشتان با را لنزها انگشت اثر باقیماندن از جلوگیری برای 3. نکنید. لمس نکنید تمیز کاغذ یا پارچه با را شيئي يا چشمی قطعة لنزهای 4. را خود کیفیت ممکناست نوری اجزاي محافظ پوشش چون هوا دمیدن یا شتر موی برس با را سطوح این بدهد. دست از کنید. تمیز آسپیراتور یک با اجتنابکنید. چشمی قطعات بدون میکروسکوپ رهاکردن از 5. سطوح روي ذرات و غبار و گرد نفوذ از اجتناب برای قراردهید. ها عدسي روی را ها درپوش جعبه داخل در مرطوب محیطهای در را میکروسکوپ 6. نگهدارینکنید. کار این کنید اجتناب اسالید روی شيئي عدسي فشارآوردن از 7. را کانونی فاصله برساند. آسیب جلو لنز یا 2 المل به میتواند کنید. تنظیم دقت به و بهآرامی نگهدارید. تمیز را مکانیکی صفحة یا سطح 8. را تنظیمات تواند می کار این نکنید جدا و باز را نوری اجزاي 9. سپس و شتر موی برس با ابتدا باید نوري سطوح تغييردهد. شوند. تمیز لنز کاغذ یا چرمی دستمال با بهطوري استفادهکنید دست دو از میکروسکوپ برداشتن برای 10. حمایتکند. را آن پایة دیگری و میکروسکوپ بازوی دست یک که انگشتان با آن سطح لمس از المپ تعویض هنگام به 11. دهد. کاهشمی را نور شدت انگشتان اثر کنید. خودداری اطمینان صحیح ولتاژ وجود از المپ عمر افزايش بهمنظور 12. نور شدت کمترین از ممکناست که زمان هر نمایید. حاصل استفادهنمایید. مشاهده برای نیاز مورد یک به را میکروسکوپ نیست یکنواخت و پایدار ولتاژ اگر 13. نماييد. وصل ولتاژ تثبيتکننده گرم هوایی و آب شرایط در ویژه مراقبت و گرد اصلی مشکل خشک هوای و آب نیز و گرم هوای و آب در میگذارد. اثر نوری و مکانیکی های سیستم بر چون است غبار روکش یک با همیشه كنید استفادهنمی میکروسکوپ از وقتی 1. بپوشانيد. را آن پالستیکی آسپیراتور از استفاده با هوا دمیدن یا استفاده از بعد 2. کنید. تمیز را میکروسکوپ و گرد اگر کنید. تمیز قلممو یک با یا شتر موی برس با را لنزها 3. کاغذ با را آن سعیکنید است چسبیده نوري سطوح به غبار ایجاد از تا کنید پاک آرام خیلی را سطح نماييد. تميز لنز شود. جلوگیری خراش شرایط در قارچ رشد از جلوگيري براي ويژه مراقبت مرطوب هوایی و آب روی قارچ رشد گرم عموما و مرطوب هوایی و آب شرایط در عملكرد ميتواند محافظ رنگ زیر و ها پیچ شیار در لنزها سطوح بهطور میکروسکوپ از اگر قراردهد. تأثير تحت را ميكروسكوپ استفاده غيرقابل کوتاهی مدت عرض در نشود محافظت مناسب است. مؤثر قارچ رشد از جلوگیری در زیر مراقبتهاي خواهدشد. 117

135 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي برق المپ به مجهز جعبة یک در را میکروسکوپ شبها 1. المپ نگهداریکنید. نباشد وات 40 از بیش آن قدرت که و نصب چشمی دو سر نزدیک جعبه باالیی قسمت در باید هوا گردش جهت جعبه نگهداشتهشود. روشن شب طول در بیش نباید جعبه داخل در دما و داشتهباشد روزنه تعدادی باید نکند. اثر میکروسکوپ در موجود روغن بر تا باشد 50 C از وجودندارد برق المپ با جعبه یک از استفاده امکان اگر 2. لژ سیلیکا مثل خشککننده مادة از ميتوان جایگزین بهعنوان كه این از شود استفادهمی مواد اين از وقتی استفادهکرد. برنج یا محافظ روکش زیر يا محافظ جعبه یک در میکروسکوپ حاصل اطمينان شود نگهداريمی دستمال مانند پارچهاي باشد. مطلوب شرایط در بايد خشککننده مادة همچنين نماييد. نماييد. تعویض را آن صورت این درغیر تماس دست با لنزها اگر تمیزکنید. مرتب طور به را میکروسکوپ 3. هرگونه باقیماندن از کار این استفادهکنید. التکس دستکش از دارند کاهشمیدهد. را قارچ رشد خطر و کرده جلوگیری انگشت اثر میکروسکوپ نیست عملی باال های جایگزین از کدام هیچ اگر 4. میکروسکوپ از وقتی قراردهید. مناسب تهوية با مکانی در را مستقیم نور زیر کوتاه مدت برای را آن توان می شود استفادهنمی روی قارچ رشد خطر و رطوبت كار این قرارداد. خورشید دهد. کاهشمی را دستگاه مختلف سطوح از ای مالحظه قابل بهطور رطوبت( و دما مطبوع)کنترل تهویه 5. که چند هر كند. می جلوگیری میکروسکوپ روی قارچ رشد وجودندارد. انتخابی چنین ها آزمایشگاه از زیادی تعداد برای شدهاست نصب میکروسکوپ که محلي در مطبوع تهویه اگر نظر در تمهیداتی رطوبت کنترل برای باید نیست برقرار گرفتهشود. قارچ رشتههاي تميزکردن و پاک مرتب طور به فصل این در ذکرشده های روش از استفاده با 1. که جایی در را رطوبت مقدار نماييد. تمیز را میکروسکوپ وجود کافی تهویه اگر کنید. کنترل شود نگهداریمی میکروسکوپ کاهشمییابد. میکروسکوپ روی قارچ رشد احتمال داشتهباشد اتر ضدقارچ محلول به که پنبهاي از کردهاست رشد قارچ اگر 2. و بهآرامی را پنبه استفادهنماييد. شدهاست آغشته 1 گزیلن یا سمت به حرکت از بمالید. لنز سطح روی چرخشی حركت با سطح روی کم فشار اعمال با و راست و چپ یا عقب و جلو یک با را فوق مراحل شد الزم اگر استفادهکرد. توان می نیز لنز نماييد. تکرار نو پنبه تکة کوچک تکه یک با زدودهشد کامل بهطور قارچ رشتههاي وقتی 3. نمایید. تمیز را آن نو پنبة میکروسکوپ از مراقبت استفاده( از )بعد روزانه تواتر: کاغذ از كنيد. پاك 100X عدسي روي از را ایمرسیون روغن 1. استفادهنماييد. پنبه از نیست دسترس در اگر یا لنز کنید. تمیز را نمونه نگهدارندة 2. کنید. تمیز را کندانسور 3. سپس و قراردهید حد پايينترين در را نور شدت کنترل مقاوم 4. کنید. خاموش کامل بهطور را نوری سیستم بپوشانید. پارچهای یا پالستیکی روکش یک با را میکروسکوپ 5. دارای مکان یک در میکروسکوپ که نماييد حاصل اطمینان اگر نگهداريمیشود. دما و رطوبت کنترل با مناسب تهویه کنترل برای المپ یک و است برقرار نگهداری جعبه تهوية المپ قرارداده آن داخل را میکروسکوپ وجوددارد رطوبت ببندید. را جعبه در و روشن را ماه هر تواتر: اين براي کنید. پاک میکروسکوپ بدنۀ از را غبار و گرد ذرات 1. استفادهنماييد. مقطر آب با مرطوب دستمال تکه یک از كار شيئي عدسي چشمی قطعات روی از را غبار و گرد ذرات 2. هوا دمیدن برای پالستیکی حباب از کنید. پاک کندانسور و تمیزکنندۀ محلول با را عدسیها سطح سپس استفادهکنید. لنزها روی مستقیم بهطور را محلول این نماييد. تمیز لنز را آن سطح سپس و ريخته لنز کاغذ روی بلکه استفادهنکنيد کنید. پاک مرطوب کاغذ با بهآرامی و تمیز دقت به بردارید را اسالید نگهدارنده گیرۀ مکانیسم 3. کنید. نصب دوباره ماه 6 هر تواتر: توصیهمیشود: ذیل موارد ماهانه نگهداری روند تكميل براي نماييد حاصل اطمينان بررسیکنید. چشم با را میکروسکوپ 1. مکانیکی نظر از و بوده مطلوب شرایط در اجزا از یک هر که شدهاست. تنظیم و دما کنترل مناسب تهویه شرایط که نمایید حاصل اطمینان 2. رعایتمیشود. نصب مکان در رطوبت حاصلنماييد. اطمينان میکروسکوپ الکتریکی سیستم کیفیت از 3. تأییدنماييد. را رشتهای المپ و فیوزها رابطها بودن بینقص 1. Xylol (Xylene) 118

136 فصل 15 ميكروسكوپ جدول مشکلیابی سیستم نوری مشکل سیستم نوری کار نمیکند. سیستم نوری نور یکنواخت تولیدنمیکند. نور یکنواخت به نمونه نمیرسد. نوررسانی به نمونه ضعیف است. كنتراستبيشازحدرويتصویروجوددارد. تصویر بيش از حد روشن و شفاف است. سیم برق قطع شدهاست. علت محتمل فیوز حفاظتي سوختهاست. المپ سوخته است. سوئيچ نوري خراب است. سیستم الکتریکی خطاي ولتاژ نشانمیدهد. سيم رابط میکروسکوپ به پریز شل است. المپ بد نصب شدهاست و به خوبی تماس برقرار نمیکند. روی سطح المپ لکههای فلزی یا سیاه وجود دارد. منبع نور در مرکز قرار نگرفتهاست. عدسي شيئي بهخوبی در مرکز قرار نگرفتهاست. دیافراگم 1 تقریبا بسته است. کندانسور خیلی پایین است. لنزهای کندانسور گرد و غبار و رشد قارچ نشانمیدهند. دیافراگم کندانسور تقریبا بسته است. دیافراگم بيش از حد باز است. راه حل جريان الکتریکی را برقرار نماييد. فیوز را تعویض کنید. المپ را تعویض کنید. مطمئن شوید بهخوبی تنظیم شدهاست. سوئيچ را تعویض کنید. سیستم الکتریکی را كنترل و تعميرکنید. میکروسکوپ را به تثبیتکنندة ولتاژ وصلکنید. دو شاخه را به پریز وصلکنید. اگر هر یک از اجزاء خراب است آن را تعویض کنید. المپ را دوباره نصب کنید. المپ را تعویض کنید. تنظیم کندانسور را تصحیح نمایید. بهآرامی نگهدارنده عدسي شيئي را بچرخانید تا تنظیم آن تصحيح شود. دیافراگم را باز کنید تا نور مناسب تأمينشود. کندانسور را نزدیکتر بیاورید. کندانسور را تمیز کنید. گرد و غبار را با یک برس پاک کنید. قارچ را با محلول تمیزکنندۀ لنز بزدایید. دیافراگم را کمی باز کنید. دیافراگم را کمی ببندید. 1. Diaphragm, s Iris 119

137 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي سیستم چشمي/ مکانیکی مشکل صفحة مکانیکی در موقعیت ثابت باقی نمی ماند تصویر مرتب از کانون خارجمی شود. صفحه مکانیکی نمی تواند تا بيشترين حد باالبرود. کیفیت تصوير با عدسي شيئي 40X ضعيف است. عدسي شيئي ایمرسیون تصویر واضحی نمیدهد. گرد و غبار و آلودگي در میدان دید مشاهدهميشود. علت محتمل پیچ تنظیم صفحة مکانیکی شل شدهاست. صفحة مکانیکی در سطح خیلی پایین قفل شدهاست. در سطح لنزها قارچ رشد كردهاست. لنزها آسیب دیدهاند. لنزها بهطور تصادفی با روغن ایمرسیون آغشته شدند. عدسي شئيي بدون روغن ایمرسیون استفاده ميشود. روغن ایمرسیون ضریب شکست پايینی دارد. روغن ایمرسیون به داخل عدسي نفوذ كردهاست. روی لنزهای منبع نور گرد و غبار وجوددارد. گرد و غبار روی لنز کندانسور وجوددارد گرد و غبار روی قطعة چشمی وجوددارد. راه حل پیچ پایه مکانیکی را تنظیم کنید. مکانیسم قفل صفحة مکانیکی را شل کنید. سطح مورد نظر را تنظيم نماييد. مكانيزم قفل صفحه را دوباره تنظيم كنيد. قارچ را با استفاده از محلول تمیزکننده بزدایید. از دستورالعمل سازنده پیروی نمایید عدسي شيئي را كنترل کنید. اگر خراشیدگی یا شکستگی نشانمی دهند آن را تعویض نمایید. روغن را با دقت بااستفاده از کاغذ لنز پاک کنید. روی اسالید روغن ایمرسیون اضافهنماييد. از روغنی با کیفیت مناسب استفادهکنید. سطح خارجي لنزها را با کاغذ لنز تمیزکنید. اگر مشكل حل نشد عدسي را برای تعمیر به یک آزمایشگاه تخصصي بفرستید)عدسيها را جدا و تمیز كنيد کابلهاي رابط را تعویض کنید دوباره تنظیم و سوار کنید(. ذرات گرد و غبار را با برس نرم)موی شتر( پاك كنيد. ذرات گرد و غبار را با برس نرم)موی شتر( پاك كنيد. ذرات گرد و غبار را با برس نرم)موی شتر( پاك كنيد. 120

138 ميكروسكوپ 15 فصل پايه تعاريف فرمول و 56 C جوش: نقطه است. آالی مواد از زیادی تعداد برای استفاده مورد حالل آب با مخلوطشدن قابليت اشتعال قابل بیرنگ مایع 1 استون. است. CH 3 -CO-CH آن: شیمیایی 3 میکروسکوپ در دريچه زاویة که 2 دريچهای دیافراگم وجوددارد: دیافراگم نوع دو میكند. کنترل میکروسکوپ داخل به را نور عبور که وسيلهای دیافراگم. عبور از جلوگیری نوری میکروسکوپهای در دیافراگمها از استفاده هدف میكند. تنظیم را تصویر اندازۀ که 3 ديد میدان دیافراگم و میكند تنظیم را است. تصویر مكان و نمونه روي نور مناسب توزیع از اطمینان براي همچنين و تصویر تشکیل سطح به آن رسیدن و شدید انحراف با نور پرتوهاي 0/806g/cm 3 چگالی همچنين دارد. كاربرد دارویی صنعت در مثال برای صنعتي حالل يك بهعنوان و ناميدهميشود نیز اتیلن الکل که بیرنگ مایع اتانول. دارد. را CH 3 -CH 2 -OH شیمیایی فرمول و 78/3 C جوش نقطه فرار و دارد آب در كم حالليت خوب حالل یک بهعنوان اتر ميشود. حاصل الکل مولکول دو از آب مولکول یک حذف با كه الکل از مشتق مایع اتر. است. CH 3 -CH 2 -O-CH 2 -CH 3 آن شیمیایی فرمول و 35 C آن جوش نقطه است. اشتعال قابل و لنزهاي ساير بين که ارتباطی به بسته مجازی یا واقعی كند)تصوبر مشاهدهمی را تصویر آن بهواسطة کاربر که عدسي از مجموعهاي 4 چشمی. قطعة وجوددارد(. میکروسکوپ باشد. واضح قبولي قابل ميزان به كه کانون از معینی حد در نمونه تراكم 5 ديد. میدان عمق روی دید میدان قطر شود. می کم بزرگنمایی قدرت افزایش با سطح این شود. دیدهمی ميكروسكوپ از استفاده هنگام كه مقطعي يا سطح 6 دید. میدان یا متر میلی به آن قطر بهصورت خاص بزرگنمایی یک در نوری میکروسکوپ در دید میدان شود. می اندازهگیری متر میلی واحد با تصویر میانی صفحۀ شود. بیانمی عدد یک با سادگي به همگرا نقطه یک در نور های شعاع اگر شوند. می متمرکز آن در عبورميكنند عدسي میان از که نوری شعاعهای نور انکسار نتیجه در که ای نقطه 7 کانون. است. مجازی کانون و منفی عدسي شوند واگرا نور های شعاع اگر است واقعی کانون و مثبت عدسي شوند داد. حرکت وضوح حفظ با توان می را تصویر سطح که ای دامنه 8 کانون. عمق عدسي بدنۀ روی عددی مقدار معموال است. شئ یک جزئیات تشخیص و نور تمزکز برای شيئي عدسي توانايي اندازهگیری 9 ديافراگم) NA (. دريچة زا ميشود. تصویر بیشتر وضوح سبب و ميدهد را شيئي عدسي لنز از عبور اجازه نور مایل شعاعهاي از بیشتری تعداد به بزرگتر مقادیر نوشتهمیشود. ديافراگم دريچة NA = n sin )ф( رياضي بيان بیانمیشود: صورت اين به ریاضی نظر که: ديافراگم دريچه :NA ایمرسیون( روغن 1/52=n و هوا )1=n شکست ضریب n: دريچة و وضوح باشد بزرگتر زاویه چه هر دريچه. زاویه ф: 10x تقريبا بزرگنمايي است. بيشتر ديافراگم به آب افزودن از و شود ناميدهمی نیز پروپانول ایزو پروپانول. تهیة در نیز و حالل عنوان به شود. می حاصل پروپیلن مولكول شیمیایی فرمول و 83 C آن جوش نقطه دارد. کاربرد استون است. CH 3 -CHOH-CH 3 آن: شيئي/ عدسي مفید بزرگنمایی دامنه. 10 مفید بزرگنمایی دامنه برای شود. تعیینمی ديافراگم دريچه اندازه بهوسيلة چشمی عدسی 1000 و 500 بین بزرگنمایی حداقل تصویر یک جزئیات مشاهدة است. نیاز مورد شيئي عدسي ديافراگم دريچه اندازه برابر RUM قبول قابل = )500( ]NA[ تا )1000( ]NA[ 20x تقريبا بزرگنمايي 40x تقريبا بزرگنمايي 1. Aceton 2. Aperture Diaphragm 3. Field Diaphragm 4. Eyepiece 5. Field Depth 6. Field of Vision 7. Focus 8. Focus Depth 9. Numerical Aperture 10. Range of Useful Magnification 121

139 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي CH 3 ضریب شکست. 1 مقدار محاسبهشده با مقایسه سرعت نور در فضا و در محیط ثانويه با چگالی بیشتر. معموال با حرف ]n[ یا ] n[ در ادبیات فنی یا در معادالت ریاضی نشان دادهمی شود. وضوح. 2 توانایی تشخیص جزئیات یک اسالید یا نمونه خاص. از میان عواملی که بیشترین تأثیر را برای دست يابی به یک وضوح خوب دارند اندازه دريچه ديافراگم نوررسانی تصحیح انحراف و نوع کندانسور است. وضوح یکی از مهمترین ویژگی های میکروسکوپ است. نگهدارندة چرخان عدسي شيئي. 3 وسيلة مکانیکی طراحیشده برای قراردادن عدسيهاي شيئي و امكان تغييرات سریع بهوسیلۀ یک حرکت چرخشی. توانايي آن به نوع میکروسکوپ بستگیدارد و معموال بین 3 تا 5 عدسي شيئي تغییر می كند. گزیلن. ایزومر اتیل بنزن از زغال بهدست میآید. بهعنوان حالل و هم الك الكل مورد استفاده قرارمیگیرد نقطه جوش آن 138 C/144 C و فرمول CH C 3 است. شیمیایی آن: 6 H 4 1. Refrection Index 2. Resolution 3. Revolving Objective Holder 122

140 16 فصل پيپتها GMDN كد ECRI كد نامگذاري پيپتها زا كوچك حجمهاي اندازهگيري يا انتقال براي ابزارهايي پيپتها هستند. بسيار دقت با ديگر ظرف به ظرف يك از مايعات شيشه از آنها ابتدا ميباشد. موجود پيپتها از مختلفي مدلهاي ساختهميشدند درحالحاضر گزينههايانتخابيبسياريوجوددارد. مجح پيپتهاي و ثابت حجم پيپتهاي درمورد فصل اين تأكيد زين الكتريكي كنترل با پيپتها اخيرا است مكانيكي كنترل با متغير 1 كاليبراسيون و نگهداري درباره فصل اين شدهاند. عرضه بازار به ميكند. صحبت مكانيكي پيپتهاي پيپت يك نماي 50. شكل سرسمپلر خارجکردن دکمة پيپت نگهدارندة محوري اتصاالت واشر سرسمپلر جداکنندة مهرة پيستون)متحرک( دکمة حجم انتخاب انگشتي( )چرخ ميکرومتر پيستون فنر محور پيپتها تصوير چندكاناله پيپت يككاناله پيپت Eppendorf AG از چاپ اجازة چندکاناله پيپت Gilson S.A.S از چاپ اجازة يککاناله پيپت دستگاهههاي و تجهيزات باشد. جديد نسخه يا و BS ES ISO :2002 نظير استفاده مورد بينالمللي استانداردهاي براساس و آموزشديده پرسنل توسط منحصرا بايد كاليبراسيون 1. شوند. كاليبر بينالمللي يا و ملي سازمانهاي توسط بايد هستند دارا را بينالمللي استانداردهاي با اجرايي روشهاي بودن مطلوب شناسايي توانايي كه مرجع 123

141 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي پيپت از استفاده موارد تحقيقاتي و باليني آزمايشگاههاي در كه هستند ابزارهايي پيپتها دارند. كاربرد زياد دقت با مايعات كم حجمهاي برداشت براي عملكرد اصول دستي فشار اعمال با معموال پيستوندار يا مكانيكي پيپتهاي ثابت طول با سيلندر يك داخل پيستون ميكنند. كار پيستون روي پيپت خارج يا داخل به را مايع از مشخصي حجم و حركت ميكند. هدايت مجح با پيپت ميباشد: موجود پيستوندار پيپتهاي نوع دو جابهجا ) 1 ]NV[ اسمي را)حجم مايع از ثابتي حجم كه ثابت توجه با را متفاوتي حجمهاي كه متغير حجم با پيپت و ميكند متغير حجم تنظيم ميكند. جابهجا پيپت اختصاصي مشخصات به پيستون عملكرد محدودة به توجه با و پيستون حركت با پيپت روي حجمي بيشترين اسمي حجم پيپتها نوع اين در انجامميشود. نگهدارد. ميتواند پيپت كه است تقسيم نيز B و A نوع دو به متغير و ثابت پيپتهاي انواع و پيستون سر بين هوا از حجمي نوع اين در : 2 A نوع ميشوند. 51(. شكل 1 شماره وجوددارد)پيپت پيپت سيلندر درون مايع است)پيپت مايع با مستقيم تماس در پيستون نوع اين در : 3 B نوع بيشتر استفادة در که دارند را مزيت اين A نوع پيپتهاي 2(. شماره پيپتهاي برخالف ولي است كمتر آنها در آلودهشدن امکان استفاده مورد كم خيلي حجمهاي برداشت براي وقتي B نوع آنها در هوا چون نيستند برخوردار كافي دقت از قرارميگيرند ميشود. فشرده و متراكم سمپلرهاي نوك پيپتها همه آلودگي رساندن حداقل به براي سمپلر سر اتصال بودن محكم از اطمينان براي دارند. مصرف يكبار پيپتها انواع 51. شكل رس از شدهاست پيشنهاد پيپت بهوسيلة جابهجاشده حجم و پيپتهاي براي كه سمپلرهايي نوك يا سازنده توصيهشده سمپلرهاي مختلف حجمهاي اينكه براي استفادهشود. كاربرددارند خاص حجم رنگي كدهاي از سازندگان بعضي شناساييشوند پيپتها روي است. قراردادي كدهاي اين نمايانگر زير جدول استفادهميكنند. پيپت رنگي كد جدول حجم) μl ( 0/1-2/5 μl 0/5-10 μl 2-20 μl μl μl μl μl رنگ مشكي خاكستري زرد خاكستري/ زرد زرد آبي قرمز استفاده الزامات از و تميز مطلوب بهطور بايد آزمايشگاه پيپت از استفاده براي باشد. برخوردار نوركافي از: است عبارت استفاده عمومي شرايط ±5 C دماي تغييرات و 20 C در اتاق دماي ثابتماندن از 1. نماييد. حاصل اطمينان C( )بين پيپتها حاصلكنيد. اطمينان اتاق) %50 >( نسبي رطوبت از 2. باشند. پايدار آزمايشگاه شرايط در بايد مايع مواد و نمونهها انجام از قبل ساعت 3 تا 2 مواد اين كه شدهاست پيشنهاد معموال برسند. اتاق دماي به آزمايش خودداريكنيد. خورشيد مستقيم نور زير در پيپتها با كردن كار از 3. دارند بيولوژي خطرات احتمال مواديكه يا و سمي مواد از اگر 4. استفادهكنيد. مناسب محافظ و ايمني لوازم از استفادهميشود پيپت فوقاني بخش محفظةهوا لولة سيلندر پيستون پيستون)متحرک( دکمة A نوع پيپت 1. پيپت فوقاني بخش پيستون B نوع پيپت 2. پيستون)متحرک( دکمة 1. Nominal Volume 2. Air Displacement Pipettes 3. Positive Displacement or Direct Displacement Pipettes 124

142 پيپتها 16 فصل پيپت از استفاده روش بايد كاربر اطمينان قابل و دقيق نتايج آوردن بهدست براي آشنا مراحل كامل جزئيات با و دانسته را پيپت از صحيح استفاده است: زير شرح به پيپت از استفاده عمومي مراحل باشد. پيپت بودن مناسب و كاليبر از پيپت از استفاده از قبل هشدار: حاصلنماييد. اطمينان مايع از حجمي جابهجايي براي كلي توصيههاي اطمينان محلول در عمودي حالت در پيپت قرارگرفتن از 1. ميكاهد. انتقال در دقت عدم از حالت اين حاصلكنيد. سرسمپلر 1 قرارگيري قابليت حداقل براي سازنده توصيههاي از 2. و نوع به توجه با مقدار اين باشيد. آگاه مايع در پيپت و جدول در عمومي راهنماي يك است. متفاوت پيپت گنجايش. 2 شدهاست ارائه منظور اين براي زير حجم گنجايش به توجه با سرسمپلر قرارگيري قابليت حداقل جدول پيپت پيپت) μl ( حجمي گنجايش قرارگيري قابليت حداقل سرسمپلر) mm ( براي كنيد. مرطوب را سرسمپلرها پيپت صحت افزايش براي 3. و برداشت بار چند را كاري محلول از كمي حجم كار اين حبابهاي تشكيل از كار اين خالينماييد. پسماند ظرف داخل 3 آبگريز مواد يا و غليظ محلولهاي در مخصوصا هوا يکنواخت مرطوبشدن سبب همچنين ميكند. خودداري براي عمل اين ميشود. پيستون و سرسمپلرها داخلي ديوارة نميباشد. ضروري كمتر يا و 10μl حجم با پيپتها تميز را سرسمپلر نوك روي قطرات سرسمپلر كردن پر از بعد 4. لولة ديوارة به آهسته را سرسمپلر نوك كار اين براي نماييد. الزمشود ممكناست جاذب كاغذ از استفاده بزنيد. آزمايش احتمالي آلودگي از تا نمود دقت بايد بيشتر صورت اين در گردد. جلوگيري كار اين خاليكنيد. آزمايش لوله در را سرسمپلر داخل محلول 5. نوك انجامدهيد. آزمايش لوله ديواره به سرسمپلر نوك تماس با را از باالتر ميليمتر 8-10 و درجه زاويه با بايد سرسمپلر داشتهباشد. تماس لوله ديوارة با مايع سطح كردن پيپت صحيح روش نوع مكانيكي پيپتهاي از استفاده براي متداول مراحل زير در توجه سازنده توصيههاي به بايد كاربر شدهاست. توضيحداده A كاربر نيز الكتريكي پيپتهاي از استفاده در مراحل اين كند. توضيحميدهد. را مراحل اين 52 شكل دارد پيپت از استفاده مراحل 52. شكل موقعيت Minimum Immersion Depth 2. Blues, J., Bayliss, D; Buckley, M., The calibration and use of piston pipette, UK, National Physical Laboratory, Teddington, Middlesex, 2004,page.6. ( 3. Hydrophobic 125

143 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي آن به پيپت مشخصات به توجه با را نو سرسمپلر يك 1. جلوگيري ديگر مواد با سرسمپلر شدن آلوده از متصلنماييد. حاصلنماييد. اطمينان سرسمپلر اتصال محكمبودن از و نموده اين در فشاردهيد. مرحله( يك)اولين 1 توقف موقعيت تا را پيستون 2. كند. پيدا تماس مايع سطح با نبايد سرسمپلر نوك موقعيت مايع داخل در راهنما جدول به توجه با را سرسمپلر نوك 3. ار پيپت و استفادهنماييد سازنده توصيههاي از يا قراردهيد با مطابق حالت اين نگهدارينماييد. عمودي حالت در كامال است. شكل در چپ( از )اولي 1B موقعيت برداشت را مايع تا رهاكنيد كامل بهطور و آرامي به را پيستون 4. مايع داخل از را سرسمپلر اينكه قبلاز 2A(. كند)موقعيت صبركنيد. ثانيه حداقل 2 خارجكنيد با درجه بين زاويه در آزمايش لوله در را سرسمپلر نوك 5. مايع گيرنده كه آزمايش لوله اگر نگهداريد. لوله داخلي ديوارة محلول با سرسمپلر نوك تماس از است محلول داراي است 3A(. خوددارينماييد)موقعيت آزمايش لوله داخل موقعيت تا پيستون فشاردادن با را سرسمپلر داخل محتويات 6. اطمينان مراحل تمام در 4B(. خالينماييد)موقعيت يك توقف گيرندة لولة داخلي سطح و سرسمپلر نوك كه حاصلنماييد سطح در را سرسمپلر نوك آرامي به هستند. تماس در مايع تا حركتدهيد لوله سر از ميليمتر 8-10 ارتفاع در داخلي باقينماند. سرسمپلر نوك در قطرهاي برسد مرحله( دو)دومين 2 توقف موقعيت به تا فشاردهيد را پيستون 7. با را سرسمپلر داخل در باقيمانده قطرة كار اين 5C(. )موقعيت از آوردن بيرون تا را پيپت ميكند. خالي هوا راندن بيرون بهمحض نگهداريد. 5C( حالت)موقعيت همين در آزمايش لولة به را پيستون خارجكرديد آزمايش لوله از را پيپت اينكه برگردانيد. اوليه حالت بيندازيد دور پيپت انتهاي دكمه فشاردادن با را سرسمپلر 8. 6(. )موقعيت مورد حجم بايد استفادهميشود متغير پيپتهاي از اگر نكته: دكمه معموال انتخابشود. سازنده راهنماييهاي به توجه با نياز و تشخيص وجوددارد. پيپت باالي قسمت در حجم كنترل است. ضروري مقياسها با كاربر آشنايي معمول نگهداري آورده ذيل در مكانيكي پيپتهاي نگهداري براي متداول روش توجه با مختلف مدلهاي براي اختصاصي نگهداري شدهاست. است. سازنده توصيههاي به ارزيابي: روزانه تواتر: براي يا و صدمه خرابي يافتن براي پيپتها روزانه ارزيابي بايد ارزيابي اين ميباشد. ضروري آنها صحيح كاركرد از اطمينان باشد: زير موارد شامل پيستون حاصلنماييد. اطمينان پيپت بودن بينقص و تنظيم از 1. حركتكند. يكنواخت و آرام بهصورت بايد دقت براي چون نباشد خراب تا كنترلكنيد را سرسمپلر نگهدارنده 2. اطمينان هم سرسمپلر محكمبودن از است. مهم اندازهگيري نماييد. حاصل پر مقطر آب با را آن و كنيد متصل پيپت به را سرسمپلر يك 3. داشتهباشد. نشتي هيچگونه نبايد پيپت نماييد. آلودگيزدايي و تميزكردن انتخاب شود. تميز بايد مناسب شوينده يا محلول با پيپت روز هر 1. باشد. سازنده توصيههاي براساس بايد شوينده محلول بعضي استريلكنيد. سازنده توصيههاي به توجه با را پيپت 2. تقريبي مدت به 121 C حرارت درجه با اتوكالو در پيپتها است الزم پيپت انواع از بعضي در ميشوند. استريل دقيقه 20 پيپت داخلي قسمتهاي به بخار تا شوند باز هم از پيپت اجزاي سازنده دستورالعملهاي مطابق بايد پيپتها بازكردن. 3 برسد كه آچارهايي و ابزارها سري يك از استفاده با كار اين باشد. دعب است. امكانپذير ارائهميگردد آن با پيپت فروش زمان به دوباره بايد اتاق دماي در پيپت اجزاي كردن استريل از اين از قبل بايد پيپت اجزاي بودن خشك از متصلشوند. هم سازندگان بعضي پيپتها استريلكردن براي شد. مطمئن کار مقطر آب با شستن %60 ايزوپروپانول محلول از استفاده ميدهند. پيشنهاد را قطعات اتصال سپس و خشككردن استفاده زيانآور يا و خورنده مواد انتقال براي پيپت از اگر 3. و دوباره استفاده از قبل آن ضدعفوني و تميزكردن شدهاست ميباشد. كاربر بهعهدة آزمايشگاه كاري مراحل از حذف يا سريال شماره مدل نوع آن در كه گزارش يك ميشود پيشنهاد تميزنمودن از بعد استفاده مورد مواد و آلودهكننده مواد و تهيهشود. شدهاست ثبت آن در پيپت شناسايي مشخص عالمت با که نمود استريل بخار با ميتوان را پيپتهايي 3. شدهاست. تعيين سازنده دستورالعمل در کار اين انجام نحوة شدهاند. 1. First Limit 2. Second Limit 126

144 فصل 16 پيپتها نگهداري تواتر: دوبار در سال عملکرد پيپت که روزانه مورد استفاده قرارميگيرد بايد به شرح ذيل بررسيشود: 1. اجزاي پيپت را با توجه به توضيحات دفترچه راهنما بازكنيد. اين مراحل با توجه به مدل و شركت سازنده متفاوت است ولي معموال بدنه اصلي پيپت بهوسيلة يک پيچ باز ميشود. 2. واشرها پيستون و داخل سيلندر را قبل از روغنكاري تميزكنيد. اگر اجزاي داخلي تصادفا آلوده شوند تمام سطوح با مايع شستشوي معمولي و آب مقطر بايد تميز شوند. اگر احتياجي به تعويض واشرها است آنها بايد با واشر مشابه و داراي مشخصات يكسان با نوع اصلي جايگزين شوند. نوع واشرها بسته به پيپت و مدل فرق ميكند. 3. پيستون را با روغن سيليكا 1 مخصوص پيپت روغنكارينماييد. از روغني كه توسط سازنده پيشنهاد شدهاست استفادهنماييد. روغن اضافي را با كاغذ جاذب پاككنيد. 4. مراحل معکوس را براي سواركردن قطعات پيپت انجامدهيد. 5. پيپت را قبل از استفاده كاليبركنيد. كاليبراسيون پيپت كاليبراسيون پيپتها با روش استاندارد انجامميشود و بهطور كلي به حجم پيپت بستگيدارد. هرچه پيپت حجم كمتري داشتهباشد مراحل كاليبراسيون پرهزينهتر خواهدبود. يك توضيح خالصه از مراحل كاليبراسيون)ثقلسنجي( براي پيپت حجمهاي 20 ميكروليتر و 1 ميليليتر در زير توضيحداده شدهاست: مواد و ابزار الزم 2 شكل 53. مراحل بازکردن اجزاي يک پيپت دکمه جداکنندة سرسملپر فنر جداکنندة سرسملپر صفحة نمايش حجم بست جداکنندة سرسمپلر محافظ نگهدارنده نگهدارنده مونتاژ پيستون 1. ترازوي آناليتيك 2. ترمومتر الكترونيكي با درجهتفكيك 0/1 C يا بيشتر و با محدودة دمايي مناسب و قابليت قرارگيري در آب 3. رطوبتسنج با عدم قطعيت استاندارد %10 يا كمتر 4. فشارسنج با عدم قطعيت استاندارد 0/5KPa يا كمتر 5. تايمر 6. ميكروپيپتها با حجمهاي متغير 7. سرسمپلرهاي يكبار مصرف با اندازههاي مختلف 8. ويالها با كف صاف 9. آب مقطر كه 2 يا 3 بار تقطير شدهباشد 10. كاربر آموزشديده. بخش فوقاني مخروطيشکل فنر ثانويه پيستون واشر تناوب زمان كاليبراسيون پيپتها) 3 بار در سال( اساس كار اين مراحل براساس اندازهگيري وزن آب خالص توزيعشده بهوسيلة پيپت در يک ويال خالي و تقسيم آن بر چگالي آب انجامميپذيرد. در عمل براي تهية يک سري خوانده وزن هر مکش)بعد ازتصحيحباعوامل دما فشاروتبخير( دقيقا ثبتميشود. تکيهگاه فنر فيلتر فنر پيستون 1. مشخصات انواع روغنهاي سيليكا متفاوت است بنابراين از روغنهايي كه توصية سازنده است بايد استفادهشود. 2. وسايلي كه براي كاليبراسيون پيپت استفادهميشود بايد داراي گواهي از يك آزمايشگاه معتبر باشند. 127

145 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي انجامداد: را زير موارد ميتوان کار اين با آنها تفاوتهاي بررسي جهت پيپتها مختلف انواع مقايسة هم. به نسبت پيپت. يك صحت و دقت كنترل 2. پيپتها. از سري يك صحت و دقت كنترل 3. كاربران توسط پيپت يك از استفاده در مؤثر عوامل كنترل 4. مختلف. 1 مراحل دارد. كاربرد مكانيكي پيپتهاي براي زير مراحل كنيد. متصل سمپلر به را نو سرسمپلر يك 1. ار كار اين خاليكنيد. ديگر ظرف در و پيپتكنيد را مقطر آب 2. شود. ثابت پيپت داخل هواي رطوبت تا تكراركنيد بار 5 حداقل 3 به حداقل آب سطح تا بريزيد توزين ظرف داخل را آب 3. برسد. ميليمتر ثبتكنيد. را نسبي رطوبت و محيطي فشار آب دماي 4. وزنكنيد. و ببنديد امكان درصورت را توزين ظرف در 5. نآ يا ثبتكنيد نشانميدهد ترازو روي نمايشگر كه را وزني 6. 2 نماييد. صفر را توزين ظرف داخل و كنيد پيپت را ذخيره ظرف داخل آب 7. 7 مرحله است)به پيپت از روزانه استفادة مانند كار اين بريزيد. مراجعهنماييد.( پيپت از استفاده صحيح روش ثبتنماييد. را نمايشگر صفحه روي جديد وزن 8. در را جديد وزن و تكراركنيد ديگر بار 9 را 8 و 7 مرحلههاي 9. ثبتنماييد. مرحله هر پايان ثبتكنيد 10 مرحله آخر در را توزين ظرف داخل آب دماي 10. ثبتنماييد. را مراحل اين انجام زمان مدت همچنين و پيپتهاي براي مرحله ارزيابينماييد)اين را آب تبخير مقدار 11. كي ميشود كار پيپتها اين با اگر است(. مهم خيلي كم حجم مراحل انجام براي الزم زمان مدت با برابر ديگر] Ta [ اضافه زمان ثبتشود. جديد خوانده يك پايان در و سپريشود بايد 1-10 خواندهها كل تعداد به ]Ta[ اضافه زمان در تبخيرشده آب وزن 12. مقدار نمايانگر آمده بهدست عدد ميشود. تقسيم خوانده( )10 هر به بايد عدد اين است. مرحله هر در آب تبخير ميانگين افزودهشود. خواندهها وزن از كدام محاسبات نماييد: اقدام زير مراحل از استفاده با ريخته توزين ظرف در پيپت بهوسيلة دفعه هر كه آبي وزن 1. زا را جديد خوانده اينكار براي محاسبهكنيد. را شدهاست لزوم درصورت بكنيد. كم خوانده( هر آخر)براي ماقبل خوانده اضافهنماييد. آن به نيز را تبخيرشده آب مقدار ميانگين كنيد تبديل 20 C در حجم يک به را وزن هر عددي مقدار C دماي در آب چگالي بر تقسيم وزن V i = M i D نماييد)مجموع محاسبه را 2 مرحله در محاسبهشده حجم ميانگين 3. نظر مورد تنظيمات تعداد(. بر تقسيم قرائتشده حجمهاي اين براي اعمالنماييد. وزن)شناوري( به را هوا فشار مانند ضرب تصحيحكننده فاكتور ضريب به را وزن خوانده هر كار X = V i / n Z.)Z( 3 نماييد. 4 نماييد محاسبه را معيار انحراف 4. SD = 1 n - 1 n (X i - X AV )2 i=1. 5 كنيد محاسبه را انحراف ضريب درصد 5. [Cv] CV(%) = S X 100 AV استفادهشدهاست. رياضي فرمولهاي خالصه نمايانگر زير جدول رياضي فرمولهاي جدول قراردادي تعاريف قراردادي تعاريف SD = X = V i / n Z n 1 (X i - X AV ) n i=1 E S = X - V n X i = حجم ميانگين SD = معيار انحراف )μl/mg( 2 = تصحيح ضريب : استاندارد از جزئيات براي هستند عمومي مراحلي مراحل اين 1. استفادهنماييد. BS ES ISO 2. Tab Button to Zero نظير تخصصي مقاالت به دارد. بستگي خالص آب فشار و دما به Z تصحيح ضريب 3. مراجعهنماييد. BS ES ISO :2002 استاندارد 4. Standard Deviation 5. Coefficient of Variation [Cv]CV(%) = S X 100 AV D% = X AV - X Nom X Nom V i = M i D )%(CV = انحراف)%( ضريب )%(D = خطا

146 پيپتها 16 فصل مشكل ميكند. چكه پيپت مشاهده قابل آب قطرههاي سرسمپلر در وجوددارد. برخوردار كافي صحت از پيپت نیست. مشخص محلولهاي با سرسمپلر صحت نيست. خوب )استاندارد( ندارد. روان حركت كنترل دكمه محتمل علت نيست. خوب پيپت به سرسمپلر اتصال تنظيم پيچ و سمپلر بين خارجي ريز ذرات وجوددارد. در واشر و پيستون بين خارجي ريز ذرات دارد. وجود سيلندر نشدهاست. روغنكاري كافي اندازة به واشر ديدهاست. صدمه واشر است آلوده پيستون است. شل سرسمپلر اتصال يکنواخت بهصورت سرسمپلر داخلي ديوارة نيست. مرطوب استفادهنميشود. صحيح بهطور پيپت از پيپت فعالكننده دكمه زير در خارجي ذرات وجوددارد. نيست. خوب پيپت به سرسمپلر اتصال نيست. کامل پيپت كاليبراسيون است. آلوده سمپلر سر نيست. کامل پيپت كاليبراسيون است. آلوده پيستون است. آلوده واشر ديدهاست. صدمه پيستون مشكليابي جدول شدهاست. وارد پيپت داخل به محلول ذرات حل راه متصلكنيد. سازنده توصيههاي به توجه با را سرسمپلر قسمت و جداكرده را سرسمپلر نماييد. تميز را اتصاالت سرسمپلر از و نماييد تميز را سرسمپلر( اتصال مخروطي)محل استفادهكنيد. نو و روغنكارينماييد و تميز كرده باز را پيستون سيلندر قسمت ببنديد. هم به دوباره روغنكارينماييد. و كرده باز را قطعات عوض را واشر و تميز باز را قطعات تعويضنماييد. را واشر ببنديد. را قطعات دوباره و كنيد روغنكاري نموده روغنكارينماييد. كم مقدار به و كرده تميز را پيستون تنظيمنماييد. را سرسمپلر اتصال محل استفادهكنيد. نو سرسمپلر يك از را مشاهدهشده خطاهاي و كنترل را كردن پيپت روش اصالحنماييد. كنيد. تميز را اتصال محل با مناسب ديگر سرسمپلر يك از كنيد. كنترل را سرسمپلر اتصال استفادهكنيد. پيپت مشخصات كاليبركنيد. را پيپت دوباره استاندارد روشهاي از استفاده با نماييد. كنترل را مراحل استفادهكنيد. نو سمپلر سر از كنيد. كاليبر را پيپت دوباره استاندارد روشهاي از استفاده با تنظيمنماييد. را كاليبراسيون غليظاستفادهميشود محلولهاي اگراز كنيد. روغنكاري كم مقدار به و تميز را پيستون لزوم درصورت نماييد. تميز را واشرها تمام و باز را پيپت كنيد. روغنكاري كم مقدار به نماييد. جايگزين كنيد. روغنكاري كم مقدار به نماييد. جايگزين را پيستون واشر به و تميز را محلول ذرات نماييد. باز را پيپت مركزي اتصال كنيد. روغنكاري كم مقدار 129

147 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي نشانميدهد. را 1 ميانگين به معيار انحراف نسبت پراکندگي)جمعيت( يک در كه آماري پارامتر انحراف) CV %(. ضريب درصد برحسب چگالي واحدها بينالملل سيستم در است. حجم كل بر تقسيم جسم آن وزن كل با برابر جسم يك ميانگين چگالي حجم. و وزن بين رابطه 2 چگالي. دادهميشود. نشان Ro[ρ[ يوناني حرف با و بيانميشود )kg/m 3 مترمكعب) بر كيلوگرم نشانميدهد. را واقعي عدد و شده اندازهگيري عدد بين تفاوت اندازهگيري. يك در خطا.دشاب نزديك واقعي عدد به خواندهها از گروه يك در اندازهگيري كه ميباشد كاليبر دستگاهي نشانميدهد. را اندازهگيري در خطا كه مبحثي 3 صحت. هك وجوددارد كميت دو فيزيك در بيانميشود. كيلوگرم) kg ( برحسب و ميشود اطالق آنها در موجود مادة مقدار به که اجسام فيزيکي خواص از يکي جرم. ميشود. اطالق آن به»جرم«به زمين طرف از ضعيفي متقابل نيروي است كوچك جسم اگر يعني ميشود. اطالق ثقلي ميدان در جسم يك متقابل اثر به : 4 ثقلي يا گرانشي جرم 1. برعكس. و اعمالميشود آن نشانميدهد. حركت و شدن اندازهگيري برابر در جسم يك كه مقاومتي : 5 ساکن جرم 2. گرم با برابر وزن واحد ميكروگرم) μg (. دارد. حجم مكعب ميليمتر يك و وزن ميليگرم يك دقيق بهطور آب ميكروليتر يك ليتر با برابر حجم واحد ميكروليتر) μl (. گرم با برابر وزن واحد ميليگرم) mg (. پايه تعاريف دارد. حجم مكعب سانتيمتر يک و وزن گرم يک دقيق بهطور آب از ميليليتر يك ليتر با برابر حجم واحد ميليليتر) ml (. باشد. تكرارپذير كه است برخوردار كافي دقت از زماني روش يك يا و دستگاه يك نشانميدهد را اندازهگيري در خطا كه مبحثي 6 دقت. اندازهگيريكند. ميتواند دستگاه يك كه عددي بيشترين و كمترين بين تفاوت 7 دامنه)محدوده(. رد خواهدبود. بيشتر معيار انحراف باشند متفاوت قرائتشده اعداد چه هر نشانميدهد. را ميانگين از خوانده سري يك انحراف كه عددي معيار. انحراف استفادهميشود. خوانده سري يك در خطا تعيين براي آماري محاسبات ميشود. حاصل چگالي ميانگين بر جرم تقسيم از و ميكند اشغال جرم يك كه فيزيكي كميت حجم. 1. Mean 2. Density 3. Exactitvde or Accuracy 4. Gravitational Mass 5. Inertial Mass 6. Precision 7. Range 130

148 17 فصل 1 حرارتي همزن صفحة GMDN كد ECRI كد نامگذاري حرارتي همزن صفحة ظرفهاي در محلول همزدن و کردن گرم براي حرارتي همزن صفحة استفادهميشود. ارلنها و بشر آزمايش لولة مانند آزمايشگاهي حرارتي همزن صفحة يک تصوير حرارتي همزن صفحة کنترلهاي 54. شكل واقعي/انتخابي سرعت نمايش صفحة مخلوطکردن روشن/خاموش دکمة عملكرد اصول است مسطح صفحة يك حرارتي همزن صفحة معمول بهطور و قرارميگيرند آن روي محلول محتوي آزمايشگاه ظرفهاي كه يك از صفحه اين جنس ميشوند. ترکیب یا و شده گرم محتويات در است. سراميك مواد يا و آلومينيوم مانند حرارتی خوب رسانای فلز استفادهميشود. گرمكردن براي قرمز مادون نور از همزنها از بعضي يك الكتريكي( مقاوم گرمايي)يك المنت يك داراي همزنها اين و چرخش پيچ دما كنترل يك خاموش كنترل)روشن/ سيستم زا معموال دستگاهها اين در استفادهشده موتور نوع ميباشند. موتور( به دستگاهها اين در سرعت گسترة همچنين است. 2 تکفاز القاي نوع بستگيدارد. استفاده مورد تغذيه منبع ولتاژ و قطبها تعداد دما: 500 C حدود تا اتاق دماي از چرخش: سرعت دقيقه. در دور 1200 حدود تا 3 دقيقه) RPM ( در دور 60 از حرارتي همزن صفحة در كنترل پيچهاي نشانميدهد. را دستگاه اين بدنة روي معمول كنترل پيچهاي 54 شكل ميكروپروسسور با كه است حرارتي همزن صفحة نمايانگر شكل اين وجوددارد. مدرن دستگاههاي بيشتر در و ميكند كار واقعي/انتخاب دماي نمايش صفحة دما وضعيت روشن/خاموش دکمة سرعت تنظيم دکمة مخلوط مجدد تنظيم گرما دما انتخاب دکمة مجدد تنظيم دکمة دما مقياس دکمة 1. Stirring Heating Plate 3. Rotation Per Minute و ارزان موتورها اين است. بخار اسب 20/1 حدود در موتورها اين توان 2. ناميدهميشوند. نيز قطبدار القايي موتورهاي و هستند کم گشتاور داراي 131

149 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي چرخش سرعت و دما انتخاب براي دكمههايي دارای كنترل سيستم براي استفادهشوند. تركيبي يا و جداگانه بهصورت ممكناست كه است شود. فعال پارامتر همان كنترل دكمة است الزم فقط پارامتر انتخاب فعالشوند. و انتخاب است نظر مورد كه كدام هر سرعت و دما بعد راهاندازي و نصب الزامات خوب و مناسب شرايط در برق پريز یک به بايد دستگاه اين با مطابق و دستگاه با متناسب كه شود متصل زمین سیم با همزنهاي صفحة معمول بهطور باشد. بينالمللي و ملي استاندارد فركانس و 230V 60Hz فركانس و 120V بين ولتاژ با حرارتي كارميكنند Hz تراز سطح يك روي بايد دستگاه اين صحيح كاربري براي را محلول حاوي ظرفهاي و دستگاه وزن تحمل كه قرارگیرد داشتهباشد. حرارتي همزن صفحة کاربري احتياط موارد دارای و مناسب برق پريز به را حرارتي همزن صفحة هميشه 1. وصلكنيد. زمين سيم شاخة دو نگهداری جهت معمول اقدام هر انجام از قبل 2. بكشيد. پريز از را دستگاه همچنين و وجوددارد قابلاحتراق و آتشزا مواد كه جايي در وسيله 3.ازاين استفادهنكنيد. توليدميشود خورنده سمي گازهاي كه محلي در حرارت زیرا داشتهباشند پايين 1 اشتعال نقطة مواد كه دقتكنيد 4. سبب ميتواند صفحه سطح با توليدشده بخارات تماس و شود. انفجار و آتشسوزي ايمني حفاظت وسايل از كارميكنيد آتشزا محلولهاي با اگر 5. استفادهكنيد. آزمايشگاه عينك و دستكش مانند فردي طوالني زمان تا صفحه سطح كه داشتهباشيد نظر در هميشه 6. ميماند. گرم برق قطع از بعد خوددارينماييد: صفحه روي زير مواد قراردادن از 7. فلزي ورقههاي الف( عايق جسم مشخصات با مواد ب( پايين ذوب نقطه با شيشهاي ظروف ج( دستگاه اتصاالت تا بگيريد درنظر دستگاه اطراف در خالي فضاي يك 8. در نياز مورد مواد قراردادن براي فضايي و صورتپذيرد بهراحتي فضاي يك سازندگان از بعضي داشتهباشد. وجود دستگاه اطراف توصيهميكنند. دستگاه اطراف در را سانتيمتر 15 حدود خالي خودداريكنيد. دستگاه اطراف در اشتعال قابل مواد گذاشتن از 9. سازنده توسط ادعاشده مقدار از آنها وزن كه ظروفی قراردادن از 10. خودداريكنيد. حرارتي همزن صفحة روي است بيشتر معمول نگهداري به و طراحيشده عادي شرايط در كار براي حرارتي همزن صفحة نصب خوب وسيله اين اگر دارد. نیاز نگهداري اقدامات كمترين لصف اين كارميكند. مشكل بدون سالها شدهباشد راهاندازي و را سازنده توسط اختصاصي مراحل نيز و معمول نگهداري شرايط اجراشوند. دقت با بايد که توضيحميدهد نظافت تواتر:ماهانه تميزكننده مواد نفوذ از تا تميزكنيد ايستاده حالت در را دستگاه 1. جلوگیریشود. دستگاه داخلي قسمتهاي به آن به را نرمی پارچة استفادهكنيد. ماليم شويندة محلول از 2. تميزكنيد. را خارجي سطوح و آغشته كامل خشكبودن از پريز به دستگاه مجدد اتصال از پيش 3. مطمئنشويد. آن سراميكي صفحه تعويض باشد نياز كه زمان هر تواتر: ذيل در سراميكي صفحة تعويض براي عمومي توصيههاي شدهاست: توضيحداده مطمئنشويد. دستگاه سردبودن و الكتريكي اتصال قطعبودن از 1. آن از ناشي سوختگيهاي و برقگرفتگي از كار اين جلوگيريميكند. صفحة زيرا نگهداريد و حمل بااحتياط بسیار را دستگاه 2. دارد. برنده و تيز لبههاي شكسته سراميكي بهپايين رو سراميكي صفحة كه بهطوري برگردانید را دستگاه 3. قرارگيرد. برداريد. را محافظ و بازكنيد را پاييني محافظ پيچهاي 4. المنتدار( مدلهاي الكتريكي)در مقاومهاي كه برق سيم كابلهاي 5. كنيد. قطع تغذيهميكنند را ميسازد مرتبط را دستگاه مقاومهاي و كنترلها كه برق سيم 6. جداكنيد. و بازكنيد متصلميكنند پايه به را بااليي محافظ كه پيچهايي 7. ار گرما مقاومهاي ارتباط پيچها اين كه حاصلكنيد اطمينان قطعنميكند. قراردهيد. مناسب محل در را نو سراميكي صفحة 8. توجهكنيد. آسيبديده سراميكي صفحة ايمني قطعات محل به 9. داخل را عايق و گرما المنتهاي و جدانماييد را قطعات اين نو ايمني قطعات قراردهيد. اوليه الگوي و ترتيب با نو صفحة نماييد. جاسازي پشت در را گفتهشد باال در آنچه با معکوس ترتیب به را بازشده اجزاي 10. ببنديد. دوباره 1. Flash Point 132

150 فصل 17 صفحة همزن حرارتي 1. سوئيچ اصلي را در وضعيت خاموش قراردهيد و سيم برق عوضكردن فيوز را جداكنيد. تواتر: هر زمان كه نياز باشد اگر دستگاه به جريان برق وصل و سوئيچ اصلي صفحة همزن 2. قسمت فوقاني محفظه فيوز را با پيچ گوشتي بازكنيد. حرارتي در وضعيت روشن است ولي گرمنميشود ممكناست 3. فيوز نو را با مشخصات يكسان با فيوز اوليه جايگزين نماييد. فيوز سوخته و نیاز به تعويض داشتهباشد. در ذيل مراحل تعويض 4. در محفظة فيوز را جايگزينكنيد. فيوز شرحداده شدهاست: جدول مشكليابي مشكل جريان الکتريکي وجودندارد. نشاني از گرمشدن صفحه نيست. چرخشيوجودندارد. علت محتمل مشكلي در فيوز حفاظتي وجوددارد. مشكلي در اتصاالت الكتريكي دستگاه وجوددارد. سيم اتصال دستگاه از پريز قطعاست. سيم منبع تغذيه الکتريکي معيوب است. گزينة»گرمشدن«انتخاب نشدهاست. مقاوم حرارتي به سرويس احتياج دارد. گزينه»چرخش«انتخاب نشدهاست. راه حل فيوز حفاظتي را جايگزين سازيد. اتصاالت الكتريكي را بررسينماييد. سيم اتصال دستگاه را به جريان برق وصلكنيد. سيم اتصال را جايگزين سازيد. دكمه»گرمشدن«را روي صفحه كنترل فعال كنيد. مقاوم حرارتي را با مشخصات مشابه مقاوم اولیه جايگزينكنيد. دكمة چرخش را روي صفحه كنترل فعالكنيد. ارلن ماير. 1 يكي از انواع ظرفهاي شيشهاي آزمايشگاه است كه براي اندازهگيري و نگهداري مواد كاربرد دارد. موتور القاء. 2 موتور القا در ماشينهاي كوچك كاربرد دارد. از مشخصات اين موتور اين است كه يك سيمپيچ داشته و برای شروع چرخش نیاز به یک ميدان مغناطيسي دارد. در هر قطب ميدان مغناطيسي حلقههاي مسي وجوددارد كه عدم توازن در جريان مغناطيسي با انتهاي ديگر را سبب ميشود که درنهايت گشتاور چرخشي را توليدميكند. اين موتورها كمهزينه هستند و بازده كمي دارند. سرعت در اين موتورها از معادله زير محاسبهميشود: بهطوري که: ]n[ = سرعت همزمان دور در دقيقه ]f[ = فركانس ولتاژ اعمالشده ]p[ = تعداد قطبها در مولد n(rpm) = 120f p تعاريف پايه شكل 55. موتور القا بوبين اصلي يک نما که قسمتهاي داخلي مدار الکتريکي را نشانميدهد. بوبين ثانويه مولد محور قطبها نقطه اشتعال. 3 دمايي كه مولكولهاي يك ماده با اكسيژن هوا تركيبشده و سبب احتراق ميشود. اين دما»نقطه فلش«4 ناميدهميشود. 1. Erlenmeyer 2. Shaded Pole Motor 3. Ignition Point 4. Flash Point 133

151

152 18 فصل فريزرها و يخچالها GMDN كد ECRI كد نامگذاري يخچالها يخچالهاي يخچالهاي يخچالهاي آزمايشگاه فريزر فريزر بيولوژي آزمايشگاهي خون بانك پايين فوق دماي آزمايشگاهي فريزرها و يخچالها آزمايشگاه در تجهيزات مهمترين از حاضر درحال فريزر و يخچال براي كنترلشده)سرد( دماي و محيط يك آنها محسوبميشوند. پايينتر دماهاي در چون فراهمميكنند. گوناگون مواد و مايعات بهتر مواد و مايعات وجوددارد كمتري بيولوژي و شيميايي فعاليت بايد يخچال دماي منظور اين به دستيابي براي نگهداريميشوند. و يخچال گوناگون انواع آزمايشگاه در باشد. محيط دماي از کمتر شدهاند: گروهبندي دمايي محدودة براساس كه كاربرددارد فريزر محدودة در ذخيرهكننده يخچالهاي 8 C تا 2 C محدودة در پايين دماي با فريزرهاي -35 C تا -15 C محدودة در پايين فوق دماي با فريزرهاي يخچال واحد يك تصوير -85 C تا -60 C انجامشده فعاليتهاي با مطابق بايد مناسب عملكرد با دستگاهي یخچال داخل است الزم اگر مثال: براي انتخابشود. آزمايشگاه در و 2 C بين محدودة با خون بانك يخچال نگهداريشود خون يا ويروسي ذخيرة يك است الزم اگر يا است. مناسب 8 C مورد پايين فوق دماي با فريزري نگهداريشود خاص ميكروبي بيولوژي مواد نگهداري براي فريزرها و يخچالها است. نياز و كاربري جنبههاي به فصل اين هستند. الزم معرفها و فوق دماي با 1 فريزرها و ذخيرهكننده يخچالهاي نگهداري ميپردازد. پايين 1. Ultra Low Temprature Freezer 135

153 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي موارد استفاده از واحد يخچال يخچال و فريزر براي نگهداري خون و مشتقات آن مايعات و بافتهاي بيولوژي مواد شيميايي معرفها و مواد ذخيره 1 بهكار ميرود. معموال هرچه دما بيشتر باشد فعاليت مواد شيميايي و بيولوژي زياد ميشود. با كاهش دما ميتوان ميزان تأثير روي تركيب و ساختار مواد ذخيرهشده را كنترلكرد. در آزمايشگاه يخچالها براي نگهداري موادي نظير معرفها و مواد بيولوژيکي كه در دماي معمول تجزيه شده يا خواص خود را ازدست ميدهند بهكار ميرود. با استفاده از روش خنكسازي شرايطي كه براي نگهداري موادي مانند خون و مشتقات آن تشخيص بررسي و نهايتا ارائة خدمات بهداشتي الزم هستند فراهم ميگردد. با اين روش محدودة دمايي فوق پايين نظير آنچه كه براي حفظ و نگهداري ذخيرههاي اصلي بهكار ميروند) 86 C -( يا دمايي در محدودة 2C و 8 C كه براي حفظ معرفها و مواد مختلف بيولوژي مناسب هستند ايجادميگردد. اصول عملكرد اساس كار يخچالها و فريزرها با توجه به قوانين فيزيكي در تنظيم انتقال انرژي در نقطهاي كه اختالف دما وجوددارد است. با توجه به قانون دوم ترموديناميك اگر انرژي گرمايي از نقطهاي با دماي كم به نقطهاي با دماي زياد انتقاليابد بايد يك كار مكانيكي انجامپذيرد. اين عمل در يخچالهاي مدرن و فريزرها با استفاده از سيستمهاي حرارتي که معموال از يک چرخة تراكم جايي كه گاز سردكنندة يخچالي با ويژگيهاي انتقال گرما عملميكنند انجامميشود. اين فصل نحوة عملكرد يخچالها و فريزرها با استفاده از چرخة تراكم را توضيحميدهد. مدار سردسازي مدار سادة نشاندادهشده در شكل 56 بيانگر عملكرد يك يخچال است. در سمتچپ ميتوان اجزاي زير را تشخيصداد: تبخيركننده 2 كندانسور كمپرسور دريچهانبساط فيلتر و لولههاي رابط. در ميان هر يك از اجزا گاز سردكننده به گردش درميآيد. در سمت راست شكل نمودار دما ]T[ در مقايسه با انرژي ]S[ كه بيانگر عملكرد يک چرخة سردسازي ايدهال است 3 نشانداده شدهاست. اعداد روي شكل سمتچپ مراحل)تراكم] 1-2 [ انسداد ]3-4[( و مراحل انتقال گرما)در محيط تبخيركننده سردكننده ]4-1[ در كندانسور ]2-3[ روي سطح بيروني( را نشانميدهد. چرخة كامل بهعنوان توالي فرآيندها ] [ تعريف ميشود. تبخيركننده: شامل شبكهاي از كانالها است كه از ميان آنها گاز سردكننده جابهجا ميشود. فرآيند انتقال گرما ]QI[ در فشار ثابت انجامميشود. براي سردنمودن محيط بايد آن را در برابر گرما عايقبندي نمود. اين كار براي جلوگيري از ورود انرژي گرمايي به منطقه تبخيركننده با همان سرعتي كه گاز سردكننده آن را جذب ميكند است. گاز سردكننده وارد فاز مايع در تبخيركننده در نقطه ]4[ ايدهال يا ]4 [ )واقعي( ميشود و زمانيكه از ميان شبكه كانالهاي تبخيركننده عبورميكند گرما را جذب ميكند ]QI[ و بهطور تدريجي آن را به بخار تبديلميكند وقتي گاز سردكننده به نقطه ]1[ ميرسد در فاز بخار است. سپس بخار توسط كمپرسور از ميان لوله يا مجرا مکيدهميشود. شكل 56. مدار سردسازي مايع يخچالي: چرخة ايدهآل کمپرسور 2 ناحية فشار زياد سطح خارجي 2 کندانسور 3 دريچة انبساط 3 2 کمپرسور فيلتر 1 4 جداسازي حرارتي تبخيرکنندة محيط يخچال 4 ناحية فشار کم 4 2. Evaporator 3. در بعضي فرآيندهاي برگشتناپذير چرخه واقعي از چرخة ايدهآل متفاوت است.1 Stocks كه در نمودار براي سادگي و وضوح نشانداده نشدهاست. 136

154 فريزر و يخچال 18 فصل درميآيد حركت به الكتريكي موتور يك بهوسيلة معموال. 1 كمپرسور فشار در تبخيركننده)اشباعشده( از را بخارشده سردساز ماده كمپرسور تراكم مراحل پيستون سري يك يا يك بهوسيله و ميكند مكش پايين نقاط بين گرما( انتقال آن)بدون روي را قابلبرگشت عايقسازي فرآيند درنتيجه بخار كمپرسور از تخليه پساز اعمالميكند. ]1-2[ دادهميشود. انتقال ]2[ نقطة در كندانسور به و است داغ تراكم از شبكهاي از و است تبخيركننده به شبيه دستگاهي. 2 كندانسور تشكيل گردشميكند آنها درون سردكننده گاز كه كانالها پيرامون محيط دماي از باالتر سردكننده دماي چون شدهاست. ثابت فشار با محيط به سردكننده از ]Qh[ گرما ]Ta[ است كندانسور لولههاي گرما انتقال تسهيل براي انتقالمييابد. همچنان افزايشميدهد. را انتقال سطح كه دارند نازكي تيغههاي گاز ]Qh[ دادهميشود ازدست گرما انتقال فرآيند درنتيجه كه مايع و برسد ]3[ نقطه به تا بازميگردد مايع فاز به سردكننده ميشود. انبساط دريچه وارد اشباعشده براي كنترلشده روش به سردكننده يافتن جريان با. 3 انبساط دريچه جريان بر دريچه عايقسازي مراحل بهوسيله گرما انتقال از اجتناب بهطور دريچه در فشار درنتيجه اعمالميكند. مقاومتي سردكننده رد فيلتر يك معمول بهطور كاهشمييابد. ]4[ نقطة در شديد دريچه سازندگان بعضي نصبميشود. انبساط دريچه خروجي مايع عبور روي كه جايگزينميكنند مويين لوله يك با را انبساط دارد. برابر محدودكننده اثر سردكننده سردكننده در ممكناست كه را ناخالصيهايي و رطوبت. 4 فيلتر هب ]4[ نقطه در دوباره سيستم فيلتر درپشت نگهميدارد. باشد تكرارميشود. دادهشده شرح چرخه و متصلميشود تبخيركننده ورود از قبل سازندگان توسط اوقات گاهي. 5 مايع جمعكنندة نگهداري براي قسمت اين قرارميگيرد. كمپرسور به سردكننده بخارشده سردكننده گاز فقط تا است مايع فاز در سيال قسمت هر نشدهاست(. نشانداده سردسازي نماي شود)در كمپرسور وارد كندكردن خاصيت با مواد از سري يك. گرمايي 6 عايقبندي رسيدن از جلوگيري بر مشتمل آن عملكرد كه است گرما انتقال خروج با برابر سرعتي با سردسازي منطقه به محيط از انرژيگرمايي تجهيزات تمام اينمنظور براي ميباشد. داخلي گرمايي انرژي در دارند. كافي و مناسب گرمايي جداسازي سردسازي سيستم 8 پشمشيشه و 7 اسفنج استفاده مورد عايق مواد رايجترين ميان موادي از را داخلي سطوح كه است مرسوم همچنين قراردارند. بسازند. 9 پالستيك مانند ايندريچههابرايبارگذاريجريانسردسازي 10. دريچههايسرويس پركردن و تخليه سيستمهاي ميروند. بهكار سردكننده گاز با قسمتهاي بنابراين مييابند. اتصال دريچهها اين بهوسيله آب طقف عملميكند. سازنده توصيههاي با مطابق سرما ذخيرهسازي نماي دارند)در دسترسي دريچهها اين به فني پرسنل و سازنده نشدهاست(. نشانداده سردسازي در را كمپرسور اتصال كه است محافظ وسيلة. 11 حرارتي محافظ كمپرسور در بوبينها روي مؤثر ظرفيت حد از بيش استفاده زمان است الكتريكي سيستم به وابسته وسيله وصلميكند)اين و قطع نشدهاست(. نشانداده سردسازي سيستم نماي در و هدايتگرمايي با موادي از كندانسور مانند تبخيركننده نكته: براي ساختهميشود. 13 مس) CU ( و 12 نظيرآلومينيم) AL ( خوب همرفت فرآيندهاي كه تهويه سيستمهاي انتقالگرما بهبود رسيدن براي شدهاند. الحاق آنها به ميشوند موجب را اجباري يا آزمايشگاهها در نياز مورد مختلف)سردسازي( دماهاي به نتايج براي را متنوعي سردكنندههاي طرحهاي سازندگان صنعت دادهاند. توسعه هدفدار راهاندازي و نصب الزامات ازپيش اقدامات به نياز خود عملكرد براي فريزرها و يخچال دارند: ذيل انجامشده و ولتاژ با مناسب زمين سيم با الكتريكي تغذية منبع يك 1. آنها ظرفيت به توجه با و معمول بهطور دستگاه فركانس الكتريكي منبع مختلف انواع به را فريزرها و يخچالها ميتوان 50Hz فرکانس V و 60Hz فرکانس 115V ولتاژ با اتصالداد. نصب يكسان الكتريكي مدار روي دستگاه يك از پيش اگر 2. ايمني و الكتريكي توان که شود حاصل اطمينان بايد ميشود اين نياز مورد برق ميزان فراهمكردن براي الكتريكي مدار كافياست. دستگاهها 1. Compressor 2. Condenser 3. Expansion Valve 4. Filter 5. Liquid Collector 6. Thermal Insulation 7. Polyurethane Foam 8. Glass Wool 9. ABS Plastic 10. Service Valves 11. Thermal Protector 12. Aluminium 13. Cupper 137

155 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي 3. دستگاه را مستقيما به پريز برق وصلكنيد. هرگز دستگاه را به پريزي كه بيشاز حد ظرفيت بارگذاري شده يا پريزي با نقص ولتاژ وصلنكنيد. از سيمهاي رابط فرعي برق استفاده نكنيد. پريز برق نبايد بيش از 2 متر از دستگاه فاصله داشتهباشد. 4. دستگاه را روي سطح تراز قراردهيد و فضاي آزاد در اطراف دستگاه درنظر بگيريد. در پايههاي يخچالها و فريزرها پيچهاي ترازكننده وجوددارد كه اختالف سطحهاي كم در ترازبودن كف را تنظيمميكنند. براي تهويه مناسب كندانسور فضاي 15 سانتيمتري در اطراف و پشت دستگاه مناسب است. 5. از نصب دستگاه زير نور مستقيم خورشيد يا نزديك به منبع گرمايي نظير رادياتور يابخاري خودداريكنيد.بهخاطر داشتهباشيد هرچه تفاوت دما بين محيط و كندانسور بيشتر باشد انتقال گرما موثرتر خواهدبود. مدار كنترل يخچال نماي شكل 57 يك مدار كنترل شاخص نصبشده در يخچال و فريزر است كه نشاندهندة ارتباط سيستمهاي فرعي گوناگون بههم ميباشد. اين مدار كنترل مطابق با مشخصات الحاقشده توسط سازنده تغيير ميكند. موارد ذيل بهعنوان اجزاي اصلي مشخص ميشود: 1. سوئيچ اصلي جريان الكتريكي را به يخچال واردميكند. 2. سوئيچ در وقتي در بازميشود المپ را روشن ميكند. 3. كمپرسور. 4. تهويههاي تبخيركننده. 5. سيستمهاي فرعي يخزدايي سوئيچ مقاومها و تمپورايز )تأخيرانداز( سيستم فرعي مقاوم براي يخزدايي يا بدون برفك اجزاي دستگاه. 7. ترموستات عملكرد يخچال يخچالهاي ذخيرهكننده كاربري يخچالها معموال خيلي سادهاست و هر سازندهاي توصيههاي اصولي و اساسي را ميدهد. به بعضي از آنها در ذيل اشارهميشود: 1. كابل برق يخچال را به يك پريز برق داراي سيم زمين و داراي توانايي الزم براي تأمين ولتاژ برق مورد نياز وصلكنيد. 2. كليد روشن را فعالكنيد. بعضي از سازندگان كليدها را روي يخچال قرارميدهند. قبل از ذخيره هر نوع مادهاي منتظربمانيد تا يخچال به دماي كاربري برسد. سازندگان دماي يخچالها را تقريبا در 4 C تنظيم ميكنند. 3. دمايي كه آالرم بايد در آن فعالشود انتخابكنيد. از دستورالعملهاي سازنده پيروينماييد. 4. يخچال را متناسب با ظرفيت تعيينشده توسط سازنده بارگذاريكنيد. شكل 57. مدار کنترل يخچال 4. تهويههاي تبخيرکننده چراغ يخچال 2. سوئيچ در سوئيچ تهوية تبخيرکننده 2 5 سوئيچ برفکزدايي 2 6. مقاوم جلويي 6. مقاوم کندانسور 5 مقاوم برفکزدايي 5 کنترلکنندة برفکزدايي 5 تأخيرانداز برفکزدايي 5. سوئيچ برفکزدايي 3. کمپرسور 7. ترموستات تهوية کندانسور 5 تأخيرانداز موتور برفکزدايي کليد خاموش کمپرسور 1. دکمة سوئيچ 1. Temporizer (5,5,5,5,5 ) 138

156 فريزر و يخچال 18 فصل يكنواختي توزيعكنيد. يخچال داخل در يكنواخت بهطور را مواد 5. دارد. بستگي يخچال داخل در هوا آزاد گردش به دما هوا( رطوبت)از و انرژيگرمايي ورود از جلوگيري بهمنظور 6. طوالني مدت براي يخچال در بازكردن از يخچال داخل برداشتن و گذاشتن براي فقط را يخچال در خودداريكنيد. بازكنيد. ذخيرهشده مواد ذخيرهكننده يخچال كنترلكنندههاي بانك يخچال اخير)مانند ذخيرهكننده يخچالهاي كنترلهاي نماي شدهاست. نشانداده 58 شكل در خون( مشاهدهكرد: نما اين در ميتوان را زير كنترلهاي كليد. يك با فعالشده اصلي سوئيچ 1. فني شرايط و باتري ضعيفبودن در بازبودن نشانگرهاي 2. غيرمعمول. پارامترها. تنظيم دكمههاي 3. نمايش. صفحه 4. يخچال معمول نگهداري يخچالها نگهداري برق تأمين سيستمهاي كيفيت عليرغم مدارهاي به اگر يخچالها نميباشند. پرهزينه خيلي معموال اطراف در خوبي تهوية و باشند متصل خوب كيفيت با الكتريكي فني خدماترساني بدون ميتوانند داشتهباشد جريان دستگاه درزگيري ساخت درطي سردسازي مدار كاركنند. سالها خاص نيست. است روزانه نگهداري نيازمند كه اجزايي شامل و ميشود شدهاست. شرحداده زير در روزانه نگهداري روش معمولترين نگهداري»مديريت بهداشت جهاني سازمان راهنماي كتاب به مراقب خاص كه «1 دستگاهها) 2005 ( سرد زنجيره از استفاده و خون بانك يخچالهاي فريزر براي پيشگيرانه نگهداري و در مورداستفاده فريزرهاي و سردخانهها پالسما فريزرهاي مراجعهنماييد. است خون سرد زنجيرة داخل تميزكردن ماه سه هر تواتر: حاصلنماييد. اطمينان يخچال داخل قفسههاي بودن تميز از 1. زا قبل ساختهميشوند. ضدزنگ فلز از عموما قفسهها اين اختالل تميزكردن مراحل در ميتواند كه شيئي هر تميزكردن به را خالي قفسههاي خارجشود. يخچال از بايد ايجادكند پاككننده محلول به را پارچه تكه يك و بكشيد جلو سمت ار قفسهها بماليد. سطوح روي بهآرامي و كنيد نمدار ماليم قراردهيد. اوليه جاي در و خشككنيد مشابه روش با آن تميزكردن است كشو داراي يخچال اگر 2. خارجنماييد. يخچال از و خالي را كشوها انجامميشود. داخلي ديوارههاي ميكنيد جدا را كشوها و قفسهها گاه هر 3. قبل تميزكنيد. ماليم پاككننده محلول از استفاده با را يخچال نماييد. خشك را آنها داخلي ضمائم سواركردن از نمدار پارچة تكه يك با پاككننده از كشوها كردن تميز براي 4. در خود جاي به را آنها و خشك را كشوها استفادهكنيد. برگردانيد. يخچال تميز براي ساينده مواد ديگر يا ظرفشويي سيم از هشدار: تينر و نفت بنزين از استفادهنکنيد. كشوها و قفسهها كردن روي رنگ و پالستيك به مواد اين چون خوددارينماييد نيز ميرسانند. آسيب سطوح خون بانک يخچال کنترلهاي 58. شکل نمايش صفحة دما افزايش دکمة آالرم براي انتخابي دکمة حرارتي پارامترهاي سمعي فني سرويس نشانگر دماسنج سوئيچ دکمة دما کاهش دکمة باز در نشانگر ضعيف باتري نشانگر 1. Manual on Management, Maintenance & Use of Cold Chain Equipment,

157 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي كندانسور تميزكردن ماه 6 هر تواتر: جداكنيد. الكتريكي تغذية منبع از را يخچال دوشاخة کابل 1. معموال سازندگان حاصلنماييد. اطمينان كندانسور موقعيت از 2. يخچالها بعضي در قرارميدهند. پايين درقسمت را آن ميشود. نصب باال قسمت در كندانسور از سازندگان محافظ)تمام فيلتر و كندانسور محافظ شبكههاي 3. بياوريد. بيرون را استفادهنميكنند( فيلتر برس يك از کنيد. تميز را كندانسور سطح روي غبار و گرد 4. حركت كندانسور سطح تمام روي در و استفادهكنيد مكنده سطوح بودن تميز از بزدايد. را انباشته غبار يا جرم تا دهيد و حاصلنماييد اطمينان هدايتگرمايي بخشهاي نيز و لولهها است(. موجود تميزكنيد)اگر نيز را فيلتر قراردهيد. خود جاي در را محافظ 5. متصلنماييد. الكتريكي تغذية منبع به را يخچال 6. تداخل گرما انتقال فرآيند با تميزنيست كندانسور اگر هشدار: دماهايي در يا شود»گرم«ميتواند يخچال و ايجادميكند كاركند. انتخابشده دماي از متفاوت يخچال در دور الستيك ارزيابي ماه 3 هر تواتر: عملكرد دستگاه تا باشد خوب شرايط در بايد در دور الستيك با مطابق بايد آن شرايط از اطمينان براي داشتهباشد. صحيح اقدامنمود: ذيل مراحل بازكنيد. را در 1. در دور الستيك بين سانتيمتر 5 حدود عرض با كاغذي نوار 2. قراردهيد. شدهاست داده جا الستيك كه يخچال بدنة لبة و ببنديد. را در 3. بيرون سمت به كاغذ كه وقتي بيرونبكشيد. آرامي به را كاغذ 4. مقاومت بدون كاغذ اگر نشاندهد. مقاومت بايد كشيدهميشود الستيك كه بار هر تعويضشود. بايد در الستيك حركتكند سانتيمتر 10 هر روي را روش اين دادهميشود جا كامل بهطور انجامدهيد. الستيك از در را متفاوتي مشكالت نامناسب كيفيت با در الستيك هشدار: ايجادميكند: خنككننده دستگاههاي عملكرد درون برفك ايجاد سبب و ميشود دستگاه وارد رطوبت 1. ميشود. يخچال داخلي فضاي مختلف بخشهاي را انتخابي دماي حفظ براي كمپرسور نياز مورد زمان 2. افزايشميدهد. قرارميدهد. تأثير تحت را يخچال داخل فضاي دماي 3. افزايشميدهد. را كاربري هزينههاي 4. برفكزدايي ماه 6 هر تواتر: انباشتهشدن از جلوگيري بهمنظور مدرن فريزرهاي از بسياري اين دارند. را تبخيركننده برفكزدايي خودکار چرخههاي برفك برفك بهسرعت الكتريكي مقاومهاي سري يك توسط چرخهها برفكزدايي چرخههاي مدلها از بعضي ميبرند. ازبين را موجود انجامميشود. دستي زمانبنديشده برنامه براساس فرآيند و ندارند است: آمده ذيل در برفكزدايي براي توصيهشده روشهاي حاصلنماييد. اطمينان ميليمتر 8 از بيش برفك ضخامت از 1. خالينماييد. را محفظهها داخلي محتويات 2. جدانماييد. الكتريكي تغذية منبع از را فريزر دوشاخة کابل 3. بگذاريد. باز را در 4. اين براي تخليهنماييد انباشتهميشود محفظه در كه را آبي 5. استفادهكنيد. جاذب پارچه تكه يك يا اسفنج از منظور يخچال داخل و جلويي قسمت خيسشدن از جلوگيري براي 6. استفادهنماييد. آب جمعكردن براي حوله يك از برنده و تيز وسايل از برفك يا يخ زدودن براي هرگز هشدار: سبب و سوراخ را ديواره ميتواند كار اين استفادهنكنيد. كه گردد جدي نقص سبب و شود سردكننده گاز آزادسازي تعميرشود. ميتواند فني تکنسين يك بهوسيلة فقط 140

158 فصل 18 يخچال و فريزر مشكل دستگاه كار نميكند. فريزر بهطور مداوم كار ميكند اما خنك نيست. دماي دستگاه نوسان دارد. دستگاه دماي بااليي را نشانميدهد. به محض كار دستگاه صداهايي شبيه به صداي»كليك«شنيدهميشود. عملکرد دستگاه با صداي زياد همراه است. كمپرسور پيوسته كارميكند. فيوز سوختهاست. علت محتمل دستگاه به منبع تغذية الكتريكي وصل نيست. در مدارهاي بخش ورودي دستگاه جريان الكتريكي كم است يا وجودندارد. ترموستات روي دماي خيلي باال تنظيم شدهاست. دستگاه بيش از اندازه برفك دارد. كنترل دما كاليبر نيست. كندانسور كثيف است. در باز است. از الستيك در و درزگيري اطمينان حاصلنماييد. نقصي در تأمين برق وجوددارد. مواد گرم)مايعات يا جامدات( داخل دستگاه گذاشته شدهاست. كمپرسور كار نميكند. كمپرسور كار ميكند اما يخ در تبخيرکننده وجودندارد. كمپرسور كارميكند اما يخي در تبخيركننده وجودندارد و هواكشهاي آن به خوبي كار ميكنند. سطح گاز سردكننده پايين است. اتصال محافظ گرمايي كمپرسور قطع شدهاست. كف زمين و يا كابينت مناسب يا تراز نيست. سيني جمعكننده قطرات لرزش دارد. پوشش پنكة خنككننده و يا كمپرسور شل شدهاست. جريان هواي كافي در اطراف دستگاه وجودندارد. ترموستات معيوب است. درزگيري در خوب نيست. اتاق خيلي گرم است. در خيلي زياد باز ميشود يا بسته نميشود. كليد المپ معيوب است. جدول مشكليابي فيوز را كنترلكنيد. راه حل از اتصال الكتريكي دستگاه اطمينان حاصلنماييد. اتصال الكتريكي را كنترلكنيد. از عملكرد كليد اصلي اطمينان حاصل نماييد. از تنظيم ترموستات اطمينان حاصلنماييد. ترموستات را روي دماي پايين تنظيمكنيد. دستگاه را برفكزداييكنيد. دماي كاربردي را مطابق با روش تعيينشده سازنده كاليبركنيد. كندانسور را مطابق با روش ذكرشده در روش نگهداري معمول تميزكنيد. اطمينان حاصلنماييد كه در به خوبي تنظيم و بسته است. يخچال را تراز و درزگيري در را تنظيم يا الستيك آن را تعويضكنيد. از عملكرد صحيح اتصاالت الكتريكي اطمينان حاصلنماييد. منتظر بمانيد تا دستگاه مواد را خنك كند. از عملكرد كمپرسور اطمينان حاصلنماييد. امتحانكنيد اگر يكي از آالرمها روشن است. از عملكرد سيستمهاي تهويه اطمينان حاصلنماييد. تأييد عملكرد كامل سيستم يخچال مورد نياز است با تكنسين خدمات ويژه تماس بگيريد. با تكنسين خدمات ويژه تماس بگيريد. از عملكرد ولتاژ تأمينكننده اطمينان حاصلنماييد. دستگاه را به بخشي با كف مناسب حركت دهيد يا چرخهاي زير آن را تنظيمكنيد. سيني را تنظيمكنيد يا آن را بالشتكگذاري)ضربهگيري( نماييد. با تكنسين خدمات ويژه تماس بگيريد. دستگاه را حركت دهيد تا فاصله ايمن مناسب ايجادشود. اگر الزم است تغيير مكان بدهيد. با تكنسين خدمات ويژه تماس بگيريد. درزها را كنترل و تنظيمكنيد. اتاق را بهطور مناسب تهويه كنيد. بازكردن در را محدودكنيد يا آن را ببنديد. بعد از بستهشدن در از خاموششدن المپ مطمئن شويد. 141

159 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي پايين فوق دماي فريزرهاي عملكرد پايين فوق دماي فريزرهاي روش از پيروي مستلزم پايين فوق دماي فريزرهاي عملكرد است. دستگاه قيدشده شرايط به رسيدن براي سازنده توصيهشده ذيل در پايين فوق دماي با فريزر هر براي معمول توصيههاي شدهاست: مشخص دستگاه اين به صرفا كه سيمزمين داراي برق پريز به را دستگاه 1. كاري شرايط در بايد پريز اين متصلكنيد. دادهشده اختصاص همچنين باشد. دستگاه نياز مورد برق تأمين براي مناسب و خوب ولتاژ كند. پيروي بينالمللي و ملي الكتريكي استانداردهاي از بايد دستگاه روي ولتاژ مشخصههاي از 5-% يا 10+% از بيش نبايد الکتريکي منبع به نياز كه وجوددارند دستگاههايي باشد. متفاوت الكتريكي اتصاالت وجود بنابراين دارند. كيلووات 12 حدود است. ضروري الكتريكي بارهاي اين تحمل براي مناسب تمام دارد)در ترازي و محكم كف كه انتخابكنيد را مكاني 2. مستقيم نور از و شود تهويه خوبي به بايد محيط اين جهات(. توصيه سازندگان از بعضي باشد. دور گرمايي منابع يا خورشيد فضاي است. 32 C و 10 C بين محيط مناسب دماي كه ميكنند باشد. سانتيمتر 15 حداقل بايد دستگاه عقب و كنارها در آزاد براي سازندگان معموال بازشود. درجه 90 زاويه با آزادانه بايد در استفادهميكنند. مجزا پشتيباني چرخهايي از دستگاه ترازكردن دستگاه روشنكردن 1 صفحهكنترل از نمايي فريزر كاربري روشهاي درك بهمنظور شدهاست. ارائه ميروند بهكار دستگاهها اين در كه بهآنهايي شبيه كنترلهاي در تفاوتهايي قطعا است. كلي 59 شكل در نما ذيل توضيح وجوددارد. مختلف سازندگان توسط استفاده مورد است. يخچالها همه براي معمول توصيههاي مراحل نماييد. متصل الكتريكي تغذية منبع به را دستگاه كابل 1. نشاندادن جهت قراردهيد. روشن وضعيت در را اصلي كليد 2. صفحه از عبوري نور باشد. روشن بايد صفحه محفظه دماي عمل اين است. دستگاه در انرژي وجود نشاندهنده نمايش خواهدآورد. در بهگردش را كندانسور و تهويهها كمپرسور مختلف دكمههاي معموال انتخابكنيد. را دستگاه كاربردي دماي 3. هب مربوط دكمههاي و كنترلدما به مربوط دکمه فعالميشوند. تواما و ميشوند آزاد كنترلها دلخواه دماي انتخاب بهمحض دما. تنظيم زمان مدت نشانميدهند. را انتخابي كاربري دماي نمايش صفحه برسد. انتخابي دماي به دستگاه تا صبركنيد را مناسبي بهطور انتخابنماييد. فعالميكند را آالرمها كه دمايي محدودة 4. معموال تفاوتندارد. كاربري دماي با از %10 بيش دما اين معمول آالرمها برسد نقطهكاربري به نزديك دماي به دستگاه وقتي انتخاب و آالرم كنترل فعالكردن شامل روشكار تنظيمميشوند. محدودهها اگر بنابراين است. پايينتر و باالتر دمايي محدوده سازنده توصيهشدة روش از بايد فعالميشود. آالرم تغييركند غيرفعال را آالرمها كه دارد دكمهاي كنترل معموال شود. پيروي نشانميدهد. را آنها عملكرد آزمايش همچنين و ميكند كه دارند ديگر آالرمهاي يكسري پايين فوق دماي فريزرهاي 5. تأثير دستگاه مناسب عملكرد بر ميتواند كه اتفاقي به توجه با مطلعميسازد. را كاربر بگذارد قراردارند: ذيل موارد آنها بين در الكتريكي. تغذية منبع در نقص وجود پايين. ولتاژ وجود محيط. در حد از بيش دماي وجود انتخابشده. دماي حد پايينترين از تجاوز پايين فوق دماي فريزر كنترل 59. شكل ذخيرة واحد دماي دما کنترل نمايش صفحة آالرم مجدد شروع دکمة آالرم امتحان دکمة حاد محيطي شرايط آالرم تميز فيلتر آالرم ضعيف باتري انرژي آالرم پايين ولتاژ آالرم دما افزايش/کاهش دکمة باال دماي آالرم کنترل پايين دماي آالرم کنترل روشن/خاموش کليد حالت( )3 1. Control Panel 142

160 فصل 18 يخچال و فريزر نگهداري معمول نگهداري فريزرهاي دماي فوق پايين بر عوامل ذيل متمركز شدهاست. به دفترچه راهنماي سازمان جهاني بهداشت براي مراقبت و نگهداري پيشگيرانه خاص براي فريزرهاي پالسما و فريزرهاي سردخانهاي مورداستفاده در زنجيره سرد خون مراجعهنماييد. تميزكردن كندانسور تواتر: هر 6 ماه 1. شبكه محافظ را برداريد. 2. فيلتر را برداشته و تميزكنيد. اگر فيلتر خيلي مسدود است با فيلتر جديد با مشخصات يكسان جايگزيننماييد. 3. از عملكرد تهويه اطمينان حاصلنماييد. 4. كندانسور و تيغههاي آن را تميزكنيد. 5. شبكه محافظ و فيلتر را دوباره نصبكنيد. هشدار: كندانسور كثيف بهعلت گرمشدن دستگاه يا افزايش محدوده دماي انتخابي از انتقال طبيعي گرما ممانعت ميکند. برفكزدايي تواتر: هر 6 ماه برفكزدايي دستگاه در زمان الزم بايد بهروش زير انجامشود: 1. فرآوردههاي فريزشده را به دستگاه ديگري با مشخصات عملكردي يكسان انتقالدهيد. 2. دستگاه را خاموشكنيد و منتظر بمانيد تا دماي داخل آن به دماي اتاق برسد. 3. يخ و آب انباشتهشده داخل دستگاه را خاليكنيد. 4. اگر بوهاي غيرمتجانس منتشرميشود داخل دستگاه را با بيكربنات سديم و آب گرم شستشودهيد. 5. سطح بيروني دستگاه را با مادة شوينده ماليم تميز و خشككنيد و در صورت لزوم از موم 1 محافظ استفادهكنيد. هشدار: هرگز از وسايل تيز براي زدودن يخ يا برفك استفادهنكنيد. اين كار ممكناست ديواره را سوراخ و سبب آزادشدن گاز سردكننده شود كه براي كاربر خطرناك است و سبب آسيب جدي ميشود و فقط تعميرگاه تخصصي ميتواند آن را تعميركند. بيعيب و سالم بودن الستيك دور در تواتر: هر 3 ماه توصيهميشود كه بهطور مرتب از سالم و بيعيببودن الستيك در اطمينان حاصلنماييد. الستيك بايد در شرايط خوب بوده ترك سوراخ و پارگي نداشتهباشد. نگهداري باتري سيستم آالرم تواتر: تقريبا هر دو يا سه سال هنگامي كه باتري سيستم آالرم فرسودهميشود بايد تعويضشود. براي جايگزيني آن بهترتيب زير عملنماييد: 1. محافظ جلويي را برداريد. معموال باتري)ها( درست در پشت محافظ جلويي قرارگرفتند. 2. پايانة اتصال را قطعكنيد. 3. باتري فرسوده را درآوريد. 4. يك باتري با مشخصات يكسان نصبنماييد. 5. پايانهها را وصلكنيد. 6. محافظ را دوباره در جاي خود قراردهيد. 1. Wax 143

161 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي مشكل نشانگر»ولتاژ پايين«روشن است. نشانگر»فيلتر كثيف«روشن است. نشانگر»باتري ضعيف«روشن است. دستگاه كار نميكند. دستگاه پيوسته كار ميكند. دستگاه پيوسته و بدون سردشدن كار ميكند. جدول مشكليابي علت محتمل در پريز برق ولتاژ كافي وجودندارد. از تميز بودن فيلتر اطمينان حاصلنماييد. باتري فرسوده شدهاست. اتصال الكتريكي دستگاه قطعاست. فيوز سوختهاست. دماي كاربري انتخابي خيلي پايين است. كندانسور كثيف است. تهويه كافي نيست. راه حل از منبع تغذيه ولتاژ اطمينان حاصلنماييد. اتصاالت و سيستمهاي محافظ آن را امتحانكنيد. فيلتر محافظ كندانسور را تميزكنيد. اگر فيلتر کثيف است آن را با فيلتر ديگري كه مشخصات يكساني با فيلتر اصلي دارد جايگزيننماييد. با باتري ديگر داراي مشخصات يكسان با باتري اصلي جايگزيننماييد. دستگاه را به منبع تغذية الكتريكي متصلنماييد. با فيوز ديگر داراي مشخصات يكسان با فيوز اصلي جايگزيننماييد. دماي انتخابي را افزايشدهيد. كندانسور را تميزكنيد. از عملكرد سيستم تهويه اطمينان و درصورت لزوم تصحيح نماييد. انباشتگي سريع برفك وجوددارد. در محفظه فريزر در اثر يخزدگي بسته شدهاست. افزايش يخ وجوددارد كه عايقبندي را تحت تأثير قرارميدهد. الستيك دور در محكم نيست و نشتي دارد. عايقبندي در معيوب است. دستگاه را برفكزدايينماييد. اگر مشكل حل نشد با تكنسين خدمات ويژه تماس بگيريد. لوالي در را تنظيم نماييد. با تكنسين خدمات ويژه تماس بگيريد. با تكنسين خدمات ويژه تماس بگيريد. عملکرد فعاليت دستگاه با صداي زياد همراه است. كمپرسور پيوسته كار ميكند. كف زمين و يا كابينت يخچال تراز نيست. سيني چکهگير يا جمعكنندة قطرات لرزش دارد. پوششپنكهخنككنندهوياكمپرسورشلشدهاست. جريان هواي كافي در اطراف دستگاه وجودندارد. ترموستات معيوب است. درزگيري در خوب است. اتاق خيلي گرم است. در خيلي زياد باز ميشود يا بستهنميشود. كليد المپ معيوب است. دستگاه را به جايي با كف زمين مناسب انتقالدهيد يا چرخهاي زير آن را تنظيمكنيد. سيني را تنظيمکنيد يا آن را بالشتكگذاري )ضربهگيري( نماييد. با تكنسين خدمات ويژه تماس بگيريد. دستگاه را حركت دهيد تا فاصله ايمني مناسب ايجادشود. اگر الزم است تغيير مكان دهيد. با تكنسين خدمات ويژه تماس بگيريد. درزها را كنترل و تنظيم نماييد. اتاق را بهطور مناسب تهويهكنيد. بازكردن در را محدودكنيد يا آن را ببنديد. بعد از بستن در از خاموششدن المپ مطمئن شويد. روش نگهداري ديگر نيازمند ابزارها و تجهيزات تخصصي است. 144

162 فريزر و يخچال 18 فصل Q. 0= با است برابر و وجودندارد گرما انتقال آن در كه مرحلهاي 1 عايقسازي. درجه 64 به )F ( فارنهايت درجه 63 از آب پوند يك دماي افزايش براي گرما مقدار انتقال با برابر و انگليسي سيستم در گرما انتقال تعيين واحد 2.BTU است. فارنهايت طبيعي)فشار شرايط در كه كاربرددارد زماني تعريف اين انتقاليابد. 1 C ميزان به دما افزايش براي آب گرم يك به بايد كه است گرمايي مقدار 3 كالري. افزايشيابد. 15/5 C به 14/5 از آب گرم يك دماي 9/81( m/s 2 با برابر جاذبه شتاب 760mmHg با برابر اتمسفر بهوسيلة انتروپي برگشت قابل متفاوت تغييرات سيستم. بينظمي از درجهاي يا نيست. دردسترس كار انجام براي كه سيستم انرژي مقدار اندازهگيري 4 انتروپي. دادهميشود: توضيح زير معادله كه: بهطوري برگشت. قابل كوچك تغيير حالتهاي طي در T دماي در منبع يك از شده جذب گرماي :dq منبع دماي T: استفادهشود: چرخه برگشت قابل تغيير هر براي زير معادله از بايد بايد: است برگشت غيرقابل چرخه اگر ds = dq T dq S = ds= T =0 dq S = T <0 بيشتر] M [ جرم با سيستم يك وقتي كمتر. دماي با ديگر سيستم به مشخص دماي و دما اختالف بهعلت سيستم يك در انتقالي انرژي از شكلي 5 گرما. گفتهميشود بنابراين است. نزديك بيشتر جرم داراي سيستم اوليه دماي به نهايي دماي است متفاوت دماي و ] m[ كمتر جرم يا ديگر سيستم با تماس در ثابت مقدار است. متناسب T دما در تغيير با Q گرماي مقدار يافتهاست. انتقال كمتر دماي با سيستم به بيشتر دماي با سيستم از Q گرماي مقدار كه تغيير پيامدهاي از يكي كه ميشود استنباط رابطه اين از ميشود. Q=C T تناسب معادله برقراري سبب و ناميدهميشود سيستم گرمايي ظرفيت ]C[ است. گرما انتقال سيستم يك در دما بخار. فاز به مايع فاز مثال: براي ماده يك فاز تغيير براي نياز مورد گرمايي انرژي مقدار 6 نهفته. گرماي گرما. جذب براي محيطي بهعنوان مورداستفاده ماده)سردكننده( 7 سردكننده. گاز درجه. يك بهميزان حجم واحد افزايش براي نياز مورد گرماي مقدار 8 ويژه. گرماي افزايش براي موردنياز گرماي مقدار مثال: براي گرما. جذب بهمحض يخچال سردكنندة گاز دماي افزايش براي موردنياز انرژي مقدار 9 نفوذپذير. گرماي 40 C. به 30 از 20 Cيا به 15 از دما يمرج به بيشتر دماي با جرمي از گرما تا انجامميدهد كار از مشخصي و مثبت مقدار و عملميكند ترموديناميك چرخه در که وسيلهاي 10 گرمايي. سيستم منتقلشود. كمتر دماي با پايه تعاريف 1. Adiabatic Process 2. British Thermal Unit 3. Calorie 4. Entropy Heat 6.Latent Heat 7. Refrigerant Gas 8. Specific Heat 9. Sensitive Heat 10. Thermal System

163

164 19 فصل باليني شيمي تجزيهگرهاي * GMDN كد ECRI كد نامگذاري باليني شيمي تجزيهگرهاي حمل( )قابل 1 بيمار بالين تجزيهگرها 2 خشك شيمي تجزيهگر كد GMDN زيرشاخة * F.Hoffmann-La Roche AG عکس چاپ اجازة بدن ديگر مايعات يا و خون در را مواد غلظت شيمي تجزيهگرهاي زا کاربرد موارد اندازهميگيرند. فتومتري خاص واكنشهاي براساس متفاوت قانوني پزشكي و دارو سوءمصرف پایش تا باليني تشخيص شيمي تجزيهگر گروهند: دو شامل شيمي تجزيهگرهاي است. واكنشهاي و افزودهشده مخصوص نوارهای به نمونه که خشك هك 3 مرطوب شيمي تجزيهگر ديگر نوع انجامميشود. شيميايي مختلف مدلهاي اندازهگيريميكند. محلول در را مواد غلظت اندازهگيري براي بعضيها وجوددارند شيمي تجزيهگرهاي و 5 هموگلوبينومتر 4 گلوكومتر مانند طراحيشدند پارامتر يك شيمي تجزيهگرهاي اندازهگيريميكنند. را پارامتر 10 تا بعضي روي براي اتوماسيون مختلف درجات و مختلف اندازههاي در بعضي هستند. موجود حمل قابل شکل به يا و آزمايشگاه ميز قطعات دارای و طراحيشدهاند 6 گرمسيري نواحي شرايط براي ميشوند. محافظت رطوبت برابر در كه میباشند الکتریکی فتومتري تجهيزات از بزرگي گروه شامل شيمي تجزيهگرهاي شيمي تجزيهگرهاي تصاوير حمل قابل خشک شيمي تجزيهگر براي كه ديگري اصطالحات هستند. 20( رنگسنجي)فصل و تجزيهگر از: است عبارت استفادهميشود واژهها اين تعريف گلوكومتر 7 كلسترولمتر يا باليني تجزيهگر عمومي شيمي غيره. و 20( هموگلوبينومتر)فصل جانبي مواد و روميزي خشک شيمي تجزيهگر مرطوب شيمي تجزيهگر 1. Point - of - Care 2. Dry Chemistry Analyser 3. Wet Chemistry Analyser 4. Glocometer 5. Haemoglobinometer 6. Tropical 7. Cholestrolmeter عکس چاپ اجازة Siemens Healthcare Diagnostic Inc F.Hoffmann-La Roche AG عکس چاپ اجازة 147

165 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي شيمي تجزيهگرهاي از استفاده موارد يك اندازهگيري براي شيمي تجزيهگر يك باليني آزمايشگاه در كراتين اوره گلوكز مانند مختلف پارامترهای يا و پارامتر و پالسما يا سرم ادرار خون در غيره و كلسترول هموگلوبين استفادهمیشود. كبدي آزمايشهاي همچنين عملكرد اصول خشك شيمي تجزيهگر شكل است. بازتابش يا انعکاس قابليت با فتومتر يك تجزيهگر اين منعكسشده نور نشانميدهد. را ماده با نور برخورد 11 فصل 27 واکنش شدت تجزيهگرها)فتومترها( اين دارد. نام نيز بازتاب نور نوار و الم سطح)مانند يک روی که را بیوشيميایی يا شيميایی رد نور اندازهگيریمیکنند. نمودهاست رنگ توليد ( 1 آزمايش ) 2 ديود] LED [ مثال نور)براي منبع از مشخص موج طول يك را موج طول اين رنگي مادة میتابد. آزمايش نوار روی به رد پارامتر اندازهگيري براي نظر مورد مقدار هرچه جذبميكند. بازتاب كمتري نور و توليدشده بيشتری رنگ باشد زيادتر نمونه از بازتابشده نور مقدار دستگاه آشكاركنندة بخش خواهدشد. يك به و كرده اندازهگيري را شيميايي يا آنزيمي واكنش يك متناسب غلظت به سيگنال اين تبديلميكند. الكتريكي سيگنال نمايش صفحة روي و تبديلشده آزمايش مورد پارامتر مقدار با ميشود. چاپ يا و آشکارشده مرطوب شيمي تجزيهگر منشور اسپكتروفتومتر برعكس و است فتومتر يك تجزيهگر اين فيلتر چند يا يك از دستگاهها اين در ندارد. انتقال شبكة يا المبرت( بیر قانون نور)براساس جذب اندازهگيري براي رنگی رد 11(. شدهاست)فصل استفاده نمونه حاوي محلولهاي در با هالوژن المپ مانند نور منبع يك از معموال تجزيهگر اين ديود عدد چند يا یک از اخير مدلهاي در استفادهميشود. فيلترها شدهاست. استفاده مشخص موجهاي طول در نور ساطعكنندة رنگي تركيب يك توليد شامل تجزيهگرها اين در كار اساس است. واکنشدهنده مشخص معرفهای با سنجش مورد ماده از محلول در سنجش مورد مواد يا ماده غلظت با توليدشده رنگ 304 بين موج طول در اندازهگيريها معموال دارد. مستقيم نسبت بعضي انجامميشود. ديگر فيلترهاي افزودن با يا و نانومتر 670 و آنزيمي)كنتيك( اندازهگيري يا و واكنش انجام توانايي دستگاهها دارند. نيز را دستگاه اجزاي خشك شيمي تجزيهگر متفاوت طراحيهاي با خشک شيمي تجزيهگرهاي از مختلفي انواع يا محفظه وجود دستگاهها اين مشخصههاي از يكي وجوددارند. در يك با يا محفظه است. آزمايش نوار قراردادن براي پنجره بهوسيلة يا و دستي بهطور آزمايش نوار يا و بستهمیشود محافظ يك معموال نور منبع ميشود. دستگاه وارد پيشرفته مكانيسمهاي است. مشخص موج طول با نور ساطعکننده دیود عدد چند يا و در خشك شيمي تجزيهگرهاي در بازتاب نور اندازهگيري نحوة )60 مستقيم)شكل بهصورت و است متفاوت مختلف مدلهاي شكلهاي صورتميگيرد. کرویشکل يا مربع محفظة در يا و نشانميدهند. 3 جمعكننده گوي يك داخل را اندازهگيري اين زير طول با نور ساطعكنندة ديود چند يا يك سيستمها اين در منبع بهعنوان نانومتر 951 يا و مثال براي اصلي موج استفاده مورد مختلف آزمايشهاي انجام در تا عملميكند نور و D( R مرجع) گیرنده قرينه فتوديود دو شامل گيرندهها قرارگيرند. هستند. اندازهگير) D ( نمايانگر منقطع خطوط نشانميدهند. را نور عبور جهت پيكانها آزمايش. نوار يك از بازتابشده نور 60: شكل است. نوار واکنش محل در رنگ تأثير اثر در نور شدت تغییر آزمايش نوار واکنش محل آشکارساز نور منبع 3. Ulbricht, s Spheres or Integrating Sphere 1. Dipstick or Test Patch 2. Light Emitting Diodes 148

166 فصل 19 تجزيهگرهاي شيمي باليني نور ساطعشده از ديود بهصورت يكنواخت از ديوارة داخلي D( R شدت نور سفيدرنگ گوي منعكس ميشود. فتوديود) اوليه)ورودي( را اندازهگيريميكند) I0 ( و فتوديود) D ( شدت نور بازتاب)خروجي( از نوار آزمايش را اندازهگيري ميكند) I (. نسبت I0/I با مقدار بازتاب )R( متناسب است كه براساس منحني استاندارد هر آزمايش به غلظت يا ميزان فعالیت تبديلميشود. تجزيهگر شيمي مرطوب اين تجزيهگرها نيز طراحيهاي مختلف دارند. اجزاي اصلی مشترک در تمام انواع در شكل زير) 62 ( نمايشداده شدهاست. لوازم جانبي براساس پيچيدگی دستگاه بسيار متفاوت است. معموال اين تجزيهگرها به كامپيوتر چاپگر و ساير ملحقات مجهز هستند. دستگاههاي پيشرفته غلظت پارامترهای مورد نظر را با واحدهاي مناسب اندازهگيري اعالمميكنند. الزامات نصب و راهاندازي 1. بااحتياط دستگاه را از جعبه بيرون آوريد. 2. مطمئن شوید دستگاه در محلی دور از تابش نور مستقیم خورشيد نورهاي مزاحم و يا منبع حرارتي قراردارد. 3. دستگاه را روي یک ميز محكم و نزديك پريز برق قراردهيد )اگر با باتري كارنميكند(. الف( پريز برق بايد متصل به سيم زمين باشد تا ايمني دستگاه و كاربر را تأمينكند. تجزيهگرها معموال با برق V و فركانس 60Hz و يا V و فركانس 50Hz كارميكنند. ب( اگر دستگاه با باتري كارنميكند از يک تثبيتکنندة ولتاژ برق استفادهکنید. 4. براي نصب و راهاندازي مدلهای خاص به توصيههاي سازنده عملنمايید. 5. جعبة دستگاه را براي استفادة بعدي يا عودت در هنگام تعمير نگهداريكنيد. 6. براي ايمني بيشتر بعضي مدلها را ميتوان در زماني كه از آنها استفادهنميشود در يك قفسة دربسته نگهدارينمود. روش كار با تجزيهگر شيمي خشك فقط کاربران مجاز كه آموزش الزم را دیدهاند ميتوانند با دستگاه كاركنند. مراحل ذكرشده در زير براساس استفاده از يك دستگاه خاص تجزيهگر شيمي خشك توضیحداده شدهاست. براي مدلهاي ديگر به دفترچة راهنماي دستگاه مراجعهشود: 1. دستگاه را به منبع تغذية الكتريكي وصل و سوئيچ آن را روشنكنيد. 2. زمان شروع به كار)گرمشدن( دستگاه چند ثانيه است. براي مدلهاي ديگر 15 دقيقه پيش از استفاده و يا مدت زماني كه توصية سازنده است صبركنيد. شكل 61. گوي جمعكننده شكل 62. اجزاي اساسي يك فتومتر)توجهكنيد كه در بعضي از دستگاهها فيلتر بين كووت و آشكارساز قراردارد(. صفحة نمايش/خوانشگر فتوملتي پيلر آشکارساز کووت تکرنگساز )مونوکروماتور( المپ 149

167 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي در» 1»قرائت كلمة كه وقتي و الزم زمان سپريشدن از پس 3. نظر مورد پارامتر اندازهگيري ظاهرميگردد نمايش صفحة شروعكنيد. را خارجکنيد. شيشه از را آزمايش نوار يك 4. ميكروليتر( 32 نمونه)مثال: مناسب مقدار پيپت از استفاده با 5. نداشتهباشد(. هوا حباب آمادهكنيد)نمونه را بدون و آزمايش نوار نمونهگذاري قسمت از را آلومينيوم ورقة 6. خارجنماييد. كردن خم با سمپلر سر اينكه بدون قرمز( نوار)قسمت مركز در را نمونه 7. قراردهید. داشتهباشد تماس محل در افقي بهصورت را آزمايش نوار بازكنيد. را نمونه محفظه در 8. شنيدهشود. كليك صداي که زمانی تا واردکنید دستگاه روي آزمايش هر مغناطيسي كد ببنديد. را نمونه محفظة در 9. میشود اندازهگيري نظر مورد پارامتر كه نشانميدهد نمايشگر گلوكز. براي GLU مثال براي نمايش صفحة روي آزمايش انجام براي الزم)ثانيه( زمان 10. ظاهرميشود. بيانميشود. دسيليتر بر ميليگرم برحسب معموال غلظت 11. خارجكنيد. را آزمايش نوار و باز را محفظه در آزمايش اتمام از پس 12. باتري درآوردن يا و پريز از برق کابل کشيدن با را دستگاه 13. خاموشنماييد. مرطوب شيمي تجزيهگر با كار روش با ميتوانند دیدهاند را الزم آموزش كه مجاز کاربران فقط دستگاه يك براساس زیر در ذكرشده مراحل كاركنند. دستگاه و داخلي فيلترهاي با شيمي تجزيهگر نيمهاتوماتيك و حمل قابل استفاده درصورت شدهاست. توضیحداده ديجيتال نمايشگر صفحة مراجعهكنيد. سازنده راهنماي دفترچة به ديگر مدلهای از سوئيچ و وصل برق( الكتريكي)پريز تغذية منبع به را دستگاه 1. روشنكنيد. را آن در ثانيه چند عرض در دستگاه كار)گرمشدن( به شروع زمان 2. دادهميشود. نمايش صفحه بالنك مانند آمادهكنيد: آزمايش لولة در را محلولها تمام 3. نمونه. محلولهاي ساير و استانداردها صفركنيد. بالنك محلول با را دستگاه آمادهشد دستگاه وقتي 4. بخوانيد. را نمونهها از يك هر 5. ثبتكنيد. را نتايج 6. باتري خارجنمودن يا و پريز از برق کابل کشيدن با را دستگاه 7. خاموشكنيد. شيمي تجزيهگر دستگاههاي معمول نگهداري دارند الزم را نگهداري ميزان كمترين شيمي تجزيهگرهاي بعضي روشهای ذیل راهنمای. 2 شوند می کالیبر اتوماتيك بهصورت و و هميشه ميكند. صدق دستگاهها بيشتر دربارة كه است عمومي منظم سرويس كاليبراسيون براي سازنده دستورالعمل به بااحتياط عملنماييد. تجزيهگر نگهداري و روزانه تواتر: بالفاصله آن اطراف يا و دستگاه روي مواد پاشیدگی هرگونه 1. شود. تميز بايد و خاموشكنيد را آن دستگاه با كار خاتمة در و روز پايان در 2. خارجنماييد. را باتريها يا داخل را آزمايش نوارهاي خشك: شيمي تجزيهگرهاي براي 3. هك محفظهاي يا پنجره منظم بهطور نگذاريد. باقي دستگاه و نرم پارچه با را قرارميگيرد آن در آزمايش نوارهاي ببندید. را آن و تميزكنيد مرطوب كارنميكند دستگاه که زمانی مرطوب: شيمي تجزيهگرهاي براي 4. نگهداريد. بسته را آن در و خالي را نمونهها محفظة بپوشانيد. محافظ روكش با را آن دستگاه با كار خاتمه در 5. نگهداريد. محفوظ را دستگاه غبار و گرد از 6. باشد الزم كه زمان هر تواتر: دستورالعمل به توجه با را سوخته نشانگر چراغهاي و فيوزها 1. تعويضنماييد. سازنده باتجربه پزشكي مهندس يك با دارد فني مشكل دستگاه اگر 2. بگيريد. تماس ماهانه تواتر: شود. تميز لنز پارچه با و كنترل بايد فتومتر بدنه جلو صفحه يا و پنجره ماه 6 هر تواتر: سالمبودن ازنظر سازنده دستورالعمل به توجه با را دستگاه 1. بررسينماييد. قطعات مكانيكي اجزاي و كنترل سوئيچهاي دكمهها مطمئنشوید 2. است. واضح آنها برچسب و هستند محکم بررسيكنيد. را دستگاه جانبي لوازم پاکيزگي 3. كنترلكنيد. را پيچها و دكمهها مناسب وضعيت و بودن تنظيم 4. شكاف و ترك الكتريكي كابلهاي كه حاصلكنيد اطمينان 5. دارند. اتصال هم به صحيح بهطور و نداشته دارد: كاربرد اگر 6. بودن عاري و تميزي براي را پايانهها و قطعات كابلها الف( بررسينماييد. خوردگي و گردوخاك از 2. Automatic Self - Calibration 1. Read 150

168 فصل 19 تجزيهگرهاي شيمي باليني ب( اطمينان حاصل نماييد که كابلها فرسوده نيستند. ج( سيم زمين)داخلي خارجي( را ازنظر تناسب با كدهاي الكتريكي كشور بررسيكنيد. 7. اطمينان حاصلنماييد كه سوئيچها جعبة فيوزها و نشانگرها عاري از گرد و خاك و خوردگي هستند. 8. درصورتی که سازنده توصيه كردهباشد تنظيم المپ را كنترلكنيد. تواتر: ساالنه روشهاي كنترلي كه در زير ذكرميشوند باید توسط تکنسین برق)براي دستگاههايي كه از برق اصلي استفادهميكنند( يا مهندسين برق و يا کاربران آموزشديده انجامشده و نتايج براي پيگيري ثبت و حفظ شوند. 1. محل نصب دستگاهها را ازنظر ايمني الكتريكي)براي دستگاههايي كه از منبع تغذية اصلي استفادهميكنند( و زيرساختهای فيزيکی بررسينماييد. 2. براي دستگاههايي كه از منبع تغذيه اصلي استفادهميكنند: الف( ولتاژ را بررسيكنيد كه مناسب بوده و بيشتر از %5 از توصية سازنده نوسان نداشتهباشد. ب( قطبيت پريز را بررسيكنيد. 3. وجود فضاي كافي در اطراف دستگاه اتصال كابلها و امکان تهوية هوا را بررسيكنيد. 4. از محكم و تميزبودن ميز مطمئنشويد. 5. دستگاه را از وسايلي که لرزش ايجادميکنند و نور مستقيم خورشيد دور نگهداريد. 6. مطمئن شويد که رطوبت بيش از حد دمای زياد يا گرد و غبار وجودندارد. 7. مطمئن شوید که منبع دود گاز و يا مواد خورنده در اطراف دستگاه وجودندارد. نگهداري خارج از برنامة معمول و خطايابي راهنماييهاي پايين شامل دستورالعملهاي عمومي براي خطايابي در تجزيهگرهاي شيمي است. از آنجا كه مدلهاي مختلف اين دستگاهها وجوددارد هميشه به دفترچه راهنماي دستگاه مراجعه و مراحل پيشنهادي را انجامدهيد: 1. اگر نوري از سيستم نميگذرد و يا اگر شدت آن ثابت نيست المپ را تعويضكنيد. 2. اگر نور در سيستم وجوددارد ولي نمايشگر روشن نيست فتوسل 1 را تعويضنماييد. 3. هميشه فيوزهاي سوخته و چراغها را با توجه به دستورالعمل سازنده تعويضكنيد. 4. اگر دستگاه مشکل دارد با يك مهندس پزشكي تماس بگيريد. 5. اگر دستگاه تجزيهگر شيمي روشن نشود پريز برق را كنترلكنيد. 6. درصورت وجود يك مشكل عمده با يك مهندس پزشكي باتجربه تماس بگيريد. 1. Photocell 151

169 کتابراهنماي نگهداشت تجهيزات آزمايشگاهي مشكل تجزيهگر روشن نميشود. دكمههاي عملكرد دستگاه قفل هستند. جريان الکتريکي وارد دستگاه نميشود. قرائت صفحة نمايش مشكل است. چاپگر قفلاست. كاغذ چاپگر بهصورت خودكار عملنميكند. كووت درمحفظةتجزيهگر مرطوبجانميشود. نوارآزمايشدرتجزيهگرخشكخواندهنميشود. تجزيهگر خشك طبق انتظار كارنميكند. علت محتمل سوئيچ روشن/ خاموش در وضعيت خاموش است. جريان الكتريكي در خروجي منبع تغذيه)پريز( وجودندارد. اتصال كابل برق به پريز خوب نيست. باتريها كهنه شدهاند و يا اتصال خوبي ندارند. مرحله آمادهسازي دستگاه پس از روشنكردن كامل نبودهاست. دكمه اشتباهي فعال شدهاست. روشنکردن دستگاه بهطور كامل انجام نشدهاست. اتصال كابل رابط خوب نيست. دكمة كنتراست تنظيم نيست. سيستم نوري صفحه سوختهاست. كاغذ در چاپگر گير كردهاست. كاغذ چاپگر نامناسب استفاده شدهاست. لبة كاغذ تا خوردهاست و يا تنظيم نيست. سيني كنترل تنظيم و تغذيه كاغذ فعال نيست. اندازة كووت مناسب نيست. تنظيم كووت صحيح انجام نشدهاست. مطمئن شويد که نوار را بهطور صحيح در دستگاه قراردادهايد. نوار نادرست انتخاب شدهاست. دستگاه نقص دارد. جدول مشكليابي راه حل سوئيچ را به وضعيت روشن تغييردهيد. سيستم عمومي برق را كنترلنماييد. اتصال كابل برق به پريز را محكم نماييد. اتصاالت باتري را كنترل و درصورت لزوم آنها را تعويضنماييد. دستگاه را خاموش و دوباره روشنكنيد. دستگاه را خاموش و دوباره روشنكنيد. اتصاالت را كنترلكنيد. دكمة كنتراست را تنظيمكنيد. از نمايندة شركت كمكبگيريد. كاغذ اضافي را با پنسباريك درآوريد. كاغذ را درآوريد و دوباره برنامة چاپگر را نصبكنيد. رول كاغذ را دوباره جاگذارينماييد. رول كاغذ را دوباره جاگذارينماييد. لبه رول كاغذ را ببريد و مجدد قراردهيد. از نمايندة شركت كمكبگيريد. ازاندازة صحيح كووت پيشنهادي سازنده استفادهنماييد. محل و تنظيم كووت را تصحيحنماييد. از شنيدن صداي»كليك«وقتي نوار در دستگاه گذاشتهشود اطمينان حاصلنماييد)درصورت کاربرد(. از نحوة صحيح قراردادن نوار در دستگاه اطمينان حاصلنماييد. قسمت سياهرنگ بايد به سمت پايين باشد. از انتخاب صحيح نوار اطمينان حاصلنماييد. آزمايش را با نوار ديگر تكراركنيد. دستگاه را بهطور مرتب با توجه به توصيههاي سازنده كنترلنماييد. بعضي دستگاهها در صفحة نمايش راهنماييهايي براي كاربر نشانميدهند. همچنين نوارهاي كنترل كيفي براي كنترل سيستم نوري دستگاه وجوددارند. 152

170 باليني شيمي تجزيهگرهاي 19 فصل كار اين براي كه پزشكي ابزارهاي با و نيستند اندازهگيري قابل بهتنهايي كه غيره( و ادرار خون بدن)مانند مايعات در آزمايش مورد مادة آناليت. بيوشيمي معمول آناليتهاي است. اندازهگيري قابل الكتات غلظت اما اندازهگرفت نمیتوان را الكتات مثال براي ميشوند. اندازهگيري طراحيشدند است. غيره و گلوكز كراتين اوره كلسترول شامل هستند بيمار سالمت با ارتباط در كه باليني. 3 آن) I ( تابشي نور با سطح يك بر 2 منعكسشده) I0 ( نور شدت بين نسبت 1 بازتاب. متفاوت پيچيدگیهای با و مختلف انواع با آزمايش نوارهاي دارد. را آزمايش انجام براي الزم شيميايي مواد و محلول كه مسطحي نوار آزمايش. نوار اليههاي انتقال فيبرهاي معرف كاغذ از پيچيده سيستم يک يا واكنشگر يا فيلتر كاغذ باشند: زير اليههاي داراي ميتوانند نوارها اين طراحيشدهاند. كشخ تجزيهگر يا كاربر بهوسيلة كه محلي و اتفاقميافتد واكنش كه ناحيهاي واكنش يا آزمايش ناحية كددار. مغناطيس نوارهاي و انديکاتور معرف/ قرائتميشود. شدهاست. ارائه 11 فصل در ديگر مرتبط پايه مفاهيم نكته: پايه تعاريف 1. Reflectance 2. Reflected Light 3. Incident Light 153

171

172 20 فصل رنگسنجها GMDN كد ECRI كد نامگذاري خودكار فيلتر فتومتر دستي فيلتر فتومتر هموگلوبين)هموگلوبينومتر( تجزيهگر 1 رنگسنج از استفاده موارد محلول در را مواد غلظت كه است الكتريكي دستگاه يك رنگسنج فتومتر يك سادة شكل دستگاه اين ميكند. اندازهگيري رنگي کمتر فيلترها متفاوت کيفيت بهعلت دستگاه حساسيت و است اندازهگيري براي و باليني بيوشيمي در دستگاه اين كاربرد است. مختلف سازندگان رنگسنجها ميباشد. هموگلوبين غلظت نگهدارندة چرخ يا تعويض قابل جداگانه فيلترهاي شامل و دارند براي مدلها بعضي هستند. مختلف موج طول 10 قابليت با فيلترها ژالتینی فیلترهای دارای و شدهاند طراحی مرطوب و گرم هواي شیشهای محفظه در جلبک رشد از جلوگیری برای که هستند خوردگی از جلوگیری برای اجزا از یک هر و قرارگرفتهاند ممكناست دستگاهها اين ميباشد. محافظ پوشش يک داراي نمايشگر روي جذب مقادير و باشند نيمهخودكار يا و دستي اندازهگيري دستگاه دادهشوند. نمايش عقربهاي يا و ديجيتال غلظت كه است حمل قابل رنگسنج دستگاه يك هموگلوبين یا دسیلیتر در گرم واحد با و مستقيم بهصورت را هموگلوبين دستگاه اين دربارة فصل اين در ميكند. اندازهگيري لیتر در گرم خواهدشد. صحبت نيز عملكرد اصول موج طول يك در نور توليد براي مختلف فيلترهاي از رنگسنج يك استفادهميكند. اندازهگیری مورد محلول رنگ به توجه با و خاص كه نوري مقدار و عبوركرده نمونه از رنگي نور دستگاه اين در نيا ميشود. اندازهگيري جذب مقدار به توجه با خارجميشود غلظت با مستقيم نسبت المبرت بیر قانون براساس جذب مقدار اندازهگيري مقياس دارد. 11( محلول)فصل در رنگی ترکیب فاكتورهاي است. 0-0/7 بين دستگاه اين در معموال جذب مورد فاكتورهاي از بيشتر معموال دستگاه اين برای كاليبراسيون كمتري حساسيت دستگاهها اين زيرا است فتومترها در نظر معموال محلولها يا و خاص روشهاي براي فاكتورها اين دارند. مشخصشدهاند. مقاالت در يا و سازنده توسط اندازهگيري خون در را هموگلوبين غلظت هموگلوبينومتر باتري يا برق نيروي از استفاده با و بوده دستي مدلها اكثر ميكند. زا يا و داشته شارژ قابل باتريهايي جديد مدلهاي كارميكنند. مدلها بيشتر در استفادهميكنند. نیرو منبع بهعنوان خورشيد انرژي براي ابزاري مدلها بعضي و رقيقميشود خون اندازهگيري از قبل كه هستند مصرف يكبار ابزارها اين دارند کامل خون جمعآوري ميشود. هموگلوبین اندازهگیری هزينه افزايش سبب 1. Colorimeters رنگسنج تصوير حمل قابل هموگلوبينومتر 155

173 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي دستگاه اجزاي فصل 62 دارد)شكل شباهت فتومتر به دستگاه اين اساسي اجزاي سادهتر دستگاهها اين اشارهشد فصل اين در قبال كه همانطور 19(. منبع دارند. كمتري حساسيت فيلترها كيفيت پايينبودن علت به و ميكند. ساطع تكرنگ نور كه باشد ديود المپ يك ممكناست نور ممكناست هالوژن يا و تنگستن المپ يك از توليدشده نور همچنين مدل به توجه با ايجادكند. را نظر مورد موج طول فيلترشدن از بعد باشد: زير قسمتهاي شامل ممكناست دستگاه كنترلهاي دستگاه نمايش صفحه 1. روشن/خاموش دكمه 2. كووت محفظه 3. آزمايش دكمه 4. رفرانس دكمه 5. میزان قرائت مثال براي مختلف وضعيتهاي انتخاب دكمه 6. مدلها(. تمام در كنتيك)نه و نور 1 عبور ميزان جذب/ راهاندازي و نصب الزامات دود و بخارات هرگونه از عاري و تميز محيط يك داشتن 1. است. الزم خورشيد مستقيم نور تابش از دور و غبار و گرد توصية به توجه با را قطعات و بازكنيد را جعبه احتياط با 2. کنید. مونتاژ سازنده آن است الزم اگر و قرارداده محكم ميز يك روي را دستگاه 3. سيم داراي الكتريكي)پريز( جريان خروجي يك نزديكي در را قراردهيد. نباشد( متر 1/5 از بيشتر زمين)فاصله جريان خروجي دستگاه و کاربر حفاظت بهمنظور الف( با معموال رنگسنجها باشد. زمين سیم دارای باید الكتريكي حمل قابل رنگسنج يک کنترلهاي 63. شكل فركانس V يا و 60Hz فركانس V ولتاژ كارميكند. 50Hz تثبيتکنندة یک از كارنميكند باتري با دستگاه اگر ب( استفادهنماييد. برق نوسانات استفادهنماييد. سازنده توصيههاي از خاص مدلهاي راهاندازي براي 4. كارنميشود دستگاه با كه زماني بهتر و بيشتر ايمني براي 5. كه بزرگ مدلهاي براي نگهداريگردد. قفسه در بايد دستگاه دستگاه دادهشود تشخيص الزم اگر نيست امكانپذير كار اين ميشود. قفل ديگر روش به رنگسنج با روشكار دستگاه با ميتوانند ديدهاند را الزم آموزش كه کاربراني فقط حمل قابل رنگسنج از استفاده براساس بخش اين كاركنند. كار براي است. ديجيتال نمايش صفحة و داخلي فيلترهاي با و باشد الزم متفاوت روشهای ممكناست ديگر مدلهاي با اجراشود. بايد هميشه نيز سازنده توصيههاي و وصل الكتريكي)پريز( جريان خروجي يك به را سيستم 1. فعالكنيد. را روشن سوئيچ نوري و الكترونيكي قسمتهاي آمادهشدن براي دقيقه كنيد. صبر دستگاه مثال براي انتخابكنيد. اندازهگيري براي را صحيح موج طول 3. هموگلوبين. سيانيد براي نانومتر 540 انتخابنماييد. را»جذب«دكمة 4. لولهاي يكجا در را آزمايش براي الزم محلولهاي تمام 5. مورد مادة بهاستثناي مواد تمام كه بالنك)محلولي آمادهكنيد: و مشخص غلظت با استاندارد محلول دارد( را اندازهگيري آزمايش)نمونهها(. محلولهاي نمايش صفحة نور% عبور جذب/ميزان دکمة خاموش/روشن دکمة کووت با کووت محفظة آزمايش دکمة رفرانس دکمة کنتيک وضعيت Biochrome Ltd از عکس چاپ اجازة 1. Transmittance (%T) 156

174 رنگسنجها 20 فصل پارچة با را كووت بهآرامي خراشيدگي از جلوگيري براي 6. سمت از را كووت هميشه تميزكنيد. لنز كاغذ يا و پرز بدون نگهداريد. دست در مات ديوارههاي كووت نگهدارنده محفظة در و بريزيد كووت در را بالنك محلول 7. قرارگيرد. نور مسير در شفاف سمت كه بهطوري قراردهيد دستگاه بالنك كنترل پيچ از استفاده با و ببنديد را محفظه در 8. تنظيمكنيد. صفر روي را لولة به را بالنك محلول و درآوريد محفظه از را كووت 9. برگردانيد. اوليه آزمايش قرائتكنيد. را جذب و ريخته كووت در را استاندارد محلول 10. تكراركنيد. را 9 مرحله 11. قرائتنماييد. روش همين با را نمونه محلول جذب 12. منحني استاندارد محلول جذب خواندههاي از استفاده با 13. به توجه با را نمونه محلول غلظت و رسمكنيد را كاليبراسيون قرائتنماييد. منحني روي از جذب روكش با و خاموشكنيد را دستگاه استفاده از بعد 14. بپوشانيد. محافظ پارچة داخل و كنيد خشك و شسته مقطر آب با را كووت 15. غبار و گرد از جلوگيري براي كوچك جعبة در و پيچيده نرم قراردهيد. خراش ایجاد و هموگلوبينومتر دستگاه با كار روش دستگاه با ميتوانند ديدهاند را الزم آموزش كه کاربراني فقط هموگلوبين اندازهگيري دستگاه با كار روش بخش اين كاركنند. و ديود نوري منبع به مجهز و حمل قابل هموگلوبينومتر يا مدلهاي با كار براي توضيحميدهد. را ديجيتال نمايش صفحة توصيههاي و باشد الزم متفاوت روشهای ممكناست ديگر اجراشود. بايد هميشه نيز سازنده سوئيچ و وصل الكتريكي)پريز( جريان خروجي يك به را سيستم 1. دستگاه)باتري( داخلي انرژي منبع از يا كنيد فعال را روشن استفادهكنيد. قراردهيد.»روشن«وضعيت در را خاموش روشن/ سوئيچ 2. قرارميگيرد استفاده مورد معمول بهطور كه واحدي نوع 3. دسيليتر. در گرم مثال براي انتخابنماييد. روي ثانیه چند عرض در دستگاهآمادهشدن برای الزم زمان 4. و دقيقه 15 ديگر مدلهاي براي ظاهرميشود. نمايش صفحة صبركنيد. است سازنده پيشنهاد كه زماني مدت يا در را نمونهها و استاندارد بالنك شامل محلولها تمام 5. بچينيد. جالولهاي برسند. اتاق دماي به تا قراردهيد دقيقه 10 مدت به اتاق در را آنها 6. روي خراشي تا تميزكنيد نرم پارچة با را كووت همزمان 7. ايجادنشود. آن ديوارة عبور مسير در كه كووت شفاف ديوارههاي با دست تماس از 8. مات ديوارههاي سمت از را كووت خودداريكنيد. است نور نيست. نور عبور مسير در كه نگهداريد محفظة در را آن و بريزيد كووت داخل را بالنك نمونة 9. قراردهيد. نور( مسير در شفاف كووت)سمت نگهداري و ببنديد را محفظه در صفركنيد: بالنك محلول با را دستگاه 10. صفر روي را نمايش صفحة پيچ و صبرنماييد ثانيه 3 تقريبا تنظيمكنيد. لولة به را بالنک محلول و درآوريد محفظه از را کووت 11. برگردانيد. آزمايش كووت محفظة در و بريزيد كووت در را استاندارد محلول 12. قراردهيد. از را جذب عدد صبركنيد. ثانيه 3 و ببنديد را محفظه در 13. يادداشتكنيد. نمايش صفحه روی لولة به را استاندارد محلول و درآوريد محفظه از را کووت 14. برگردانيد. آزمايش محفظة در و بريزيد كووت در را رقيقشده نمونة محلول 15. قراردهيد. كووت از را جذب عدد و صبركنيد ثانيه 3 و ببنديد را محفظه در 16. يادداشتنماييد. نمايش صفحه روی آزمايش لولة به را نمونه و درآوريد محفظه از را کووت 17. برگردانيد. اولیه تكرارنماييد. آزمايش نمونه هر براي را مراحل 18. نرم پارچهاي داخل و خشك بشوييد. مقطر آب با را كووت 19. قراردهيد. خراش ایجاد از جلوگيري براي كوچك جعبة در يا و بکشيد پريز از را آن دوشاخة و خاموش را دستگاه 20. قطعكنيد. را باتري اتصاالت بگذاريد. ديگر مناسب محل يا و كابينت در را دستگاه 21. معمول نگهداري بخش اين انجامشود. ذیصالح کاربران توسط بايد نگهداري را هموگلوبينومتر و رنگسنج دستگاه معمول نگهداري مراحل متفاوت روشهای به ممكناست مدلها بعضي توضيحميدهد. سرويس براي سازنده توصيههاي به هميشه داشتهباشند. نیاز توجهنماييد. دستگاهها اين نگهداري و منظم 157

175 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي روز هر تواتر: سريع بايد دستگاه روي و اطراف در مواد ريختگي هرگونه 1. شود. تميز الكتريكي تغذية منبع از يا و خاموش را دستگاه روز پايان در 2. قطعكنيد. باتري يا در و تميز خالي استفادهنميشود كه زماني را كووت محفظة 3. نگهداريکنید. جعبه بپوشانيد. محافظ روكش با استفاده از بعد را دستگاه 4. باشد الزم كه زمان هر تواتر: را سوخته المپهاي و فيوز سازنده توصيههاي به توجه با 1. تعويضنماييد. پزشكي تجهيزات مهندس يك از دارد مشكل دستگاه اگر 2. كمكبگيريد. ذیصالح ماهانه تواتر: نرم پارچههاي با و بررسي بايد دستگاه جلو صفحه يا و پنجره شود. تميز لنز ماه 6 هر تواتر: سالمبودن از سازنده توصيههاي به توجه با و مشاهده با 1. شويد. آگاه دستگاه مختلف قسمتهاي قسمتهاي دكمهها كنترل پيچهاي صحيح عملكرد از 2. اطمينان آنها اسم برچسب تميزبودن از و دستگاه مكانيكي حاصلنماييد. حاصلنماييد. اطمينان جانبي قطعات بودن سالم و تميز از 3. اطمينان دستگاه پيچهاي تنظيمبودن و مهرهها موقعيت از 4. حاصلنماييد. مطمئنشويد. آنها يكپارچگی و الكتريكي رابطهاي سالمبودن از 5. كنترلكنيد. را آنها صحيح اتصال دارد: کاربرد چنانچه 6. اتصال محل در خوردگي وجود عدم و تميزبودن از الف( حاصلنماييد. اطمينان دستگاه كابلهاي آنها كهنگي يا و كابلها در چسبندگي وجود عدم از ب( حاصلنماييد. اطمينان الزامات با خارجي( و زمين)داخلي سيم بودن متناسب از ج( حاصلنماييد. اطمينان الكتريكي چراغهاي و فيوز جعبة وصل و قطع كليد مطمئنشويد 7. باشند. خوردگی و كثيفي خاك و گرد هرگونه فاقد نشانگر را المپ محل بودن تنظيم نمودهاست توصیه سازنده چنانچه 8. كنترلكنيد. ساالنه تواتر: انجام برق مهندس يا و برق تكنسين توسط بايد زير آزمايشهاي باشد. دسترس در پيگيري براي و ثبت نتايج و زيرساخت و الكتريكي ايمني نظر از را دستگاه نصب محل 1. بررسينماييد. فيزيكي استفادهميكنند: الكتريكي تغذية منبع از كه دستگاههايي براي 2. مورد ولتاژ با %5 از بیشتر كه بررسينماييد را برق ولتاژ الف( نداشتهباشد. تفاوت دستگاه نیاز شويد. مطمئن برق پريز قطبيت از ب( و ارتباطی كابلهای براي دستگاه اطراف فضاي كافيبودن از 3. حاصلنماييد. اطمينان تهويه برقراری حاصلنماييد. اطمينان ميز سطح تميزبودن و سالم محكم از 4. همچنین و ايجادميكنند لرزش كه وسايلي از دور را دستگاه 5. قراردهيد. خورشید مستقیم نور تابش از دور حرارت درجه و غبار و گرد زیاد رطوبت که شوید مطمئن 6. وجودندارد. باال نزديكي در خورنده تشعشعات و دود و گاز منبع وجود عدم از 7. حاصلنماييد. اطمينان دستگاه معمول نگهداري هرگونه نظافت جهت 11 فصل در اسپكتروفتومتر كلي نگهداري به مراجعهفرماييد. باتري تعويض يا و مواد پاشیدگي كووت از نگهداري و استفاده نحوة شوند. تميز دقت به بايد دقيق اندازهگيري براي كووتها توصيههاي شدهاست. توضيحداده 11 فصل در آنها تميزكردن است: زير بهشرح تكميلي نور عبور مسير در كه مات ديوارههاي سمت از را كووتها 1. نگهداريد. دست در نيست هك مواردي بهجز انجامندهيد. بالنك بدون اندازهگيري هيچ 2. شدهباشد. ذكر راهنما دفترچه در اينكه براي را مشابه كووتهاي از مجموعهاي يا و كووت يك 3. انتخابكنيد. داشتهباشد مطابقت هم با اندازهگيريها براي تجاوزكند. 0/01 از نبايد كووتها در مقطر آب جذب نكته: 0/01 از بيشتر جذب كه كووتي اشتباه نتايج ايجاد از جلوگيري اندازهگيري براي انتخابي كووتهاي مجموعة در نبايد دارد اندازهگیری و کووتها از يكي جذب با آن جذب مگر استفادهشود. باشد. مشابه مقطر آب 158

176 رنگسنجها 20 فصل به انگشتان آهستة ضربه با را محلول در موجود حبابهاي 4. نماييد. خارج كووت باالتر کافی اندازه به کووت در محلول سطح که شوید مطمئن 5. قرائت با سطح از نور بازتاب که بهطوری است نور شعاع از ايجادنميكند. تداخل محلول جذب شفاف بايد ميشود اندازهگيري كه نمونهاي و محلولها تمام 6. پس اندازهگيري است كدر نمونه و ترکيبي محلول اگر باشند. شود. تكرار بايد كووت شفافي و تميزي تأييد از انجامميشوند طوالني زمان مدت طي كنتيك آزمايشهاي اگر 7. پارافيلم با آن داخل محلول تبخير از جلوگيري براي را كووت شود. جلوگيري باال قرائتهاي ايجاد از تا ببنديد 10 تا 5 هر را دستگاه صفر است زياد نمونهها تعداد وقتي 8. تا تنظیمکنید دوباره بالنك محلول قرائت از استفاده با نمونه شود. جلوگیری دستگاه صفر انحراف ايجاد از نگذارید. باقی دستگاه داخل را كووت 9. استفادهميكنيد كوچك يا و كوچك نسبتا كووتهاي از اگر 10. تا حاصلنماييد اطمينان محفظه در آن قرارگرفتن صحيح از نور از قسمتي بازتاب درنتيجة نادرستقرائت ايجاد از شود. جلوگيري جلوگيري براي غبار گرد از عاري جعبه يك در را كووتها 11. سبب آسيبديده كووتهاي نگهداريكنيد. خراش و آسيب از ميشوند. نادرست اندازهگیریهای ايجاد نوري فيلترهاي از نگهداري و استفاده آلودگيهاي از تا نگهداريد دست با طوري را متحرك فيلترهاي 1. شود. جلوگيري احتمالي خراش ایجاد يا شكستن از جلوگيري براي را يدك فیلترهای 2. نگهدارينماييد. غبار و گرد از عاري جعبه در است روشن المپ وقتي فتوسل به آسيب از جلوگيري براي 3. قراردارد. خود خاص شيار در فيلتر كه حاصلنماييد اطمينان مناسب جعبه در را فيلترها استفادهنميشود دستگاه از وقتي نماييد. نگهداري فيلترها و نوري پنجرههاي است خاموش و خنك دستگاه وقتي 4. تميزكنيد. سازنده توصيههاي به توجه با و لنز پارچه با را نوري منبع از نگهداري و استفاده را آن استفاده بار هر از پس المپ عمر طول افزايش براي 1. استفاده مدت كه پيشنهادميكنند سازندگان بعضي خاموشكنيد. شود. نگهداري و ثبت المپ يك از سيگنال ناپايداري سبب المپ اگر كنترلكنيد. دورهاي را المپ 2. كنيد. جايگزين را آن است جذب المپ موقعيت تنظيم خاص مشخصات براي است. نو المپهای تنظيم براي زير مراحل مراجعهنماييد. سازنده راهنماي دفترچة به دستگاه مدل هر است: زير بهترتيب نو المپ موقعيت تنظيم قراردهيد. محفظه در را مقطر آب حاوي تميز كووت يك 1. نور عبور ميزان %50 مثال براي مقياس صفحة وسط را عقربه 2. تنظيمكنيد. و حركتدهيد ترتيب به و بهآرامي را نوري قطعات از یک هر 3. كنترلكنيد. خواندهها روي را آن اثر تنظيمكنيد. نور عبور ميزان حداكثر براي را المپ است نياز اگر 4. فتوسل مقابل را سفيدرنگ كارت دیگر روش از استفاده با 5. تصوير ميدهند(. را كار اين اجازة دستگاهها قراردهيد)بعضي در و عمودي بايد كه نماييد مشاهده كارت روي را المپ بهترين تا تنظيمنماييد را المپ صورت اين درغير باشد. مرکز شود. حاصل تصوير 159

177 آزمايشگاهي تجهيزات نگهداشت کتابراهنماي :دنتسه برخوردار اولويت از زير دستورالعملهاي دستگاهها اين مدل گوناگوني به توجه با شدهاست. ارائه زير در رنگسنجها مشكليابي جدول استفادهنماييد. سازنده راهنماي دفترچه از هميشه 1. كنترلكنيد. را باتري و پريز برق جريان مدار دارد كاربرد که درصورتی و نميشود روشن دستگاه اگر 2. كمكبگيريد. ذیصالح پزشكي تجهيزات مهندس از جدي مشكل بروز درصورت 3. خودكار رنگسنجهاي مشكل نميکند. کار به شروع رنگسنج نيستند. فعال دكمهها يا كليد صفحه وجودندارد. الکتريکي جريان دستگاه در است. مشكل نمايش صفحة قرائت است. قفل چاپگر جابهجا خودكار بهصورت چاپگر كاغذ نميشود. نمونه نگهداري محفظة در كووت قرارنميگيرد. نيستند. ثابت خواندهها وجودندارد. جذب است. منفي قرائتها حل راه محتمل علت تغييردهيد. روشن وضعيت به را سوئيچ است. خاموش وضعيت در خاموش روشن/ سوئيچ حاصلنماييد. اطمينان آن ايمني از و برق سيم كامل اتصال از جريانالكتريكيدرخروجيپريزمنبعتغذيهوجودندارد. نيست. خوب برق کابل اتصال كنيد. محكم را پريز به برق كابل اتصال روشنكنيد. دوباره و خاموش را دستگاه نبودهاست. کامل روشنكردن از پس دستگاه آمادهسازي شدهاست. فعال اشتباهي دكمه شروع زمان در انجامنميشود. کامل بهطور دستگاه روشنکردن نيست. خوب رابط كابل اتصال نيست. تنظيم کنتراست دکمة سوختهاست. صفحه نوري سيم كردهاست. گير چاپگر در كاغذ شدهاست. استفاده نامناسب چاپگر كاغذ نيست. تنظيم يا و خوردهاست تا كاغذ لبة نيست. فعال كاغذ تغذيه و تنظيم كنترل نيست. مناسب كووت اندازة نشدهاست. انجام صحيح كووت تنظيم وجوددارد. تداخل نور مسير در مشكليابي جدول روشنكنيد. دوباره و خاموش را دستگاه حاصلكنيد. اطمينان كابل كامل اتصال از تنظيمكنيد. را كنتراست دکمة كمكبگيريد. شرکت نمایندة از درآوريد. باريك پنس با را اضافي كاغذ روشنكنيد. دوباره را دستگاه و درآورده را كاغذ نماييد. جاگذاري دوباره را كاغذ رول را كاغذ رول لبة نماييد. جاگذاري دوباره را كاغذ رول قراردهيد. مجدد و ببريد كمكبگيريد. شرکت نماینده از استفادهنماييد. صحيح اندازة با سازنده پيشنهادي كووت از نماييد. تصحيح را آن تنظيم و کووت محل حاصلكنيد. اطمينان كووت بودن خراش بدون و سالم از حاصلكنيد. اطمينان كووت در شناور ريز ذرات نبودن از تميزكنيد. نرم پارچة با را كووت شفاف ديوارههاي نمونه رقت( و موج كاري)طول محدودة انتخاب از حاصلكنيد. اطمينان بريزيد. كووت به را نمونه نيست. كووت در نمونهاي نماييد. حاصل اطمينان محفظه در كووت ازموقعيت نشدهاست. جاگذاری محل در صحيح بهطور كووت باشد. نور مسير در بايد كووت شفاف ديوارههاي آزمايش مورد نمونة به توجه با را صحيح موج طول شدهاست. انتخاب نادرست موج طول انتخابنماييد. كاليبركنيد. استاندارد محلول با يا و مقطر آب با را دستگاه شدهاست. كاليبر نمونه با استاندارد جاي به دستگاه 160

178 فصل 20 رنگسنجها رنگسنجهاي غيرخودكار مشكل المپ دستگاه روشن نميشود. مقادير خواندهها در صفحة نمايش و يا گالوانامتر پايين است. علت محتمل المپ رشتهاي سوختهاست. فيوز ايمني سوختهاست. در المپ مقاومت وجوددارد. ولتاژ المپ صحيح نيست. منبع نور مشكل دارد. فتوسل معيوب و يا كثيف است. سيستم تقويتكنندة شعاع نور معيوب است. ولتاژ المپ پايين است. راه حل المپ را تعويضكنيد. فيوز را تعويضكنيد. المپ را تعويضكنيد. ولتاژ را كنترل و محل اتصال را بررسينماييد. المپ را تعويضكنيد. فتوسل را تعويض و يا تميزكنيد. سيستم تقويتکننده را تعمير و يا تعويضنماييد. ولتاژ را تنظيمنماييد. تعاريف پايه چون اين دستگاهها از اصول پاية فتومتر پيرويميكنند مفاهيم مشابه در فصل 11 آمدهاست. 161

179

180 163

181

182